استان هرمزگان یکی از استانهای ایران است.
این استان از جهت شمال و شمال شرقی با استان کرمان، غرب و شمال غربی با استانهای فارس و بوشهر و از شرق با استان سیستان و بلوچستان همسایه است و جنوب آن را آبهای خلیج فارس و دریای عمان در نواری به طول تقریبی ۹۰۰ کیلومتر دربرگرفتهاست. این استان در منطقهٔ ۲ کشور قرار دارد و مرکز آن، بندرعباس است. جمعیت آن تا سال ۱۳۹۵ حدود ۱٫۷۷۶ میلیون برآورد شدهاست.
استان هرمزگان | |
---|---|
مختصات: ۲۷°۰۶′ شمالی ۵۶°۰۰′ شرقی / ۲۷٫۱۰۰°شمالی ۵۶٫۰۰۰°شرقی | |
کشور | ایران |
منطقه | منطقهٔ ۲ |
مرکز | بندرعباس |
شهرستانها | ۱۳ |
مدیریت | |
• استاندار | مهدی دوستی |
• نماینده ولی فقیه | محمد عبادیزاده |
• نمایندگان در مجلس شورای اسلامی | ۵ نماینده |
• نمایندگان در مجلس خبرگان رهبری | ۱ نماینده |
مساحت | |
• کل | ۷۰٫۶۹۷ کیلومتر مربع (۲۷٫۲۹۶ مایل مربع) |
جمعیت (۱۳۹۵) | |
• کل | ۱٫۷۷۶٫۴۱۵ |
• تراکم | ۰٫۰۲۵/کیلومتر مربع (۰٫۰۶۵/مایل مربع) |
منطقه زمانی | یوتیسی +۳:۳۰ (ساعت رسمی ایران) |
کد ایزو ۳۱۶۶ | IR-22 |
زبانهای رایج در ایران | اکثراً انواع زبانهای ایرانی غربی مانند گویشهای گرمسیری بخش کوچکی به زبان بلوچی و عربی خلیجی |
HDI (۲۰۲۱) | 0.745 بالا · بیست و چهارم |
استان هرمزگان تا سال ۱۳۱۶ جزئی از ایالت بندرها و جزایر خلیج فارس به مرکزیت بوشهر بودهاست.در آبان سال ۱۳۱۶ براساس قانون تقسیمات کشوری ابتدا کشور ایران به شش استان شامل استانهای شمالغرب، غرب، شمال، شمالشرق، جنوب و مکران تقسیم شد. بندرعباس که آن زمان عباسی نامیده میشد بخشی از استان جنوب بود. دیماه همان سال مجدداً تقسیمات جدیدی صورت گرفت و در آن کشور ایران به ۱۰استان تقسیم شد که استان هشتم (به مرکزیت کرمان) شامل شهرستانهای کرمان، بم، بندرعباس، خاش و … بود. بخشهای میناب، قشم و جاسک جزو فرمانداری بندرعباس قرار گرفتند. اما بعضی از شهرستانهای غربی این استان شامل بندرلنگه، بستک و گاوبندی پارسیان به صورت سه بخش از توابع شهرستان لار جزو استان هفتم (به مرکزیت شیراز) محسوب میشدند. تا سال ۱۳۳۹ نام استانهای ایران به همان صورت یکم، دوم و … باقی ماند ولی از آن سال به بعد با سوابق تاریخی مناطق، این تقسیمات تغییر یافت و با توجه به آن تأسیس تعدادی فرمانداری کل تصویب شد که فرمانداری کل بندرها و جزایر دریای عمان (به مرکزیت بندرعباس) از آن جمله است. در سال ۱۳۳۲ بندر لنگه به شهرستان تبدیل شده و بستک، گاوبندی، شیبکوه و جزایر کیش و حومه بخشهای پنجگانه آن شدند. در سال ۱۳۳۴ میناب هم به شهرستان تبدیل شد و با بخشهای رودان – سیریک و حومه، دوران سیاسی نوین خود را آغاز کرده و بخشهای فین و خمیر به شهرستان بندرعباس افزوده شدند. از مجموع شهرهای بندرعباس و میناب فرمانداری کل بندرها و جزایر بحر عمان تشکیل شد. در سال ۱۳۴۶ فرمانداری کل بندرها و جزایر دریای عمان و فرمانداری کل بندرها و جزایر خلیج فارس منحل شده و استان بندرها، جزایر، سواحل خلیج فارس و دریای عمان (به مرکزیت بندرعباس) تشکیل شد و شهرستان چابهار و بوشهر نیز جزء شهرهای استان ساحلی محسوب گردید.در سال ۱۳۵۵ بنا به پیشنهاد وزیر کشور، هیئت وزیران تصویب کرد که نام استان ساحلی، بندرها، جزایر خلیجفارس و دریای عمان به استان هرمزگان تغییر یابد. در نامه وزیر کشور به استاندار وقت در توجیه نام هرمزگان آمدهاست: واژه هرمزگان به مناسبت نام هرمز و به خاطر موقعیت خاص تنگه هرمز که برای ایران ارزش حیاتی خاص دارد و به خاطر موقعیت جغرافیایی این استان که کاملاً در مقابل تنگه هرمز قرار گرفتهاست انتخاب شدهاست.
استان هرمزگان دارای ۱۳ شهرستان، ۳۹ بخش، ۸۸ دهستان و ۵۰ شهر است:
ردیف | نام شهرستان | مرکز شهرستان | سال تأسیس | جدا شدن از شهرستان یا استان | مساحت شهرستان (Km²) | جمعیت مرکز شهرستان ۱۳۹۵ | جمعیت شهرستان ۱۳۹۵ |
---|---|---|---|---|---|---|---|
۱ | بندرعباس | بندرعباس | ۱۳۱۶ | استان کرمان | ۱۰٬۱۲۹ | ۵۲۶٬۶۴۸ نفر | ۶۸۰٬۳۶۶ نفر |
۲ | بندرلنگه | بندرلنگه | ۱۳۲۹ | بندرعباس | ۷٬۷۷۳ | ۳۰٬۴۳۵ نفر | ۱۵۹٬۳۵۸ نفر |
۳ | میناب | میناب | ۱۳۳۹ | بندرعباس | ۵٬۲۶۴ | ۷۳٬۱۸۰ نفر | ۲۵۹٬۲۲۱ نفر |
۴ | قشم | قشم | ۱۳۵۵ | بندرعباس | ۱٬۵۹۶ | ۴۰٬۶۷۸ نفر | ۱۴۸٬۹۹۳ نفر |
۵ | ابوموسی | ابوموسی | ۱۳۶۱ | بندرلنگه | ۷۰ | ۴٬۲۱۳ نفر | ۷٬۴۰۲ نفر |
۶ | جاسک | بندر جاسک | ۱۳۶۲ | بندرعباس | ۱۰٬۹۳۳ | ۱۶٬۸۶۰ نفر | ۵۸٬۸۸۴ نفر |
۷ | رودان | دهبارز | ۱۳۶۸ | میناب | ۳٬۱۲۷ | ۳۶٬۱۲۱ نفر | ۱۲۴٬۵۲۲ نفر |
۸ | حاجیآباد | حاجیآباد | ۱۳۷۰ | بندرعباس | ۹٬۴۵۹ | ۲۸٬۹۷۷ نفر | ۶۹٬۶۲۵ نفر |
۹ | بستک | بستک | ۱۳۷۹ | بندرلنگه | ۵٬۵۶۵ | ۹٬۹۵۹ نفر | ۸۰٬۴۹۲ نفر |
۱۰ | پارسیان | پارسیان | ۱۳۸۳ | بندرلنگه | ۱٬۶۲۹ | ۱۸٬۰۴۵ نفر | ۵۰٬۵۹۶ نفر |
۱۱ | خمیر | بندر خمیر | ۱۳۸۴ | بندرعباس | ۳٬۹۱۱ | ۱۵٬۳۲۰ نفر | ۵۶٬۱۴۸ نفر |
۱۲ | سیریک | سیریک | ۱۳۸۶ | میناب | ۲٬۳۳۳ | ۵٬۱۳۷ نفر | ۴۵٬۷۲۳ نفر |
۱۳ | بشاگرد | سردشت | ۱۳۸۷ | جاسک | ۸٬۸۴۱ | ۱٬۷۲۵ نفر | ۳۵٬۰۸۵ نفر |
استان هرمزگان دارای چهارده(۱۴) جزیره مسکونی است که عبارتاند از:
جزایر غیر مسکونی :
کلانشهر بندرعباس بهعنوان مرکز استان امروزه یکی از کلانشهرهای ایران و مرکز مهم فعالیتهای اقتصادی و تجاری است. این شهر که در قسمت انتهایی خلیج فارس و در فصل مشترک شاهراه خلیج فارس و دریای عمان واقع شدهاست، نقش مهمی در زمینه صادرات و واردات کشور ایفا میکند. تأسیسات مهم دریایی و زیربنایی کشور همچون بندر شهید رجایی، پالایشگاه نفت بندرعباس، کارخانه آلومینیوم المهدی، پالایشگاه نفت ستاره خلیج فارس، کشتی سازی خلیج فارس، فولاد بندرعباس، سیمان هرمزگان، پالایشگاه گاز سرخون و قشم، نیروگاه حرارتی بندرعباس و … از این جمله هستند. استان هرمزگان از طریق زمینی به استانهای بوشهر، فارس، کرمان و سیستان و بلوچستان ارتباط دارد و با راهآهن به راهآهن سراسری ایران متصل است و از طریق هوا با داشتن فرودگاههای بینالمللی بندرعباس، کیش، بندرلنگه و قشم به سراسر جهان متصل است. استان هرمزگان جزو پنج استان پردرآمد ایران محسوب میشود، اما متأسفانه از نظر تقسیم بودجه در رده بیست و چهارمین استان قرار دارد.
طی پژوهشی که به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۱۳۸۹ انجام شد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونهگیری شد در این استان به قرار زیر بود:
از جمله فعالیتهای رایج مردم هرمزگان زمینههای کشاورزی، ماهیگیری و بازرگانی است. منطقه میناب و رودان منطقه فارغانات زراعت و باغ داری (نارنگی مرغوب، ذرت و گندم، نخل خرمای پیارم) به عنوان قطبهای کشاورزی استان بهشمار میآید. این استان همچنین دارای معادنی از قبیل نفت، گاز، کرومیت، فولاد، آلومینیوم، خاکسرخ و … است. در ضمن هرمزگان در زمینه حمل و نقل دریایی و شیلات از موقعیت اقتصادی برجستهای برخوردار است. جزایر کیش و قشم به عنوان مناطق آزاد تجاری از لحاظ اقتصادی برای این استان سود سرشاری را به دنبال دارند. همچنین بندر شهید رجایی بزرگترین بندر بازرگانی و گمرک دنیا دروازهٔ ورود کالا به ایران میباشد، با این اوصاف میتوان بندرعباس را پایتخت اقتصادی دنیا نامید که اقتصاد دنیا به آن وابسته است
بافت جمعیتی استان تنوع فراوانی دارد. از شرق با فرهنگ و سنن بلوچها شروع میشود و پوشش مردم بهخصوص زنان بسیار شبیه بلوچها است و در مرکز استان بیشتر از فرهنگ بومی خود و لباس آنها بیشتر فرنگی است، زنان پوشش مشهور بندری، لباسی با پارچههای رنگی شاد قرمز سبز زرد و آبی و اکثراً زری بافی شده و برای مردها کپره، آف، لنگوته و سُواس با عنوان لباس محلی وجود دارد؛ ناخداها، ملوانان و صیادان نیز دو نوع پیراهن مخصوص مهمانی و کار داشتند، لباس مهمانی (پلوخوری) بهطور معمول از رنگ سفید و حریر یا ململ نازک درجه یک انتخاب میکردند و برای کار نیز پیراهن بلند بود و ملوانان در هنگام زمستان برای کارکردن از پارچههای کلفت رنگی و راه راه استفاده میکردند و در غرب و جزایر استان فرهنگ عربی و بومی (بندری) دیده میشود که مردان دشداشه یا همان کندوره همراه با چفیه و عقال یا به صورت دستار دیده میشود. فرهنگ مردم هرمزگان حکایت از رشد، تکامل، اختلاط و تنوع بسیار دارد از جمله خطه شمال هرمزگان که در آخرین رشته کوه زاگرس (کوه فارغان قله تشگرد ۳۲۶۲ متر) هست و مردمی با گویش فارغنی تکلم میکنند. آیینها، افسانهها و اعتقاداتی که از قلهٔ کوهها تا حضور دریا و صیادان را دربرگرفتهاست، بر این چهارراه فرهنگی میتوان از همهٔ اقوام، ملتها و ادیان آمده و رفته چیزهای بسیار بر جای مانده یافت. پس باید با ضرب دهلها و نقش لباس همراه شد و به تماشای زار و عضوا نشست تا تاریخ دیرینهٔ فرهنگ و تمدن هرمزگان را که حکایت مردم دیرزی این دیار وهم نشینی آنان با مهاجران از دور آمده را دریافت. همچنین شماری از مردم این استان از ایرانیان آفریقاییتبار (حبشیه) هستند.البته در شهر مهاجرپذیری مثل بندرعباس، به دلیل موقعیت بازرگانی آن، از همه جای ایران افراد زیادی ساکن هستند.
به دلیل تنوع ناهمواریها در استان هرمزگان میتوان به گونههای جانوری گرمسیری مانند کمنزیل، شتر، بزمجه اشاره کرد. در کنار گونههای سردسیری کوهستانی مانند قوچ و پلنگ در کوه (تشگرد فارغان) گونه صحار تورانی وایرانی و بارش برف در هر سال در فارغان و بخون در قسمت شمالی مشاهده نمود. علاوه بر این، نزدیکی قله تشگرد فارغان۳۲۶۰ متربه دریا، سبب پیدایش گونههایی از جانوران نظیر عقاب ماهیگیر، جبیر، چشمسفید هندی، دارکوب بلوچی، لاکپشت پوزه عقابی، دلفین، خرس سیاه آسیایی شدهاست.
عمده راههای زمینی هرمزگان عبارتند از:
بندرعباس ـ بندرلنگه-پارسیان-بوشهر
بندرعباس-گهکم-داراب-شیراز
بندرعباس-بستک-لاربندرعباس-جهرم-شیراز
بندرعباس-حاجیآباد-سیرجان-کرمان
بندرعباس-رودان-کهنوج-کرمان
بندرعباس-میناب-جاسک-چابهار
بندرعباس-لار-جهرم-شیراز بندرعباس-شمیل-گجگ پشتکوه
با بازگشایی جاده پشتکوه بخش شمیل بسیاری از مسیرها به استانهای دیگر کوتاه میشود
ریلگذاری اولین شبکه راهآهن استان در زمستان ۱۳۷۳خورشیدی به پایان رسید. عملیات ریلگذاری این شبکه از بافق تا بندرعباس به طول۷۰۰ کیلومتر با اعتباری افزون بر ۱۶۴ میلیارد ریال اجرا شد. باند دوم مسیر بافق به بندرعباس در سال۱۳۹۱ توسط رئیسجمهور محمود احمدینژاد افتتاح شد.
هماکنون مسیر ریلی شیراز-جهرم-لار-بندرعباس در دست ساخت است.
استان هرمزگان با توجه به موقعیت استراتژیکاش دارای چندین فرودگاه بینالمللی و داخلی است که هر روز در آنها پروازهای متعددی به نقاط مختلف ایران و منطقه انجام میشود.
دریایی بندرلنگه به امارات عربی
بندر چارک به جزیره کیش
اسکله بندر پهل به لافت (جزیره قشم)
بندرعباس به شهرستان قشم
بندرعباس به جزیره هرمز
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ استان هرمزگان موجود است. |
This article uses material from the Wikipedia فارسی article استان هرمزگان, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.