نجفآباد ( تلفظ راهنما·اطلاعات) سومین شهر پرجمعیت استان اصفهان و مرکز شهرستان نجف آباد است.
این شهر دارای خیابان هاو کوچههای منظم است و چهار شهرک صنعتی بزرگ در اطراف خود دارد، همچنین این شهر به علت دارا بودن مجموعه باغهای زیاد و شکوفههای بادام، قالی دست باف و عسل و انار شهره یافته و شیرینی محلی معروف آن اِگِردِک است. فاصله اصفهان تا نجفآباد ۲۷ کیلومتر است.
نجفآباد | |
---|---|
کشور | ایران |
استان | اصفهان |
شهرستان | نجف آباد |
بخش | مرکزی |
نام(های) دیگر | دیار نون |
نام(های) پیشین | ده نان |
سال شهرشدن | ۱۳۳۷ |
مردم | |
جمعیت | ۲۳۵٬۲۸۱ |
تراکم جمعیت | ۱۰۵ نفر بر کیلومتر مربع |
جغرافیای طبیعی | |
مساحت | ۲۸۵۰ کیلومتر مربع |
ارتفاع | ۱٬۶۰۰ متر از سطح دریا |
آبوهوا | |
میانگین بارش سالانه | ۷۰۰ |
روزهای یخبندان سالانه | زمستان |
اطلاعات شهری | |
شهردار | نامعلوم |
رهآورد | صنایع دستی، قالی بافی، کرباس بافی، رنگرزی، چاقوسازی، نمدمالی، لوده بافی، ورشو سازی |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۳۱۴ |
وبگاه | |
شناسهٔ ملی خودرو | ایران۲۳ج ایران۴۳م ایران۵۳ن ایران۶۷م |
این شهر در زمان شاه عباس صفوی در ۲۵ کیلومتری غرب شهر اصفهان بنا شدهاست. در دوره حکومت شاه عباس صفوی در حدود سال ۱۰۲۲ ه.ق مقداری هدایا و نذورات و جواهرات و پول نقد که بار چندین شتر بود از طرف شاه عباس برای حرم علی بن ابیطالب به نجف فرستاده شد. (که بالغ بر سیصد من موم زرد، کافور، مقداری فتیله عنبری و مروارید دریایی بود) قافله شتران در این سرزمین بازایستادند و تلاش شتربانان برای حرکت دادن شتران به جایی نرسید. خبر به شیخ بهایی رسید. شیخ در ردی فرمود"دیشب در عالم رؤیا شاه نجف را زیارت کردم. فرمود شتران را برهانید و بارشان را به صرف آباد کردن این محل مصرف کنید که اصلح همین است. " این سخن شیخ مورد تأیید پادشاه قرار گرفت. شرح حال این داستان را نویسنده توانا ابوالقاسم پاینده در کتاب قدمگاه خود به زیبایی بیان میدارند:
به عقیده عدهای اسم اصلی نجفآباد «ده نان» یا «دهان» بودهاست که مقصود از نان «نون» میباشد؛ و ابوالقاسم پاینده دیار نون را بر این شهر برگزیدهاست.
عوامل متعددی در هسته اولیه سکونت در این محل نقش داشتند:
در خصوص ساکنان نخستین شهر گفته شدهاست که پیش از بنای آن عده از زرتشتیان در کوههای شمالی شهر ساکن بودند؛ و این محل پس از آنکه دولت اسلامی برقرار شد برای مدتی پایگاه گبران گردید.
نجفآباد قطعه زمینی گسترده با دو رشته کوه موازی در شمال و یک رشته از کوهپایههای زاگرس در جنوب، دشت گستردهای را تشکیل میداده که عدهای از زرتشتیان چادرنشین از فلات مرکزی ایران (یزد) در آغاز در تابستان با کوچ خود به این مکان حیواناتشان را در کوهپایههای شمالی میچراندند و تا پاییز در اینجا میماندند؛ ولی پس از مدتی رنج رفتوآمد همه ساله آنها را وادار به اسکان در این دشت کرد. اینان در کوهپایههای شمالی ساکن شدند و از چشمهسارهای آن برای استفاده خود و حیواناتشان بهره میبردند. چون تابستانها دچار کمآبی شدند به فکر حفر قنات و تأمین آب دائمی برای خود افتادند.
مردمان نجف آباد به زبان فارسی و با لهجه نجف آبادی و سایرین به فارسی معیار صحبت میکنند.
نجف آباد در دشتی با آب و هوای معتدل و نسبتاً خشک قرار گرفتهاست. میانگین بارش سالیانه در آن ۱۲۰ میلیمتر بوده که بیشتر در فصلهای سرد انجام میگیرد. از جوی دارای حداکثر مطلق درجه حرارت ۳۸ درجه و حداقل مطلق ۵/۹ درجه و متوسط درجه حرارت در سال برابر ۸/۱۵ درجه میباشد. ارتفاع این شهر از سطح دریا ۱۶۰۰ متر است.
این شهرستان دارای منابع آب سطحی و منابع آب زیر زمینی است عمدهترین منابع آب سطحی شهرستان رودخانه چشمه مرغاب، رودخانه زنده رود و دریاچه سد زاینده رود بوده و مهمترین منابع آب زیر زمینی آن نیز چاهها، قناتها و چشمهها میباشند.
نجفآباد را شهر کبوتران و کبوترخانهها میگفتند. هر مسافری که قصد سفر به این شهر را داشت از پرواز کبوتران بیشماری که در بالای آن پرسه میزدند، میفهمید که به نجفآباد نزدیک شدهاست. اما امروز کبوتران لانههای خود را در این شهر تاریخی از دست دادهاند و به لانههای باقیمانده که برخی از آنها در حال تخریبند برنمیگردند. کبوترخانههای نجفآباد بخشی از هویت فراموش شده این شهرند. این هویت ریشه در صنعت کشاورزی این شهر داشته. نجف آباد به دلیل اینکه یکی از باغ شهرهای بزرگ ایران بوده جهت تولید محصولات کشاورزی نیاز به کود داشته که توسط همین کبوتر خانهها تولید میشدهاست. بهصورتی که هر برج بهطور متوسط سالانه ۶ الی ۷ تن کود (ذل کبوتر) تولید مینموده. شهرهای تهران، کاشان، همدان، شیراز، خوزستان، اصفهان، مشهد، قم و تبریز از عمده شهرهای پرورش کبوتر در ایران هستند. فرد ریچاردز، جهانگرد و پژوهشگر انگلیسی دربارهٔ کبوترخانههای استان اصفهان چنین میگوید: «یکی از برجستهترین و شگفتانگیزترین چیزها، در حول و حوش اصفهان برجهای گرد و بلندی است که قسمت فوقانی آنها دارای طرحهای زیبا و دلانگیزی است. اینها شبیه برجهای گرد قصرهای قرون وسطی انگلستان هستند؛ با این تفاوت که در بالای آنها اغلب دو یا سه برج یا مناره مشابه دیده میشود که به ترتیب هریک از دیگری کوچکتر میشود و اندازه مرتفعترین آنها به شصت یا هفتاد پا میرسد. مادام دیولافوا که به همراهی شوهرش مارسل در زمان سلطنت ناصرالدین شاه از نواحی مختلف ایران دیدن کردهاست دربارهٔ علت ایجاد کبوترخانه مینویسد: «طریقه دیگری هم برای فراهم کردن کود هست. مالکین در اطراف شهر اصفهان در دهکدهها برجهای بزرگ و متعددی برای کبوتران صحرایی ساختهاند. کبوتر بهقدری در اصفهان و شهرهای اطراف آن زیاد است که شخص تازهوارد تصور میکند که تمام اهالی از گوشت کبوتر تغذیه میکنند، ولی اینطور نیست. این حیوان دعوت شدهاست که اجتماعی تشکیل دهد و بیشتر در برج بماند و فضولاتی در آن بریزد و فضله کبوتر چون با خاک خرابهها مخلوط شود برای پرورش خربزه و هندوانه معروف اصفهان مناسب است.»
ارگ شیخ بهایی در شهرستان نجفآباد واقع است. این ارگ از ۷ برج کبوتر خانه تشکیل شدهاست. این برجها جز آثار نادر کشور میباشد و همانند این برجها را تنها در شهر تبریز میتوان دید و این به علت تعداد برجهای آن میباشد، و طرحهایی برای احیاء این برجها در دست اجرا میباشد. اولین طرح گردشگری نجفآباد معروف به هفت برج و به نام طرح گردشگری ارگ شیخ بهایی به همت شهرداری نجفآباد بازسازی شدهاست.
مسجد جامع نجف آباد (میدان) که بیشتر به مسجدمیدان معروف و مشهور است، از بناهای اواخر دوران صفوی است. بنابر نقل بعضی روایات شفاهی این مسجد در زمان شاه سلطان حسین صفوی با مخارج مادرشاه، در مرکز شهر نجف آباد، بیرون و روبروی قلعه و عمارت قدمگاه بنا گردید.
مسجد جامع، که امروزه به طور کلی تغییر و دگر گون یافته و ساختار قدیمی خود را از دست داده است، در زمینی به طول تقریبی ۵۰ متر و عرض ۴۰متر که از جنوب به خیابان شاه عباس (خیابان امام کنونی)، از شرق به میدان مرکزی ( باغ ملی شمالی)، از شمال به حمام میدان که آن هم از بناهایی بوده که همزمان با مسجد ساخته شده، واقع گردیده و از غرب، مسجد و پنجره های شبستان آن به فضای باز محدود می شده است.
درب اصلی مسجد که در سمت شرق و روبروی باغ ملی باز می شد، با دو سکوی بزرگ سنگی در دو طرف آن که قسمتی از سکوها بعضا به عنوان مغازه مورد استفاده واقع می شد، قرین بود. سه مغازه در طرف راست و یک مغازه در سمت چپ، درب مسجد جود داشت که پس از تعریض خیابان تخریب شدند. درب چوبی بزرگ با کتیبه ای به جرزهای دو مناره با شکوه متصل بود. در فضای وسط مسجد حوض سنگی بزرگی خودنمایی می کرد.
در شمال مسجد سه ایوان بزرگ و هم اندازه با سقفهای بلند طاق و چشمه ای وجود داشت که جرزهای جداکننده آنها با آجر و در وسط آنها کاشی کاری شده بود. در جنوب مسجد جامع نجف آباد (میدان) نیز سه ایوان با سبک واسلوب ایوانهای شمالی ساخته شده بود و فقط محراب آجری و در کنار آن منبر شش پله ای اضافه بر ایوانهای شمالی داشت.
کف ساختمان با کاشی فیروزه ای فرش شده بود. ایوانهای شمالی و جنوبی جمعا نصف از مساحت زمین مسجد را به خود اختصاص داده بودند. در غرب مسجد، در تمام طول آن از شمال به جنوب شبستانی ساخته شده بود که با ایوانهای یادشده حدود سه متر فاصله داشت. این راهرو، درب جنوبی مسجد به حساب می آمد که به خیابان باز می شد. فاصله بین شبستان و ایوانهای شمالی به برف انداز معروف بود.
شبستان مسجد سالن بزرگی بود که نصف ارتفاع آن در داخل زمین قرار داشت، به طولی برابر ۴۰ متر وعرضی به اندازه ۲۴متر و تعداد ۳۰ ستون کوتاه و قطور هشت ضلعی که از سنگ و ساروج و آجر ساخته شده بودند. ارتفاع شبستان حدود 5/2 متر که سقف آن از خشت و آجر وبه صورت ضربی ساخته شده بود و دو در جداگانه برای خانمها و آقایان در آن تعبیه شده بود که به فضای مسجد باز می شد، همچنین در کنار هر راه پله که وارد شبستان میگردید راه پله دیگری به سمت بالا و برای رسیدن به مهتابی(فضای روی سقف شبستان) تدارک دیده شده بود.
هر نمازگزار با طی کردن پنج پله به پایین یا پنج پله به بالا می توانست وارد شبستان یا مهتابی شود. شبستان پنج ردیف ستون شش تایی داشت و در وسط آن منبری از خشت ساخته بود. منبر سه پله ای نیز در کنار محراب و در جنوب غربی آن ساخته شده بود.
از شبستان برای مراسم زمستانی، چون روضه، احیاء در شبهای ماه رمضان و نماز استفاده می شد. این فضا در زمستان گرم و در تابستان خنک بود، از مهتابی فقط در بهار و تابستان وآن هم در هنگام شب که تابش نور و گرمای خورشید در کار نبود، استفاده می شد. هوای خنک بهاری در هنگام شب برای نمازگزاران و مستمعین فضای مطلوبی را ایجاد کرده بود.
ایوان های جنوبی دارای سقف های بلند، خنک و بادگیر بودند؛ که برای خواندن نماز در روزهای گرم تابستان و بعضأ استراحت و چرت زدن افراد کوچه و بازار و خصوصا همسایه های مغازه دار اطراف و مسافران خسته از راه در گرمای طاقت فرسا، بسیار مساعد بود، ایوان های شمالی برای مراسم بهار و پاییز و بعضی از روزهای زمستان که آفتابی بود مورد استفاده قرار می گرفت و در آفتاب دلچسب زمستانی می شد مدتی در آن به نماز و گفتگو پرداخت اسکوهای جلوی درب اصلی مسجد، محل فروش و ساخت ابزار و یراق و بعضی ادوات فانی مرد استفاده در خانه ها بود. مرحوم عباس مسجدی (سلیمان پور) خادم مسجد که فردی هنرمند علاوه بر اداره امور مسجد، اوقات فراغت خود را به ساخت لوازم خانگی می پرداخت و محل کارش همین جا بود.
ساختمان مسجد جامع نجف آباد (میدان) از مصالح گران قیمت و تزئینات آن چنانی برخوردار نبود. بنظر می رسد برای بنا و ساختمان مسجد بودجه چندانی اختصاص نیافته بود. دیوارها، گچ کشی و کف شبستان نیز از گچ پوشیده شده بودند. ستون های شبستان همانطور که گفته شد، از سنگ و ساروج و خشت و آجر ساخته شده بودند و از ستون سنگی خبری نبود.
نقل شده که برای ساختن شبستان به دلیل نبود لوازم کافی، ابتدا برای هر ستون چاهی به عمق حدود سه متر حفر کرده، بنایان به داخل آن شده و با سنگ و آجر، ستونی تا ارتفاع نیم متر از زمین ساخته و بالا آورده اند. پس از اتمام ستونها بر روی زمین نشسته و سقف های گنبدی شبستان را ساخته اند. پس از آن کارگران خاک داخل شبستان را کنده و خارج کرده اند. سپس دیوارها با کاه گل و گچ تعمیر شدند. این شیوه معماری و اجرا مدیون تلاش و هنرنمایی استاد رضا، بنای هنرمندی بود که در ساخت های سقف های شبستانی معروف بوده است.
متصدیان امور اداره این مجموعه فرهنگی مذهبی ، در دهه ۴۰ به فکر تجدید بنای آن افتادند. ابتداء جلسات متعدد تشکیل دادند و چگونگی معماری، هزینه با وسایر موارد را به دقت مورد بررسی قرار داده و از صاحب نظران نیز در جلسات خود کمک گرفتند. جلسات عمدتا شبها پس از نماز و روی مهتابی شبستان در اطراف چراغ توری تشکیل می شد و به بحث و مذاکره می پرداختند. تعداد آنها اصولا بین ۲۰ تا۱۵نفر بودند. اینجانب نیز به سبب حضور پدرم به عنوان بنا و معمار، در جند جلسه حاضر بودم. شبی را بیاد دارم که آقای مهندس لُرزاده، مسجدساز معروف را از تهران دعوت کرده بودند. پس از مباحث طولانی و ابعاد بنا، ایشان آماده طرح و نقشه جدیدی برای این مسجد شد. حاضران در آن جلسه تا آنجا که بیاد دارم بدین شرح بودند: مرحوم آیت الله منتظری، حاج آقاحسن آیتی، حاج قربانعلی خلیلی، حاج یداله انتشاری غلامحسین حق پرستی، حاج آقا مجتبی ایت، حاج آقا حسن رضویان، حاج شیخ علی محمد پور نمازی، ا سید عطا الله مرتضوی و…
مؤسسین با کمک مردم به ساخت بنای جدید اقدام کردند. ابتدا بتن ریزی ستون های بلند و دیوارکشی اطراف بنا را بپایان بردند، سپس کار بستن قالب سقف ها آغاز شد و مدتی طول کشید تا آماده بتن ریزی گردید. ابتداء بواسطه جارچی شهر، مرحوم خان پرکنی از کشاورزان و کارگران در خواست کردند که برای بتن ریزی مسجد روز جمعه در محل حاضر شوند. روز جمعه فرا رسید، بناها و معماران چون: حاج قربانعلی خلیلی(پدرم)، استاد یداله انتشاری، استاداسداله پاینده، حاج قربانعلی پیشکار، استاد ابراهیم امینی و دیگران با بستن دو چوب بست دو طبقه، یکی در داخل مسجد و دیگری در خیابان روبروی گاراژ آیتی، کار بتن ریزی را آغاز کردند. برای ریختن بتن صدها نفر از مردم عاشقانه شرکت کردند.
بدون اغراق می توان گفت هر کسی که می توانست کار کند در آن روز حضور پیدا کرد، آنقدر آدم آمده بود که برای بیش از نصف آنها نه کاری وجود داشت ونه جایی. دهها گوسفند اهدایی قربانی شد و آبگوشت مفصلی به کارگران دادند، و دو سه ساعت از ظهر بیشتر نگذشته بود که بتن ریزی آن سقف عظیم به پایان رسید.
شایسته است از بناها، معماران، قالب بندان و آرماتوربندان و همیارانی که در این امر خطیر شرکت داشتند و غالب آنها اکنون در قید حیات نیستند، نامی برده شود: ۱- جماعتی از اصفهان به ریاست استاد هاشم اصفهانی، کار آرماتوربندی بنا را عهده دار بودند. ۲- استاد غلامحسین حق پرستی مسئولیت قالب بندی را بر عهده داشت که با استادکارانی چون: فتح اله خلیلی، رحیم حق پرستی، ابراهيم سلیمانی، عباس حیدر چی، استادباقر، اسداله رحیمی، غلامحسین عادلنیا و… همکاری می کردند. ٣- بناها و معمارانی که از ابتداء حضور داشتند عبارت بودند از: استاد ابراهیم امینی، استاد اسداله پاینده، استاد ابراهیم رستگاری، استاد محمد توکلی و… معماران قربانعلی خلیلی، یدالله انتشاری، قربانعلی پیشکار(مهدیه) و.. ۴- مردم مومن و خدا دوست شهر که در کار بنای مسجد از هیچ کوششی دریغ نکردند.
ویژگی ها و حیات اجتماعی مسجد میدان: الف- مسجد میدان در طول بیش از سه قرن حیات خود، خصوصا در دوران قاجار و پهلوی مرکز ثقل وقایع بسیاری بوده است. به طور مثال می توان از واقعه ای که حدود یکصد سال پیش رخ نموده یاد کرد. فردی در مسجد، اهالی محلات پایینی شهر را بر علیه مردم محلات شمالی تحریک کرد که منجر به غائله ای عظیم و زدوخورد شدید چند روزه بین مردم شد. حادثه ای که عده زیادی به اتهام بابیگری مجروح و صدمه دیدند. شرح آن واقعه طی مثنوی طویلی توسط عباس حمامی مسئول حمام مجاور مسجد به زیبایی بیان شده که در فصل پنجم آورده شده. ب- این مسجد محل و جایگاه مراسم سوگواری برای عناصر حکومتی متوفی بوده و تمام مردم بالاجبار یا به اختیار باید در آن شرکت می کردند که نمونه هایی از آنها نقل شده است. ج – جایگاه برگزاری نمازهای جمعه قبل از انقلاب توسط مرحوم آیت الله منتظری بود که بی گمان این نماز سیاسی اجتماعی در ایران بی نظیر بود…
منبع: کتاب مقدمه ای بر تاریخ و فرهنگ مردم نجف آباد، مولف: فضل الله خلیلی
نجفآباد از جمله شهرهایی بود که که در پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ نقشی پیشگام داشت. پس از تظاهرات و اعتراضات گستردهای که در این شهر صورت گرفت، به دستور سرلشکر ناجی بعد از اصفهان در نجفآباد حکومت نظامی برقرار شد.
نجف آباد با دوهزار و سیصد و هفتاد و هفت شهید در دوران جنگ تحمیلی، از نظر سرانه شهدا بیشترین آمار را در استان اصفهان و کشور به خود اختصاص دادهاست.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجفآباد یکی از بزرگترین و معتبرترین مراکز آموزش عالی کشور میباشد. در این دانشگاه حدود ۳۲۰۰۰ دانشجو در ۱۸۴ رشته و ۱۲ دانشکده و در مقاطع کاردانی تا دکترا حرفهای و تخصصی در حال تحصیل هستند.
دانشگاه فرهنگیان واحد شهید دکتر آیت نجف آباد که با نام اولیه دانشسرای مقدماتی پسران شهرستان نجف آباد در سال ۱۳۵۴ شمسی تأسیس شدهاست، با وقوع انقلاب اسلامی به نام «مرکز تربیت معلم دکتر آیت نجف آباد» تغییر پیدا کرد که تا قبل از جمع شدن مراکز تربیت معلم در سطح کشور به فعالیت میپرداخت، تا با ارتقاء این مرکز به وسیلهٔ تأسیس دانشگاه فرهنگیان در سال ۱۳۹۰ شمسی، عملاً تربیت معلم در قالب دانشگاه فرهنگیان ادامه یافت و به یکی از واحدهای دانشگاه فرهنگیان که وظیفه تربیت معلم در دستگاه اجرائی آموزش و پرورش را عهدهدار است، تبدیل شد. این واحد دانشگاهی دارای رشتههای آموزش تربیت بدنی، آموزش علوم اجتماعی، آموزش ابتدائی و مربی امور تربیتی مدارس را دارا میباشد.
دانشگاه پیام نور مرکز نجف آباد یکی از بزرگترین و قدیمیترین دانشگاههای پیام نور کشور و از لحاظ دانشجو با داشتن قریب ۴ هزار دانشجو، دومین دانشگاه پیام نور استان اصفهان است که از سال ۵۵ تحت عنوان دانشگاه آزاد ایران کار خود را آغاز و پس از انقلاب اسلامی در سال ۵۷ با نام دانشگاه علامه طباطبایی و سپس از سال ۶۷ با سه رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی و ۷۰۰ نفر دانشجو، با نام دانشگاه پیام نور به کار خود ادامه دادهاست و اکنون در حوزه علوم و فناوری دارای ۳۳رشته در مقطع کارشناسی و ۶ رشته در مقطع کارشناسی ارشد شامل زیستشناسی، زبان و ادبیات فارسی، زبان و ادبیات کودک، روانشناسی، آموزش زبان انگلیسی، و مهندسی هوش مصنوعی است و همچنین نزدیک به ۴۰۰۰ دانشجو و قریب ۲۰ عضو هیتت علمی را دارا میباشد.
آموزشکده فنی و حرفه ای دختران سمیه که در شهر نجف آباد قرار دارد، دارای رشتههایی همچون نقاشی، معماری، گرافیک، طراحی و دوخت، تربیت مربی کودک، فتوگرافیک، صنایع شیمیایی و حسابداری میباشد.
مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی و غیردولتی نجف آباد که در شهر نجف آباد استقرار دارد و فعالیت آموزشی و پژوهشی خود را از مهرماه ۱۳۸۱ شروع کردهاست.
دانشگاه جامع علمی - کاربردی یکی از دانشگاههای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که با هدف ارتقاء سطح مهارت شاغلین بخشهای مختلف اقتصادی و افزایش مهارتهای حرفهای فارغالتحصیلان مرکز آموزش که فاقد تجربهٔ اجرایی میباشند تشکیل و با بهکارگیری و سازماندهی امکانات، منابع مادی و انسانی دستگاههای اجرایی، نسبت به برگزاری دورههای علمی–کاربردی در مقاطع کاردانی و کارشناسی و کارشناسیارشد اقدام میکند.
نشانی، نجف آباد، روبروی گلزار شهدا، جنب اداره گاز
نجف آباد، امیرآباد خیابان مفتح
نجف آباد با یک شهر جهان خواهرخوانده است:
زمان | کشور | شهر خواهرخوانده |
---|---|---|
۲۰۱۴ | عراق | نجف |
ویکیسفر یک راهنمای سفر برای نجفآباد دارد. |
This article uses material from the Wikipedia فارسی article نجفآباد, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.