نجس: چیزی که دارای خباثت معنوی است

در اصطلاح فقه اسلامی، نجس به مواردی گفته می‌شود، که تماس با آن‌ها و آنچه با شرایطی به آن‌ها برخورد کند، نوعی از ناپاکی یعنی همان نجاست، را به برخورد کننده منتقل می‌کند، که در پی آن احکام خاصی برای شیء دارای نجاست، که متنجس نامیده می‌شود، به وجود می‌آید. برای مثال با لباس متنجس، به استثنای مواردی، نمی‌توان نماز به‌جا آورد. البته به وسیله عمل تطهیر که شرایط خاص خود را دارد می‌توان این نجاست را از شی زائل نمود؛ خوردن و آشامیدن نجاسات حرام است. هر چیزی که نجس شده باشد، (متنجس) با مطهرات پاک می‌شود.

راغب اصفهانی در مفردات می‌نویسد که نجاست به معنی هرگونه پلیدی است و در دو گونه است: پلیدی حسی و پلیدی باطنی. طبرسی در تفسیر مجمع‌البیان می‌نویسد: به هرچیزی که سرشت انسان از آن متنفر است نجس گفته می‌شود.

در قرآن در آیهٔ ۲۸ سورهٔ توبه کلمهٔ نجس به کار رفته‌است: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! حق این است که مشرکان نجس‌اند…»

سوره توبه:۲۸
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، جز این نیست که مشرکان [به دلیل بُت‌پرستی و افکار باطل] پلیدند، از این رو نباید پس از امسال به مسجدالحرام نزدیک شوند؛ اگر هم از فقر و کسادی می‌ترسید [فکر می‌کنید با نیامدنشان بازار تجارتی مکه بی‌رونق خواهد شد] خدا اگر بخواهد به زودی شما را از فضل خویش بهره‌مند می‌گرداند، مسلماً خدا دانای حکیم است.

سوره توبه:۲۷
(نجس با فتحه ج به معنای نجس بودن جسمی نیست، بلکه به معنی پلیدی فکری و رفتاری است) گرچه آلودگی جسمی مشرکین، به دلیل عدم رعایت مطهرات اسلامی، در اجتماع عظیمی که بهداشت و پاکیزگی محیط، شرط اولیه سلامت و با فقدان آب کافی بسیار قابل توجه می‌باشد.

در قرآن در مورد نجاست هشت چیز آیه نازل شده:

• خمر
• يا اَيُّهَا الَّذينَ امَنُوا اِنَّما الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَ الْاَنْصابُ و الْاَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» (مائده/ 90 ) اي كساني كه ايمان ‌آورده‌ايد شراب و قمار و بتها و ازلام (كه يك نوع بخت‌آزمايي بوده) پليدند و از عمل شيطانند از آنها دوري كنيد تا رستگار شويد
• بول انسان و حیوان
• غائط انسان و حیوان
• «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ ... وَ إِنْ كُنْتُمْ مَرْضى‏ أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ أَوْ جٰاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغائِطِ أَوْ لامَسْتُمُ النِّساءَ ... وَ لكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَ لِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ[1]»، هان اى كسانى كه ايمان آورديد چون خواستيد به نماز بايستيد صورت و دستهايتان را تا آرنج‏ها بشوئيد ... و اگر بيمار و يا در حال سفر بوديد، و يا يكى از شما از چاله- گودالى كه براى ادرار كردن (بول و غائط ) بدانجا می روند- آمد ... خدا نمی خواهد شما دچار مشقت شويد، و ليكن می‏خواهد پاكتان كند، و نعمت خود را بر شما تمام سازد، باشد كه شكر به جاى آريد.
• کافر
• يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ...(توبه/28) اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد حقيقت اين است كه مشركان (کافر) ناپاكند...
• خون
• خوک
• مردار
• (قُل لاَّ أَجِدُ فِي مَا أُوْحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَن يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَمًا مَّسْفُوحًا أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ... ( انعام /145) بگو در آنچه به من وحى شده است بر خورنده ‏اى كه آن را مى‏ خورد هيچ حرامى نمى ‏يابم مگر آنكه مردار يا خون ريخته يا گوشت‏ خوک باشد كه اينها همه پليدند يا [قربانيى كه] از روى نافرمانى [به هنگام ذبح] نام غير خدا بر آن برده شده باشد...)
• منی در صورتی که بتوان رجزشیطان را منی تفسیر کرد.
• (إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعَاسَ أَمَنَةً مِّنْهُ وَيُنَزِّلُ عَلَيْكُم مِّن السَّمَاء مَاء لِّيُطَهِّرَكُم بِهِ وَيُذْهِبَ عَنكُمْ رِجْزَ الشَّيْطَانِ وَلِيَرْبِطَ عَلَى قُلُوبِكُمْ وَيُثَبِّتَ بِهِ الأَقْدَامَ (به خاطر بياوريد) هنگامي را كه خواب سبكي كه مايه آرامش از ناحيه خدا بود شما را فرو گرفت و آبي از آسمان براي شما فرو فرستاد تا با آن شما را پاك و پليدي شيطان ( منی ) را از شما دور سازد و دلهاي شما را محكم و گامها را با آن ثابت دارد.)
• سگ البته در میان عین النجس ها تنها در مورد نجاست سگ هیچ آیه ای وجود ندارد و صرفا براساس روایات و احادیث نجس شمرده میشود

• بول
• غائط (مدفوع)
• منی
• مردار
• خون
• سگ
• خوک
• کافر در این که این حکم شامل کدام دسته از کفار می‌شود نیز اختلاف وجود دارد.
• خمر
• عرق شتر نجاست‌خوار
• عرق جنب از حرام حکم به نجاست آن خاص به شیعه است، در حکم به نجاست آن نیز اختلاف وجود دارد.
• آب‌انگور جوشیده ثلثان نشده حکم به نجاست آن خاص به شیعه است، در حکم به نجاست آن نیز اختلاف وجود دارد.

• خمر
• خون
• بول انسان و حیوان
• غائط انسان و حیوان

در این که نجاست بول و غائط شامل کدام حیوانات می‌شود اختلاف وجود دارد.

• منی در نجاست منی انسان و حیوان اختلاف وجود دارد.
• مردار حیوانی که خود مرده باشد یا ذبح شرعی نشده باشد. در نجاست انسان مرده اختلاف وجود دارد.
• سگ در نجاست سگ اختلاف وجود دارد.
• خوک در نجاست خوک اختلاف وجود دارد.
• قی حکم به نجاست آن خاص به اهل سنت است.
• چرک حکم به نجاست آن خاص اهل سنت است.
• مذی و وذی در نجاست این دو در انسان و حیوان اختلاف وجود دارد.
• در حکم نیم خوردهٔ حیوانات اختلاف وجود دارد.
• در حکم حیوان نجاست خوار اختلاف وجود دارد.

• آیین
• اختلال وسواس فکری عملی
• وسواس فکری