محسن شکاری (۵ اسفند ۱۳۷۸ – ۱۷ آذر ۱۴۰۱) یکی از بازداشتشدگان خیزش ۱۴۰۱ ایران بود که در ۱۷ آذر ۱۴۰۱، پس از ۷۵ روز بازداشت، توسط جمهوری اسلامی اعدام شد.
اعدام او موجب برانگیختهشدن خشم عمومی در ایران و جهان شد. سازمان عفو بینالملل اعدام شکاری را «وحشتناک و ناعادلانه» توصیف کرد. این نخستین حکم اعدام معترضان خیزش ۱۴۰۱ ایران بود که توسط جمهوری اسلامی اجرا شد.
محسن شکاری | |
---|---|
زادهٔ | ۵ اسفند ۱۳۷۸ |
درگذشت | ۱۷ آذر ۱۴۰۱ (۲۲ سال) |
علت مرگ | اعدام |
آرامگاه | بهشت زهرا قطعه ۹۲ ردیف ۱۳ شماره ۳۵ |
شناختهشده برای | نخستین اعدام در خیزش ۱۴۰۱ |
اتهام(های) جنایی | محاربه |
مجازات | اعدام |
محسن شکاری در ۳ مهر ۱۴۰۱ در جریان اعتراضات خیابانی در تهران دستگیر شد و دادگاه انقلاب تهران، به دلیل بستن خیابان ستارخان و مجروح کردن یک مأمور بسیج او را به محاربه متهم کرد. اولین جلسه دادگاه او در ۱۰ آبان برگزار شد و پس از صدور حکم اعدام، این حکم در دیوان عالی نیز تأیید و اتهام او را «مصداق اخافه ناس» (مصداق ترساندن مردم) تشخیص داد؛ اما در بحثهای مربوط به محاربه که از رسانههایی از جمله همشهری پخش شد اعلام شد که وی سلاح را در غلاف نگه داشته بود و به مردم نشان نمیداد. پس از اعدامش ویدئویی از اعتراف اجباری او با صورت زخمی در رسانههای وابسته به سپاه پاسداران منتشر شد.
محسن شکاری ۲۳ سال داشت و ساکن شرق تهران بود. او در ۳ مهر ۱۴۰۱ در جریان خیزش ۱۴۰۱ ایران در خیابان ستارخان تهران بازداشت شد. گفته شده که او اقدام به ورودی بندی کرده و جادهای را در خیابان ستارخان که خود نیز ساکن آنجا بوده؛ مسدود کردهاست. در ابتدا خبرگزاریهای دولتی بسیاری موضوع را «اقدام به چاقو کشی و مجروح کردن کتف یک مأمور» بیان کردند و سپس برخی همچون کیهان گفتند که او با قداره اقدام به زخمی کردن یک مأمور داشته و منجر به ۱۳ بخیه در شانه چپ بسیجی شبه نظامی شدهاست. خبرگزاری میزان وابسته به قوه قضائیه ایران پرونده شکاری تنها دو روز قبل از اعدام عمومی کرد و قبل از آن اسم او در هیچ خبرگزاری و شبکههایی اجتماعی نبود و همین موضوع مورد موجب خشم دوچندان مردم و فعالان در این زمینه بود.
دادگاه شکاری در ۱ نوامبر ۲۰۲۲ به ریاست ابوالقاسم صلواتی برگزار شد. به گفته وزارت خزانهداری ایالات متحده، صلواتی به دلیل نظارت بر پروندههایی «که در آن روزنامهنگاران، وکلا، فعالان سیاسی و اعضای گروههای اقلیتهای قومی و مذهبی ایران به جرم نبود آزادی بیان و اعتراض مجازات و به حبسهای طولانی مدت، شلاق و حتی اعدام محکوم شدند» در خطر تحریم از سوی ایالات متحده قرار دارد. شکاری بهدلیل کشیدن سلاح «به قصد قتل، ایجاد رعب و وحشت و برهم زدن نظم و امنیت جامعه» مجرم شناخته و به محاربه متهم شد. او در آنچه محمود امیری مقدم، رئیس حقوق بشر ایران، آن را «محاکمه نمایشی بدون هیچگونه روند قانونی» در دادگاه انقلاب اسلامی ایران نامید، به اعدام محکوم شد. دادگاه انقلاب از دیرباز محاکمات دادگاه را پشت درهای بسته برگزار میکند که مورد انتقاد جوامع بینالمللی قرار گرفتهاست. طرفهای متهم اغلب مجاز به انتخاب وکلای خود یا بررسی شواهدی که علیه آنها استفاده خواهد شد، ندارند. شکاری به این حکم اعتراض کرد اما دیوان عالی کشور علیرغم عدم وکالت شکاری در زمان تجدیدنظر، در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۲ حکم را تأیید کرد.
شکاری در صبح روز ۸ دسامبر ۲۰۲۲ به دار آویخته شد. خانواده او در حالی که حکم اجرا شد، در بیرون از زندان منتظر اخبار جدید در مورد سرنوشت او بودند تا اعدام انجام نشود. او در زمان اعدام ۲۳ سال داشت. خبرگزاری تسنیم که به سپاه پاسداران ایران ارتباط دارد، اعدام شکاری را تأیید کرد، اما اطلاعات دیگری ارائه نداد. در حالی که حداقل ۴۵۹ معترض در جریان خیزش ۱۴۰۱ ایران توسط نیروهای حکومت کشته شدهاند، اعدام شکاری باعث شد تا او نخستین فردی باشد که به دلیل نقشش در اعتراضات که در شهریور ۱۴۰۱ به دنبال درگذشت مهسا امینی آغاز گردید، اعدام شود. پس از اعدام، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران بخشهایی از بازداشت و محاکمه شکاری را بهصورت منقطع یا به قولی اصلاحشده منتشر کرد. این فیلم، شکاری را در حال قدم زدن در راهرو نشان میدهد و گزیدههایی از شهادتش را ارائه میدهد که در آن او چاقو به دست میگرفت و ظاهراً حمله را بازسازی میکرد.
در رابطه با بازداشت او اطلاعرسانی انجام نشد و کمیته پیگیری بازداشتشدگان قیام زن، زندگی، آزادی میگوید تا پیش از اعدام، اقدام برای یافتن هویت او بینتیجه ماند. به گفتهٔ یکی از زندانیان، شکاری در کافه مشغول به کار و از طرفداران بازیهای ویدئویی بود. شهریار شمس، زندانی سیاسی، میگوید او در کافهای واقع در هفت حوض کار میکرد و امیدوار بود که بسیجی (که توسط شکاری مجروح شد) به او رضایت بدهد. شمس پس از آزادی از زندان سعی داشت که خانواده او را پیدا کند.
پیکر شکاری در ۱۸ آذر تحت تدابیر شدید امنیتی و تنها با حضور تعداد اندکی از نزدیکان او در قطعه ۹۲ بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.
بلافاصله پس از انتشار خبر اعدام او، رسانههای وابسته به سپاه پاسداران، ویدئویی از «اعترافات اجباری» او را منتشر کردند. این «اعترافات» در دو زمان مختلف ضبط شدهاند. در یکی از این مصاحبههای تلویزیونی، صورت محسن شکاری زخمی دیده میشود که نشان از شکنجههای جسمی وی میباشد؛ همچنین در فیلم اعترافات اجباری که از صدا و سیمای جمهوری اسلامی پخش شده دو فرد در جایگاه شاکی و شاهد قرار دارند که صورت آنها دارای پوشش کامل و غیرقابل شناسایی است.
در ۱۴ آذر ۱۴۰۱، سه روز قبل از اعدام شکاری، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از قوه قضائیه ایران بهدلیل «اقدام قاطعانه» در رسیدگی به پرونده محکومان و اجرای حکم اعدام آنان قدردانی کرد. روز بعد، سخنگوی قوه قضائیه ایران اعلام کرد که پنج نفر که بنا به گزارشها در قتل روحالله عجمیان، یکی از اعضای بسیج دست داشتهاند، به اعدام محکوم و ۱۱ متهم دیگر شامل سه متهم زیر ۱۸ سال به حبسهای طولانی مدت محکوم شدند. او اعلام کرد که آنها میتوانند نسبت به حکم خود تجدید نظر کنند.
عفو بینالملل پس از اعدام شکاری گزارش داد که یکی از فرماندهان ارشد پلیس ایران سندی را امضا کردهاست که در آن درخواست میکند اعدام یکی از زندانیان مرتبط با اعتراضات را در ملأ عام و «در کوتاهترین زمان ممکن» انجام دهند و حکم اعدام او در یک مکان عمومی، با هدف «دلگرم کردن نیروهای امنیتی» اجرا شود.
نعمت احمدی، وکیل دادگستری در مصاحبهای با روزنامهٔ اعتماد گفت «اصل حکم محاربه دربارهٔ شکاری محل تشکیک است». او افزود «برای مجازات حکم محاربه لازم به صدور قطعی حکم اعدام نیست… در ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی کشیدن سلاح به قصد ترساندن مردم مسئله اصلی محاربه عنوان شدهاست» و از قول وی ادامه داد که مطابق ماده ۱۵۷ قانون مجازات اسلامی «انجام وظیفه مأموران باید عمل معمولی و به میزان معمول باشد اگر بیش از آن از قدرت استفاده کردند و مردم در برابر مأموران مقاومت کردند، رفتار مردم «دفاع مشروع» محسوب میشود».
محسن برهانی، دکترای حقوق جزا و جرمشناسی و استاد اخراج شده از دانشگاه تهران، نیز اعلام کرد که از اساس حکم محاربه با وضعیت شکاری همخوانی نداشته و اعدامش خلاف شرع و قانون بودهاست.
عمادالدین باقی، فعال حقوق بشر در ایران، نیز حکم اعدام را نامعتبر دانسته و گفت «گشادهدستی در صدور احکام محاربه که چه بسا با عقل و شرع هم مغایرت دارد، اگر ارعابی باشد اما نفرت درو میکند.»
محمدعلی ایازی، عضو مجمع محققین حوزه علمیه قم، با انتقاد از حکم صادر شده گفت «محاربه آن جایی است که حرب اتفاق بیافتد؛ یعنی جنگی اتفاق میافتد و کسی عمل مسلحانهای را انجام میدهد نه آنکه فقط کسی معترض باشد یا حتی مثلاً گاهی زد و خوردی انجام دهد.»
اعدام شکاری بازتاب گستردهای در رسانههای اجتماعی داشت و از سوی نهادها و چهرههای بینالمللی محکوم شد:
This article uses material from the Wikipedia فارسی article محسن شکاری, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.