قورباغه: راسته‌ای از نرم‌دوزیستان

نوع بالغ قورباغه‌ها عموماً بدون دم و چمباته‌زده هستند، آن‌ها پاهای بلند عقب برای پریدن و زبان بلند چسبناک برای گرفتن طعمه دارند. معمولاً قورباغه‌ها بدن نرم و مرطوب دارند و در نزدیکی آب‌ها زندگی می‌کنند. وزغها اما پوست خشک و زگیل مانند دارند و عمدتاً روی خشکی زندگی می‌کنند.

قورباغه محدودهٔ زمانی: تریاسیک-اکنون
یک قورباغه درختی سبز (Litoria caerulea)
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	دوزیستان
راسته:	بی‌دمان مِرم، ۱۸۲۰
زیرراسته‌ها
باستان‌غوکان (Archaeobatrachia) میان‌غوکان (Mesobatrachia) نوغوکان (Neobatrachia) - فهرست خانواده‌های بی‌دمان
زیستگاه قورباغه (رنگ سیاه)

قورباغه، غوک یا چغز و به فارسی افغانستان بقه جانوری است دوزیست از راسته بی‌دمان (نام علمی: Anura). به قورباغه درختی «داروک» گفته می‌شود که ظاهراً از زبان طبری (مازندرانی) وارد فارسی شده‌است. احتمالاً نام‌های وک، غوک، وزغ، و حتی بقه از یک ریشه هستند.

قورباغه‌ها و وزغ‌ها هر ساله به محل تولید مثل (محل تولد) خود بازمی‌گردند. عموماً نرها زودتر از ماده‌ها به آبگیرها می‌رسند و محدوده جفت‌گیری خود را مشخص کرده و گودال عمیقی را حفر می‌کنند. هنگامی که ماده‌ها به محل می‌رسند، نرها به‌وسیله شعرخوانی و آوازهای مخصوص آن‌ها را به درون آبگیر دعوت می‌کنند. در صورتی که ماده‌ها به آواز نرها جواب بدهند، نرها به‌وسیله پاهای جلویی آن‌ها را می‌گیرند. وقتی ماده‌ها تخم‌ریزی می‌کنند، نرها به‌وسیله اسپرم‌های درجه یک تخمک‌ها را بارور می‌کنند.

تقریباً در تمام قورباغه‌ها، عمل بارور کردن تخم به جای داخل بدن، در خارج از بدن قورباغه ماده رخ می‌دهد. قورباغهٔ ماده تخم‌های خود را آزاد می‌کند و قورباغه نر اسپرم خود را در همان لحظه آزاد می‌کند. برای این که مطمئن شوند که اسپرم‌ها به تخم‌ها می‌رسد، قورباغه نر و ماده در حالتی شبیه به تولیدمثل قرار می‌گیرند که آن را آغوش‌گیری (amplexus) می‌نامند که این نام لاتین واژهٔ embrace به معنای در آغوش گرفت است. قورباغه نر بر پشت قورباغه ماده سوار می‌شود و پاهای خود را دور ماده قلاب می‌کند. قورباغه‌ها می‌توانند ساعت‌ها یا حتی چند روز در حالت آمپلکسوس بمانند تا ماده تخم‌های خود را چه کم به تعداد یکی یا زیاد به تعداد صدها تخم، آزاد کند.

بعضی از قورباغه‌های مناطق گرم با زندگی روی درختان و بوته‌ها و دکل‌های برق سازگاری پیدا کرده‌اند. بعضی از گونه‌ها هرگز درختان را ترک نمی‌کنند و حتی روی درختان، تولید مثل می‌کنند و اگر حتی برای چند ثانیه از درخت جدا شوند بلافاصله می‌میرند. بیشتر داروک‌ها دارای انگشتان بلند و دست و پا هستند که روی آن‌ها صفحه‌های چسبناکی برای گرفتن شاخه‌ها و برگ‌های نرم وجود دارد. بعضی از داروک‌ها با استفاده از انگشتان پرده‌دارشان که به عنوان بال پرواز به کار می‌برند، از این درخت به آن درخت می‌پرند. این قورباغه درختی جنگل‌های بارانی آمریکای مرکزی، یک قورباغه پرنده‌است که از این درخت می‌پرد. او در حالی که روی شاخه‌ها راه می‌رود، حشرات را شکار می‌کند.

 

 

وزغ نیزار متعلق به آمریکای مرکزی و جنوبی در سال ۱۹۳۵ برای کنترل سوسک‌های نیشکر که آفت ساقه‌های نیشکر هستند، به نواحی شمال‌شرقی استرالیا برده شده. متأسفانه وزغ نیزار در محیط زیست خود بیش از حد سازگاری پیدا کرد. این وزغ به سرعت افزایش پیدا کرد و تعداد بیشماری از گونه‌های حشرات محلی و حیوانات استرالیا را خورد. بعضی از این گونه‌ها در حال حاضر در معرض خطر قرار دارند. این وزغ به دلیل سمی بودن و غیرقابل خورده شدن، شکارچیان کمی دارد.

نمونهٔ خاصی از قورباغه که شش ندارند نیز در اندونزی یافت شده‌است.

قورباغه و وزغ موقع غذاخوردن پلک میزنن؛ چون چشماشون برای مدت کوتاهی به سمت داخل کشیده میشن و به بلعیدن غذا کمک میکند.[۱]

در اغلب مناطق جهان زیستگاه قورباغه‌ها گسترده شده‌است، بااین‌حال آن‌ها در قطب جنوب و و در بسیاری از جزایر اقیانوسی حضور ندارند. با توجه به ساختار و نیاز پوست قورباغه‌ها، بزرگ‌ترین تنوع آن‌ها را می‌توان در در مناطق گرمسیری جهان، جایی که آب به آسانی در دسترس است، یافت.

 

برخی از گونه‌های قورباغه دارای مواد ضدیخ در خون خود هستند به‌طوری‌که با آغاز زمستان و پایین آمدن دما بدنشان منجمد می‌گردد و با فرارسیدن بهار بدن یخ زده‌شان دوباره احیاء می‌شود و قورباغه به حیات خود ادامه می‌دهد.

قورباغه‌ها به صورت تجاری برای اهداف مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین قورباغه‌ها به عنوان یک منبع غذایی استفاده می‌شوند؛ پای قورباغه در کشورهای چین، فرانسه، اندونزی، فیلیپین، شمال یونان و در بسیاری از مناطق آمریکای جنوبی، به ویژه لوئیزیانا یک خوراک به حساب می‌آید.

۳۷۰۰ گونه از وک‌ها و وزغ‌ها در دنیا وجود دارد که به غیر از جنوبگان (قاره قطب جنوب) در همه نقاط دنیا می‌توان آن‌ها را یافت. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• قورباغه سبز
• وزغ سبز
• وزغ بیل‌پای اروپایی
• قورباغه زهرآگین
• ریزغوک
• قورباغه چشم‌طلایی درختی

 

•  
  قورباغه سمی طلایی
•  
  وزغ طلایی
•  
  قورباغه‌ای بر شاخه
•  
  گونه‌ای قورباغه سمی
•  
  قورباغه‌ای در آب
•  
  قورباغه‌ای در مرداب
•  
  قورباغه نیزه سمی آبی

• دانشنامه رشد.