سید محمدرضا گلپایگانی: مرجع تقلید شیعه اهل ایران

سید محمدرضا موسوی‌ گلپایگانی
زادهٔ	۱ فروردین ۱۲۷۸ ۹ ذیقعده ۱۳۱۶ گوگد، گلپایگان
درگذشت	۱۸ آذر ۱۳۷۲ (۹۴ سال)
آرامگاه	حرم فاطمه معصومه، قم
محل زندگی	قم
ملیت	ایرانی
آثار	افاضة العوائد، حاشیه بر عروةالوثقی، ارشاد المسائل، هدایة العباد، رساله فی عدم تحریف القرآن، توضیح المسائل
فرزندان	سید جواد گلپایگانی، سید مهدی گلپایگانی، سید باقر گلپایگانی

او از زمره مخالفان حکومت پهلوی و از همراهان سید روح‌الله خمینی بود که پس از تبعید وی به عراق، بیانیه‌ها، اعلامیه‌ها، تلگراف‌ها و سخنرانی‌هایی در حمایت از سید روح‌الله خمینی و انقلاب اسلامی ایراد کرد.^{[نیازمند منبع]}

تأسیس بیمارستان آیت‌الله گلپایگانی، مدارس علمیه، دارالقرآن الکریم و مجمع اسلامی جهانی لندن از فعالیت‌های او بود.

سید محمدرضا گلپایگانی در۱ فروردین ۱۲۷۸ در شهر گوگد از توابع شهرستان گلپایگان متولد شد. او در دو سالگی مادرش و در سن نه سالگی پدرش را از دست داد.

سید محمدرضا گلپایگانی تحصیلات خود را از گوگد آغاز کرد و سپس برای ادامه تحصیل عازم گلپایگان شد. در گلپایگان دروس سطح را فرا گرفت سپس برای تکمیل تحصیلات خود به اراک رفت. زمانی که عبدالکریم حائری یزدی و فرزندش مرتضی حائری یزدی به همراه محمد تقی خوانساری به قصد زیارت آستان حرم فاطمه معصومه از اراک به قم رفتند، با درخواست‌های روحانیون این شهر مبنی بر ماندن در قم مواجه شدند.^{[نیازمند منبع]} به دنبال اقامت حائری یزدی در شهر قم، گلپایگانی به همراه جمعی دیگر به دعوت رسمی استادش حائری به سوی این شهر حرکت کرد و در مدرسه فیضیه ساکن شد و به تحصیل در حوزه ادامه داد. او مدت چند ماهی را در شهر نجف و در کنار کسانی چون محمدحسین نائینی ،سید ابوالحسن اصفهانی و محمدحسین غروی اصفهانی سپری کرد، اما قم به عنوان محل اصلی تحصیل او بود. او در ۲۴ سالگی به درجه اجتهاد رسید.

گلپایگانی روز پنجشنبه هجدهم آذر ۱۳۷۲ (۲۴ جمادی‌الثانی ۱۴۱۴) در شهر تهران درگذشت. از سوی دولت هفت روز عزای عمومی و یک روز تعطیل اعلام گردید. پیکر او روز جمعه ابتدا در شهر تهران با حضور سید علی خامنه‌ای و مردم تشییع شد و سپس روز شنبه در قم تشییع و نماز به امامت لطف‌الله صافی گلپایگانی (دامادش) بر او خوانده شد و در مسجد بالاسر حرم فاطمه معصومه در کنار دیگر مراجع تقلید به خاک سپرده شد.

آثار به جای مانده از او شامل کتب و تألیفاتی به شرح زیر است:

از نظر او در زمان غیبت امام زمان در صورت امکان باید حکومت اسلامی تشکیل شود. او در کتاب مجمع المسائل به تلازم اعتقاد به ولایت ائمه و ضرورت تشکیل حکومت اسلامی در زمان غیبت اشاره می‌کند و در ترسیم شکل حکومت، عنصر ولایت فقیه را به عنوان اصلی‌ترین نسخه نظام اسلامی معرفی می‌کند. او تأکید می‌کند که اختیار فقیهان عادل فراتر از چارچوب احکام شرعی اولیه و ثانویه نیست. او ولایت مطلقه فقیه را نمی‌پذیرد.

دیگر فعالیت‌ها

او فعالیت‌های فرهنگی دیگری نیز داشت که از آن جمله می‌توان به تأسیس این مراکز اشاره کرد:

• مراکز درمانی و بهداشتی از جمله بیمارستان آیت‌الله گلپایگانی در شهر قم و شهر گوگد (یکی از مناطق شهرستان گلپایگان).
• خانه عالم در نقاط مختلف.
• دارالقرآن الکریم.
• مدرسه و کتابخانه آیت‌الله گلپایگانی.
• مرکز کامپیوتری معجم المسائل الفقهیة.
• بیمارستان زنان و زایشگاه ولی عصر (عج).
• دارالایتام.
• مؤسسه خیریه ولی عصر (عج).
• چندین مدرسه علمیه.

از جمله استادان او می‌توان به کسان زیر اشاره کرد: