سلطان مار: نمایشنامه‌ای از بهرام بیضایی

نمایشنامه نوشتهٔ زمستانِ ۱۳۴۴ بر اساسِ داستانی است که نویسنده از مادربرزگِ مادریش شنیده بود. در تابستانِ ۱۳۴۵ به وسیلهٔ خودِ نویسنده به صورتِ کتاب منتشر شد. بعدها انتشاراتِ تیراژه و انتشاراتِ روشنگران و مطالعاتِ زنان منتشرش کردند.

سلطان مار نخستین بار ۲۳ شهریورِ ۱۳۴۸ به کارگردانیِ نویسنده در کنگرهٔ پزشکیِ ایران در رامسر به نمایش درآمد و سپس از ۱ تا ۳۰ مهرِ همان سال در تالارِ ۲۵ شهریورِ تهران بر صحنه رفت. و پس از این نمایش، از ۴ تا ۱۸ آبان به تفاریق در قزوین و رشت و بابل و ساری و گرگان و مشهد اجرا شد. بازیگران:

• بهمن مفید
• کامران نوزاد
• عنایت بخشی
• جمشید لایق
• فهیمه رحیم‌نیا
• رقیه چهره‌آزاد
• حسین کسبیان
• فیروز بهجت محمّدی
• فردوس کاویانی
• عزیزالله هنرآموز

نمایشِ سُلطان مار در مشهد را گروهی که سعید سلطان‌پور برانگیخته بود برآشفت.

سلطان مار به زبانِ ترکیِ آذربایجانی در لنکران در بهارِ ۱۳۹۵ اجرا شد.

• بیضایی، بهرام (۱۳۸۲). دیوان نمایش/۱. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان. شابک ۹۶۴-۶۷۵۱-۶۹-۵.
• بیضایی، بهرام (زمستان ۱۳۸۶). «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی». سیمیا (۲): ۱۵–۲۸.
• پایور، جعفر (اسفند ۱۳۷۵). «هنر نمایش و بازآفرینی». چیستا (۱۳۶ و ۱۳۷): ۵۷۳-۵۷۹.
• جعفری، روح‌الله, ویراستار (۱۳۹۵). گروه هنر ملی از آغاز تا پایان (۱۳۵۷–۱۳۳۵). تهران: افراز. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۴۳-۵۵۸-۶.
• طایفی، شیرزاد؛ سلمان نصر، کورش (زمستان ۱۳۹۹). «گونه‌شناسی نمایش‌نامه‌ی «سلطان مار» بر اساس نظریه‌ی میتوس «فرای»». نامهٔ هنرهای نمایشی و موسیقی (۲۳): ۵-۱۹.
• ممنون، پرویز (۶ مهر ۱۳۴۸). «آقای مار و همزادش انسان». آیندگان (۵۴۲): ۶.
• نعمت طاوسی، مریم (زمستان ۱۳۹۳). «بازخوانیِ روایت نمایشیِ یک افسانه جادویی: سلطان مار اثر بهرام بیضایی». تئاتر (۵۹): ۸۵-۱۰۲.

• سُلطان مار در کتابخانه باز