ستوان: افسر جزء نظامی

سُتوان درجه‌ای افسری و سمتی در نیروهای مسلح ایران و بسیاری از کشورهای جهان است که معمولاً فرماندهی یک دسته را بر عهده دارد.

ستوان
ستوان یکم نیروی زمینی جمهوری اسلامی ایران ستوان دوم نیروی زمینی جمهوری اسلامی ایران ستوان سوم نیروی زمینی جمهوری اسلامی ایران
کشورایران
شاخه خدماتنیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران
نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران
نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران
درجه ناتوOF-1
شکل گرفته۱۳۱۳
رتبه بالاتر بعدیسروان
رتبه پایین‌تر بعدیستوان دوم
درجه‌های معادلستوان یکم پاسدار
ناوبان یکم
ناوبان یکم پاسدار

دسته یگانی نظامی و زیرمجموعهٔ گروهان است که معمولاً از دو یا چند گروه یا رسد تشکیل می‌شود و معمولاً از ۳۰ تا ۴۰ را در بر می‌گیرد.

ستوانی نخستین درجه از درجه‌های افسری است و سه درجه دارد:

  1. ستوان‌یکمی
  2. ستوان‌دومی
  3. ستوان‌سومی.

واژه‌شناسی

واژهٔ فارسی «ستوان» که فرهنگستان ایران به جای واژهٔ فرانسهٔ «lieutenant» برگزیده، با حذف الف از آغاز «اُستوان» ساخته شده که در فارسی به معنی «برقرار و محکم و استوار و قابل اعتماد و شایستهٔ اعتبار؛ مؤمن و معتقد» و در پارسی میانه «āstavān» به معنی «مقر، معترف (به دین)» بوده که ظاهراً از «-ava-stavāna*» در ایرانی باستان و از ریشهٔ -stav* «ستودن» در زبان نیاایرانی به‌وجود آمده‌است.

در دورهٔ پهلوی اول، این درجه را «نایب» می‌نامیدند.

پیشینه

سپاه ساسانیان
یگان‌ها شمار نیروها فرمانده
radag ۱۰ سرباز radagbān*
tahm ۱۰۰ سرباز tahmdār
wašt ۵۰۰ سرباز wašt-sālār
drafš ۱۰۰۰ سرباز drafš-sālār
gund ۵۰۰۰ سرباز gund-sālār
spāh ۱۰۰۰۰ سرباز spāhbed
artēštārān artēštārān-sālār

احتمال می‌رود که «ستوان» همچون سمت نظامی نخستین بار در سپاه اشکانیان (۲۵۰ تا میلاد — ۲۲۴ میلادی) پدید آمده‌است. چنانچه، در سفال‌نوشته‌های اشکانی از دهه ۴۰ پیش از میلاد، که از بایگانی شهر باستانی نسا بازیافت شده‌اند، اصطلاح «تَهم‌دار» (پارتی: tgmdr) [tagm(a)dār] بازخوانی شده که پژوهشگران آن را روبردار از اصطلاح یونانی باستان: «τάγματάρχης در سپاه روم باستان دانسته‌اند: پارتی: tagmadār > لاتین: tagma لژیون (> یونانی باستان: τάγμα رده؛ بخشی از سپاه، هنگ) + پارتی: -dār دارنده؛ فرمانده = یونانی باستان: τάγματάρχης یا τάγματάρχος فرمانده تاگما.

«تاگما» (یونانی باستان: τάγμα) در سپاه پادشاهی روم شرقی یگانی نامیده می‌شد که ۱۰۰ تا ۵۰۰ سرباز را در بر می‌گرفت. احتمال می‌رود که این اصطلاح در پی جنگ‌های ایران و بیزانس در زمان اشکانیان از رومیان وام گرفته شده و دیرتر با واژهٔ پارتی: taxm نیرومند، دلاور، دلیر، چابک یا پارسی میانه: taḥmīh نیرو، توان (هر دو از -taxma* در زبان نیاایرانی و ریشهٔ -tak√ تاختن، دویدن’ در زبان نیاهندوایرانی روییده‌اند) اینهمان و مترادف شده‌است.

درجه‌های ارتش ایران
نیروها
زمینی و هوایی دریایی
ارتشبد دریابد
سپهبد دریاسالار
سرلشکر دریابان
سرتیپ دریادار
سرتیپ دوم دریادار دوم
سرهنگ ناخدا یکم
سرهنگ دوم ناخدا دوم
سرگرد ناخدا سوم
سروان ناوسروان
ستوان ۳، ۲ و ۱ ناوبان ۳، ۲ و ۱
استوار ۲ و ۱ ناواستوار ۲ و ۱
گروهبان ۳، ۲ و ۱ مهناوی ۳، ۲ و ۱
سرجوخه سرناوی
سرباز ۲ و ۱ ناوی ۲ و ۱
سرباز ناوی

در زمان ساسانیان نیز سپاه (پارسی میانه: spāh) بر پایه سیستم شمارش دهدهی گروهبندی می‌شد، فرمانده آن سپاهبد (پارسی میانه: spāhbed) خوانده می‌شد. جوخه در این زمان «رده» (پارسی میانه: radag) و گروهان «تَهم» (پارسی میانه: tahm) نامیده و فرمانده آن «تهم‌دار» (پارسی میانه: tahmdār) خوانده می‌شدند. گردان در آن زمان «وَشت» (پارسی میانه: wašt) و سرگرد «وشت‌سالار» (پارسی میانه: wašt-sālār) نام داشته‌اند. هنگ نیز «درفش» (پارسی میانه: drafš) و سرهنگ «درفش‌سالار» (پارسی میانه: drafš-sālār) خوانده می‌شدند. لشکر در سپاه ساسانیان «گند» (پارسی میانه: gund) نامیده می‌شد و سرلشکر را «گُندسالار» (پارسی میانه: gund-sālār) می‌خواندند.

منابع

  • واژه‌های نو فرهنگستان ایران تا پایان سال ۱۳۱۸، تهران، نشر ابن سینا، ۱۳۱۹.

جستارهای وابسته

درجه‌های نظامی ایران

Tags:

ستوان واژه‌شناسیستوان پیشینهستوان منابعستوان جستارهای وابستهستوانافسر (ارتش)درجات نظامیدسته (ارتش)نیروهای مسلحنیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایراننیروی نظامی

🔥 Trending searches on Wiki فارسی:

جفت‌گیری (جانورشناسی)دنی آلوزخدمت نظامیامیر تتلوکسسرزمین باکره‌هانوروز در ایران باستانقرص خودکشیدرپوش مقعدسید مجتبی خامنه‌ایبارگیریکلیتوریسداعش خراسانفهرست کشورها و مناطق بر پایه پهناوریسام و نرگسمساحقهحسام نواب صفوییوهان کرایفرابطه بازشوگونمسلم دارابیمنی‌پاشیتالاب گاوخونیاصفهانزهرا داوودنژادشهر هرت (فیلم ۱۴۰۱)قاعدگیشجاع خلیل‌زادهکافه بازارمحمدرضا شجریانآلت مردانهماساژ پروستاتزهرا شجاعیروح‌الله داداشیفیشال (کنش جنسی)بازی تاج‌وتختقاتلان ماه گلکاشانآمیزش جنسی مقعدیسازه‌های آبی شوشترناپلئون سومآناهیتا همتیسنیانزالرمضانسوپررها اعتمادیجواد عزتییاد آر ز شمع مرده یاد آربازی ورقمثلث برمودافمینیسمغار علیصدردرجه‌های نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایرانسرنرهسید روح‌الله خمینیپوست شیربانک قرض‌الحسنه مهر ایرانفاعل، مفعول، سوئیچقتل غزاله شکورآلت مردیمحیا دهقانیمحمدرضا هدایتیپوکرویبراتور مقعدیدایناسورایالات متحده آمریکارگ خواب (فیلم)حماسپاسارگادداریوش (خواننده)مهتاب کرامتیکیریاکوس میتسوتاکیسفهرست اصطلاحات بی‌دی‌اس‌امفتحعلی اویسی🡆 More