زبان مجاری: زبانی در مجارستان

مجاری
مجاری: magyar
پراکندگی مجاری‌زبانان در اروپا
بیان	[ˈmɒɟɒr ˈɲɛlv]
زبان بومی در	مجارستان و مناطقی از:  رومانی  صربستان  اسلواکی  اسلوونی  اوکراین  کرواسی  اتریش  اسرائیل  ایالات متحده آمریکا  استرالیا
شمار گویشوران	۱۵ میلیون
تبار	اورالی زبان‌های اوگری مجاری
سامانه نوشتاری	لاتین (الفبای مجاری)
وضعیت رسمی
زبان رسمی در	مجارستان، اتحادیه اروپا، اسلواکی (زبان محلی), اسلونی (زبان محلی), صربستان (زبان محلی), اتریش (زبان محلی), برخی از حقوق رسمی در رومانی، اوکراین و کرواسی
تنظیم‌شده توسط	انجمن زبان‌شناسی مجارستان
کدهای زبان
ایزو ۱–۶۳۹	hu
ایزو ۲–۶۳۹	hun
ایزو ۳–۶۳۹	hun
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آی‌پی‌ای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامت‌های سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسه‌های یونی‌کد ببینید.

این زبان ۱۳ تا ۱۵ میلیون گویشور دارد که ۹٫۵ تا ۱۰میلیون از آنان در مجارستان کنونی و نزدیک به دو میلیون در سرزمین‌هایی می‌زیند که تا پیش از جنگ جهانی یکم در پادشاهی مجارستان جای می‌گرفتند. بزرگ‌ترین بخش از این گروه با ۱٫۴ میلیون در ترانسیلوانی، رومانی و باقی در کشورهای اسلواکی، کرواسی، صربستان، اوکراین، اتریش و اسلوونی سکنی دارند. از این گذشته نزدیک به یک میلیون مجاری‌زبان هم در سراسر جهان پراکنده‌اند.

زبان مجاری عضوی از خانواده زبان‌های اورالی است. ارتباط بین مجاری و سایر زبانهای اورالی در دهه ۱۶۷۰ مورد توجه قرار گرفت و خانواده زبانی، که در آن زمان فینو-اوگری نامیده می‌شد در سال ۱۷۱۷ تأسیس شد. مجاری به همراه زبان‌های مانسی و خانتی سیبری غربی (در منطقه خانتی-مانسی) به‌طور سنتی به شاخه زبان‌های اوگری در گروه فینو-اوگری منصوب می‌شد، اگرچه اعتبار این گروه دیگر مشخص نیست. با اضافه کردن زبان‌های سامویدی به این خانوادهٔ زبانی در ابتدا تصور می‌شد که زبان‌های فینی و اوگری (فینو-اوگری) نزدیکی بیشتری باهم نسبت به شاخه زبان‌های سامویدی دارند، اما این مطلب اکنون مورد تردید است.

نام مجارستان (به لاتین: Hungaria) می‌تواند نتیجه تغییرات صوتی منظم اوگری/اونگری باشد و به نظر می‌رسید این واقعیت که اسلاوهای شرقی از مجارها به عنوان اُگری/اُگرُو یاد می‌کنند این مطلب را تأیید می‌کند. همچنین واژهٔ لاتین شدهٔ اونْگْرُی (به یونانی بیزانسی: Οὔγγροι) خود وام‌گرفته از واژهٔ غز اُن-اُگور، به معنی ۱۰طایفهٔ اُگور است. اُگور نام مشترک طایفه‌هایی بود که به کنفدراسیون قبایل بلغار پیوستند و در بخش‌های شرقی مجارستان پس از آوارها فرمانروایی کردند.

آواهای بی‌شماری بین مجاری و سایر زبانهای اوگری مرتبط است. به عنوان مثال، /a:/ در مجاری در موقعیت‌های خاص مربوط به /o/ در خانتی بوده و همچنین /h/ در مجاری مربوط به /x/ در خانتی است؛ همچنین /z/ مجاری در آخر واژه به حرف خانتی /t/ در آخر مرتبط است. به عنوان مثال: ház [haːz] در مجاری را می‌توان به خانتی xot [xot] هر دو به معنی «خانه» و مجاری száz [saːz] را به خانتی сот [sot] به معنی «صد» همانند کرد.

فاصله بین زبانهای اوگری و فینی بیشتر است، اما همانندی منظمی دارند.

آوای [f] در مجاری در زبان‌های فنلاندی و استونیایی برابر با آوای [p] است:

[k] در مجاری منطبق با [k] در فنلاندی و استونیایی پیش از واکه‌های جلویی است:

[h] مجاری برابر با [k] در فنلاندی و استونیایی پیش از واکه‌های پشتی است:

[t] در مجاری منطبق است با [t] در آغاز واژه در فنلاندی و استونیایی:

در میان واژه‌های [z] مجاری به [t] در فنلاندی و [d] یا [t] در استونیایی تطبیق وجود دارد:

 

حرف‌های درون دوکمان تنها برای واژگان بیگانه کاربرد دارند.

 

• Jó napot (:یو ناپُت) :روزخوش
• Viszlát (ویسلات):بدرود (نیمه‌رسمی)
• Elnézést! (النیزیشت) :ببخشید!
• Köszönöm (کؤسؤنؤم) :سپاسگزارم
• Mennyi? (مِن‌نی) :چه اندازه؟
• Igen :آره
• Nem :نه
• Nem értem (نِم ایرتِم) :نمی‌دانم
• víz (ویز):آب
• bor :باده
• sör (شؤر): آبجو
• tea (ته‌آ):چای
• tej (تِی):شیر (نوشیدنی)
• Szeretlek (سِرِتلِک): دوستت دارم.

• یاس‌برنی
• گویش یاسی

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Hungarian language». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲ آوریل ۲۰۱۲.