زبان‌های جمهوری آذربایجان

زبان اصلی و رسمی آذربایجان آذربایجانی ، آذری ، یک زبان ترکی است که با ترکی مدرن با آن کاملاً قابل درک و تا حدودی قابل فهم است . به همراه ترکی ، ترکمن و گاگوز ، آذربایجانی عضو شاخه اوغوز از گروه جنوب غربی خانواده ترک زبان است. اگرچه در جمهوری آذربایجان ، روسیه جنوبی ( داغستان ) از آذربایجانی استفاده می شود ، لهجه ها متفاوت است. افزون بر این ، آذربایجانی به عنوان زبان میانجی رسمی آموزش در داغستان و جمهوری آذربایجان شناخته می شود ، با این وجود در شمال ایران یک زبان رسمی نیست که در آن تعداد آذربایجانی ها بیش از آنهایی هستند که در جمهوری آذربایجانند. زبان آذربایجانی که در آذربایجان ایران در آن صحبت می شود کمی متفاوت از آن است که در جمهوری آذربایجان صحبت می شود.

براساس سرشماری سال 2009 این کشور ، 92.5٪ از مردم آذربایجانی به عنوان زبان مادری صحبت می کنند. در حالی که روسی و انگلیسی نقش مهمی به عنوان زبان های آموزش و ارتباطات دارند. بیش از نیمی از گویشوران آذربایجانی یک زبانه هستند. ارمنی لزگی ، تالیش ، آوار ، گرجی ، بودوخ ، جووری ، خینالگ ، کریتس ، جک ، روتول ، تزور ، تات ، و ادی همه توسط اقلیت ها صحبت می شود. همه اینها به استثنای ارمنی ، لزگی ، تالشی ، آوار و گرجی ، که تعداد زیادی گویشور در خارج از آذربایجان دارند ، اما با این وجود به طور پیوسته در حال کاهش در آذربایجان هستند) زبانهای فوق به زبانهای در معرض خطر هستند که با تهدید روبرو می شوند. انقراض ، همانطور که توسط تعداد معدودی (کمتر از 10،000) یا تعداد بسیار کمی از افراد (کمتر از 1000 نفر) صحبت می شود و با مهاجرت و نوسازی ، استفاده از آنها به طور پیوسته در حال کاهش است.

طبق پژوهشهای سال 2019 ، مهارت زبان انگلیسی در جمهوری آذربایجان در میان کشورهای اروپایی مورد بررسی ، کمترین میزان را داشته است.

یک شماره کامل مجله بین‌المللی جامعه شناسی زبان ، ویرایش شده توسط ژلا گاریبوا ، به موضوع زبانها و گزینه های انتخاب زبان در جمهوری آذربایجان اختصاص یافته است ، جلد. 198 در سال 2009.

جمهوری آذربایجان منشور اروپا برای زبانهای منطقه ای یا اقلیت را که در سال 1992 به امضاء رسیده بود ، تحت جبهه مردمی تصویب نکرد.

ابن النادیم ، نویسنده قرون وسطایی ، در کتاب خود الفهرست ذکر می کند که همه سرزمین های ماد و فارسی باستان (از جمله آنچه امروز جمهوری آذربایجان است ) به یک زبان صحبت می کردند. او در آنجا از دانشمند بزرگ عبدالله ابن المقفا نقل می کند :

"زبانهای ایرانی عبارتند از: فهلوی ( پهلوی ) ، دری ، خوزی ، فارسی و سریانی. اما فهلوی از کلمه فهله سرچشمه می گیرد. و فهله نامی است که به 5 منطقه: اصفهان ، ری ، همدان ، ماه-نهاوند و آذربایجان اشاره دارد . "

وی سپس گزارش می دهد که دری زبان رسمی دربارهای سلطنتی است و از خراسان و بلخ و شرق ایران است. پارسی زبان موبدان زرتشتی است و از فارس است ؛ خوزی زبان غیر رسمی سلطنتی است و از خوزستان است . و سرایانی از بین النهرین سرچشمه گرفته است.

این نیز توسط مورخان قرون وسطی مشهور گزارش شده است مانند الطبری ، ابن حوقل ، اصطخری ، مقدسی ، یعقوبی ، مسعودی ، و مستوفی قزوینی است. الخوارزمی همچنین در فصل 6 ، جلد این مطلب را ذکر می کند. 6 ، از کتاب خود « مافاتیح ال اولوم» .

مطالعات ریشه شناسی همچنین نشان می دهد که لهجه های فعلی از باکو از طریق خلخال تا سمنان صحبت می شود ، همه از یک منبع مشترک سرچشمه گرفته اند. به عبارت دیگر ، مردم آذربایجان باستان به همان زبانی که مادها صحبت می کردند ، صحبت می کردند (نگاه کنید به گزارش استاد برجسته دانشگاه کلمبیا احسان یارشاطر در: مجله دانشگاه فرهنگیان ادبیات ، 5 ، شماره 1–2 ، ص35-37)

مورخ قرون وسطایی یاقوت الحموی همچنین از عبارت «العجم الذریه » («ایرانیان آذری») در کتابهای خود معجم الادبا و معجم البلدان استفاده کرده است . در منابع دیگر مانند صوره-الارض توسط ابن حوقل ، احسان الملک تقسم توسط مقدسی ، و مسالک و ممالک توسط اصطخری ، مردم آذربایجان را به عنوان گویشوران زبانهای ایرانی سخن گفته است .بدیهی است که این پیش از ورود فرهنگی ترک بود و طبری در 235 ق همچنین ذکر می کند که شاعران مراغه شعرهایی را در پهلوی تلاوت می کنند. با این وجود برخی از شاعران آذربایجانی مانند قطران تبریزی (d465 ق) از کلمه "فارسی" و "پهلوی" به طور متقابل برای توصیف زبان مادری خود استفاده کردند.

مورخ حمدالله مستوفی حتی به توصیف انواع "پهلوی" که در مناطق گوناگون آذربایجان گفته می شود ، می پردازد. وی در کتاب خود طارق گزیده ، هشت شاعر از آذربایجان را شرح می دهد و آنها را "اهل الشعر من العجم " (شاعران ایرانی) می نامد ، همه فارسی گویند. تا حالا ، دری و پهلوی به هم ادغام شدند ، زیرا سلسله های پی در پی از شرق به غرب حرکت می کردند و نسخه دری زبان ایرانی را با خود به همراه داشتند.

کافی است بگوییم که تعداد پیشینه‌ها و اسناد از آذربایجان به زبان پهلوی به قدری زیاد است که شکی نیست که این در واقع زبان مادری آذربایجان قبل از ورود ترکها بوده است. بسیاری از واژگان در واژگان آذری کنونی در واقع منشأ پهلوی هستند. (به مطالعات موجود در نشریه ادبیاات دانشگاه تبریز ، توسط دکتر مهیار نوابی ، 5 ، مراجعه کنید)   همچنین به فرهنگ نامه کمال الدین تفلیسی و عجایب المخلوقات توسط نجیب الدین همدانی مراجعه کنید و کتاب مجمع التواریخ و القصص و اسکندر-نامه الکترونیکی قدیم برای فهرست از وازگان. )

پذیرفته شده که شکل ترکی کنونی زبان آذری ، پیش از سلسله صفوی ، پهلوی را در جمهوری آذربایجان الزام آور و جایگزین کرده، شاید با ورود ترکهای سلجوقیان و آغاز یک دوره تدریجی. ولی برخی مورخان گزارش می دهند که پهلوی در اواخر قرن هفدهم در تبریز صحبت می شود. (رجوع کنید به روضه الجنان از حافظ حسین تبریزی (d997 ق) ، و رساله روحی انارجانی که در سال 985 هجری نوشته شده است)). حتی کاوشگر ترکیه ای عثمانی ، اولیا چلبی (1611-1682) ، این موضوع را در سفرنامه خود ذکر می کند. وی همچنین گزارش می دهد که نخبگان و دانش آموزان نخجوان و مراغه ، در جریان دیدار خود در منطقه ، پهلوی سخن می گفتند.

• زبان آذری باستان
• تاریخ آذربایجان