منظومه شمسی
درگاه‌های ویکی‌پدیا: فرهنگ · جغرافیا · بهداشت و درمان · تاریخ · ریاضیات · علوم طبیعی · مردم · فلسفه · دین · اجتماعی · فناوری
 درگاه منظومه شمسی منظومهٔ شمسی، منظومهٔ خورشیدی یا سامانهٔ خورشیدی (به انگلیسی: Solar System) سامانه‌ای متشکل از یک ستاره به نام خورشید و اجرام آسمانی است که در مدارهایی پیرامون آن می‌گردند. منظومهٔ شمسی از فروپاشی یک ابر مولکولی پدید آمد و در دوران رنسانس و با مشاهدات افرادی از جمله گالیلئو گالیله کشف‌شد. این منظومه در بازوی شکارچی، کهکشان راه شیری واقع‌شده و ۲۵٬۰۰۰ سال نوری از مرکز کهکشانی فاصله دارد و کنارهٔ کهکشان فاصله دارد. خورشید بیش از ۹۹/۸ درصد جرم منظومهٔ شمسی را شامل می‌شود و منبع انرژی بسیار از جمله انرژی گرما و نور است. این ستاره یک ستارهٔ نوع جی رشته اصلی و عضوی از جمعیت ستارگان نخستین است. بقای منظومهٔ شمسی به بقای خورشید وابسته است و اگر خورشید نابود شود، منظومهٔ شمسی نیز نابود می‌شود. منظومهٔ شمسی دارای هشت سیاره (تیر، ناهید، زمین، مریخ، مشتری، زحل، اورانوس و نپتون) و پنج سیارهٔ کوتوله (سرس، پلوتو، هائومیا، ماکی‌ماکی و اریس) است. چهار سیارهٔ نخست، سیارات درونی یا زمین‌سان هستند و بیشتر از سنگ ساخته شده‌اند و چهار سیارهٔ دیگر سیارات بیرونی یا غول‌های گازی هستند و از گازهای مختلف ساخته شده‌اند. علاوه بر این اجرام، منظومهٔ شمسی دارای اجرام دیگری از جمله ماه‌ها، سیارک‌ها، شهاب‌وارها، شهاب‌ها، شهاب‌سنگ‌ها و دنباله‌دارهاست. منظومهٔ شمسی هم‌چنین دارای مناطق خاصی از جمله کمربند سیارک‌ها، کمربند کویپر و دیسک فشرده است. نوشتار برگزیده ماکی‌ماکی (به انگلیسی: Makemake) یا ماکی‌ماکی ۱۳۶۴۷۲ یا ۲۰۰۵ اف‌وای۹ با نام پیشین و مستعار و غیر رسمی ایستربانی (به انگلیسی: Easterbunny) سومین سیارهٔ کوتولهٔ بزرگ منظومهٔ خورشیدی پس از اریس و پلوتو و پیش از هائومیا و سرس است و در طبقهٔ پلوتوئیدها، اجسام فرانپتونی و اجسام کمربند کویپر نیز جای دارد. این سیارهٔ کوتوله نخستین بار در ۳۱ مارس ۲۰۰۵ و پیش از عید پاک توسط مایکل براون، چد تروهیو و دیوید رابینوویتز در رصدخانهٔ پالومار دیده‌شد و نام غیر رسمی ایستربانی را به خود گرفت. در ۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۰۸، به تصمیم اعضای اتحادیهٔ بین‌المللی اخترشناسی در کنواسیون نام‌گذاری اخترشناسی و گروه کاری نام‌گذاری سیستم سیاره‌ای، نام ماکی‌ماکی بر رسمی ماکی‌ماکی بر روی این سیارهٔ کوتوله نهاده‌شد. در اساطیر جزیرهٔ ایستر، ماکی‌ماکی خدای باروری و خدای آیین تانگاتا مانو (به معنای پرنده‌باز) است. زندگی‌نامهٔ برگزیدهخیام (زادهٔ ۲۸ اردیبهشت ۴۲۷، درگذشتهٔ ۵۱۰ خورشیدی) معروف به خیامی و خیام نیشابوری، از ریاضی‌دانان، ستاره‌شناسان و شاعران بنام ایران در دورهٔ سلجوقی است. گرچه پایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی او است و دارای لقب حجةالحق بوده‌است ولی آوازهٔ وی بیشتر به واسطهٔ نگارش رباعیاتش است که شهرت جهانی دارد. افزون بر آنکه رباعیات خیام را به اغلب زبان‌های زنده ترجمه نموده‌اند، فیتزجرالد رباعیات او را به زبان انگلیسی ترجمه کرده‌است که مایهٔ شهرت بیشتر وی در مغرب‌زمین گردیده‌است. یکی از برجسته‌ترین کارهای وی را می‌توان اصلاح گاهشماری ایران در زمان وزارت خواجه نظام‌الملک، که در دورهٔ سلطنت ملک‌شاه سلجوقی (۴۲۶ - ۴۹۰ هجری قمری) بود، دانست. وی در ریاضیات، علوم ادبی، دینی و تاریخی استاد بود. نقش خیام در حل معادلات درجه سوم و مطالعات‌اش دربارهٔ اصل پنجم اقلیدس نام او را به عنوان ریاضی‌دانی برجسته در تاریخ علم ثبت کرده‌است. ابداع نظریه‌ای دربارهٔ نسبت‌های هم‌ارز با نظریهٔ اقلیدس نیز از مهم‌ترین کارهای اوست. شماری از تذکره‌نویسان، خیام را شاگرد ابن سینا و شماری نیز وی را شاگرد امام موفق نیشابوری خوانده‌اندهرچند صحت این فرضیه که خیام شاگرد ابن سینا بوده‌است، بسیار بعید می‌نماید، زیرا از لحاظ زمانی با هم تفاوت زیادی داشته‌اند. خیام در جایی ابن سینا را استاد خود می‌داند اما این استادی ابن سینا، جنبهٔ معنوی دارد. خورشید و سیارات تیر، عُطارِد یا مِرکور نزدیکترین سیاره به خورشید در منظومهٔ خورشیدی و تندروترین سیارهٔ منظومهٔ خورشیدی است که با سرعتی حدود ۴۸ کیلومتر بر ثانیه، هر ۸۸ روز یکبار خورشید را دور می‌زند. از این رو سیاره‌ای گریزپا است و به همین دلیل است که شاید، ایرانیان باستان آن را «تیر» نامیده و در یونان «مرکوری» یا «پیک خدایان» لقبش داده بودند. ماه‌ها آیو (به انگلیسی: Io) نام یکی از قمرهای سیاره مشتری است. این قمر یکی از اقمار گالیله‌ای است. آیو نزدیکترین قمر از اقمار گالیله‌ای مشتری به این سیاره است. آیو از نظر اندازه اندکی بزرگتر از ماه است. با ۴۰۰ آتشفشان فعال، آیو فعال‌ترین جرم از نظر زمین‌شناختی در سامانهٔ خورشیدی است. علت فعالیت آتشفشانی بیش از حد آیو انرژی و اثر جزر و مدی مشتری و سایر اقمار گالیله‌ای این سیاره بر این قمر است. این ماه در عین حال بالاترین چگالی را در میان قمرهای سامانه خورشیدی دارد.پژوهشگران دریافته‌اند که سطح این قمر به شدت بوی نامطبوعی مانند بوی تخم مرغ گندیده می‌دهد که ناشی از انتشار سولفور آهن و سایر ترکیبات گوگردی از آتشفشان‌های سطح این قمر است. در چهارصدمین سالگرد کشف قمرهای دور مشتری، فضاپیماهای ساخته دست بشر توانسته‌اند تصویری کامل از قمرهای دوردست منظومه شمسی تولید کنند و چشمان ما را به شگفتی‌های این دنیاهای عجیب باز کنند. برج فلکی کنونی برج ثور دومین برج یا خانه خورشید است. این برج خط سیر خورشید در ماه اردیبهشت به مدت ۳۱ روز و ۵/۲ساعت است. از این رو برج ثور در گاهشماری خورشیدی نام دیگر اردیبهشت ماه نیز می‌باشد. نمادهاآیا می‌دانید
نوشتارهای برگزیدهنگارهٔ برگزیده باز آلدرین دومین انسانی است که طی مأموریت آپولو ۱۱ در تاریخ ۲۱ ژوئیهٔ ۱۹۶۹ (۳۰ تیر ۱۳۴۸) در بر کرهٔ ماه گام نهاد. در شیشهٔ کلاه او نیل آرمسترانگ دیده می‌شود که نخستین کسی بود که بر کرهٔ ماه گام نهاد. گفتاوردسیارات کوتوله سرس (به انگلیسی: Ceres) نخستین سیاره کوتوله کشف‌شده و بزرگترین سیارک در کمربند سیارکی و سامانه خورشیدی است و در ۱ ژانویه ۱۸۰۱ توسط جوزپه پیاتسی کشف‌شد. این ایده که سیاره‌ای کشف‌نشده می‌تواند میان مریخ و مشتری وجود داشته باشد، توسط یوهان الرت بده در سال ۱۷۷۲ پیشنهاد شد. جوزپه پیاتسی که در آکادمی پالرمو، سیسیل بود، طی نامهای به دو همکارش نوشت که سرس را کشف کرده‌است. پیاتسی نام ایتالیایی سرر فرناندو را برای کشف جدید خود برگزید. اما بعدها این نام به اساطیر سرس (الههٔ رومی کشاورزی) تغییر یافت. در زبان انگلیسی، سرس با نام سیارک ۱۱۰۸ خوانده می‌شود. سرس در ابتدای کشف ستارهٔ دنباله‌دار خوانده می‌شد؛ اما پس از مدتی مشخص شد که یک سیاره‌است. با اظهار ویلیام هرشل در سال ۱۸۰۲، سرس در ردهٔ سیارک‌ها طبقه‌بندی شد. در سال ۲۰۰۶، بحثی پیرامون پلوتو انجام‌گرفت و طی آن، سرس به همراه پلوتو در گروه سیارات کوتوله طبقه‌بندی شدند. این طبقه دارای سه عضو دیگر با نامهای هائومیا، ماکی‌ماکی، و اریس است. دنبالهدارها و شهاب‌سنگ‌ها دنباله‌دار شومیکر-لوی ۹ (به انگلیسی: Comet Shoemaker–Levy 9) دنباله‌داری بود که در سال ۱۹۹۴ با سیاره مشتری برخورد کرد. این برخورد، نخستین مشاهدهٔ مستقیم یک برخورد خارج از سیارهٔ زمین در سامانه خورشیدی بود. این رویداد تحت پوشش رسانه‌ای گسترده‌ای قرار گرفت و ستاره شناسان سراسر دنیا توانستند آن را مستقیما مشاهده کنند. برخورد دنباله دار شومیکر- لوی ۹ با مشتری، آگاهی‌های تازه‌ای از سیارهٔ مشتری و نقش آن در کاهش زباله‌های فضایی در فضای داخلی منظومهٔ خورشیدی ارائه کرد. دنباله دار شومیکر- لوی ۹، توسط ۳ ستاره شناس به نامهای کارولین شومیکر و ایوجین م. شومیکر و دیوید اچ. لِوی کشف شد. در ژوئیهٔ ۱۹۹۲، مدار شومیکر - لوی۹ وارد حد روش مشتری شد و نیروی کشندی مشتری موجب تکه تکه شدن این دنباله دار گشت. از این پس، شومیکر لوی ۹ به صورت رشته‌ای از قطعات جدا از هم که قطر بزرگترین آن‌ها ۲ کیلومتر بود دیده می‌شد. این قطعات در طی روزهای ۱۶ تا ۲۲ ژوئیه، با سرعتی نزدیک به ۶۰ کیلومتر بر ثانیه، به نیم‌کره جنوبی مشتری برخورد کردند. اثرات روشن این برخوردها از لکه سرخ بزرگ هم آسانتر دیده می‌شد و تا چند ماه پس از برخورد نیز دیده می‌شد. طبقات گوناگون
آن‌چه می‌توانید انجام دهید
ویکیپروژههاسراسرنماموضوعاتمنظومه شمسی: سیاره ('تعریف سیاره ˑ زیست‌پذیری سیاره‌ای ˑ سیاره زمین‌سان ˑ غول گازی ˑ حلقه سیاره‌ای) ˑ سیاره کوتوله (پلوتوئید) ˑ فهرست ماه‌های طبیعی ˑ فضانوردی ˑ کلونیزاسیون ˑ گاه‌شمار کشف
رده‌ها ستاره‌شناسی:اخترفیزیک • گاه‌شماری‌ها • کاتالوگ‌های ستاره‌شناسی • دستگاه مختصات سماوی • مکانیک سماوی • کیهان‌شناسی فیزیکی • رصدخانه‌ها • سیاره‌شناسی • تلسکوپ‌ها زندگینامه‌ها: ستاره‌شناسان اجرام آسمانی: کهکشان‌ها • سحابی‌ها • سیاره‌ها • ستارگان فضانوردی: پروازهای فضایی بشر • ماهواره‌ها • جستجوی هوش فرازمینی • فضاپیما هیچ زیررده‌ای ندارد |
.svg)
This article uses material from the Wikipedia فارسی article درگاه:منظومه شمسی, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.