حمزة بن عبدالمطلب: عموی محمد و ملقب به سیدالشهدا

ثویبه کنیز ابولهب از شیر فرزند خود به نام مسروح، قبل از حلیمه، محمد را شیر داده بود. چنان‌که برخی گفته‌اند اگر حمزه نیز از شیر همین فرزند نوشیده باشد، فقط دو سال از پیامبر بزرگتر خواهد بود.

حمزه در سال ششم بعثت به اسلام گروید. معروف است که او هنگام بازگشت از یکی از شکارهای خود شنید که عمرو بن هشام (مشهور به ابوجهل) به برادرزاده‌اش محمد توهین کرده؛ پس یکراست نزد عمرو بن هشام رفته، با نواختن ضربه‌ای به او گفت: «به چه جرأتی به محمد توهین می‌کنی وقتی که می‌دانی من پیرو مذهب او هستم. اگر جرأت داری جواب این ضربه را بده.»

از آن روز به بعد حمزه به عنوان محافظ اسلام شناخته می‌شود.

حمزه اولین فرمانده نظامی اسلام بود و در نبردهای اولیه و منجمله نبرد مشهور «غزوه بدر» سپاه مسلمانان را رهبری می‌کرد و در این جنگ، خویشاوندش شَیبه بن ربیعه را به قتل رساند.

حمزه در غزوه احد در ۱۵ شوال سال سوم هجری به‌دست وحشی بن حرب، برده حبشی، و به دستور هند، همسر ابوسفیان، به قتل رسید. هند از زنان اهل پرچم بود و در ازای کشتن محمد یا علی (قاتل برادرش ولید در بدر) یا حمزه (قاتل پدرش)، به وحشی وعده آزادی داده بود و گفت که «هم وزن او طلا و هم قد او ابریشم» پاداشش می‌دهد. پس وحشی در میان جنگ و با پرتاب نیزه از راه دور حمزه را به قتل می‌رساند و هند هم او را آزاد می‌کند. گفته شده بعد از کشته شدن حمزه، هند به پیش جنازه حمزه رفته و جگر او را درآورده و خورده به همین خاطر، به هند جگر خوار شهرت یافته.

حمزه پس از کشته‌شدن، «سیدالشهدا» لقب گرفت. شیعیان علاوه بر حمزه این لقب را به حسین هم نسبت می‌دهند.

پیامبر اسلام در مورد کسی که دارای فرزند شده بود گفت: او را «حمزه» نام بگذار که محبوب ترین نام ها در نزد من است. و پیامبر اسلام به دخترش در مورد حمزه می گوید: شهید ما أفضل شهدا است و آن عموی تو و از خاندان ما است.

در فیلم رسالت مشهور به محمد رسول‌الله ساخته کارگردان سوری، مصطفی عقاد که داستانی از سال‌های اولیه اسلام است. آنتونی کوئین هنرپیشه مشهور مکزیکی آمریکایی، نقش حمزه را در این فیلم بازی کرده‌است.