جزیره مجنون: جزیره‌ای در استان بصره، عراق

دو رود دجله و فرات در نزدیکی این منطقه به هم می‌پیوندند و سرچشمه اروندرود را پدیدمی‌آورند. جزیرهٔ مجنون، به‌عنوان یک زیربنا برای احداث خط لوله انتقال نفت، با استفاده از ماسه و خاک، ساخته شده‌است. این منطقه در جنگ ایران و عراق توسط هواپیماهای عراق بمباران شیمیایی شد.

این منطقه جمعاً دویست کیلومتر مربع مساحت دارد و از آن جهت جزیره خوانده می‌شود که در میان رودخانه‌ها و کانال‌های آب محصور است.

در سال ۱۹۷۵، میدان نفتی مجنون در این منطقه کشف شد و این منطقه، از آن رو مجنون (دیوانه) نامیده شده‌است که به گونه‌ای دیوانه‌وار حجم عظیمی از منابع نفتی را در یک منطقه محدود جغرافیایی جای داده‌است. از سال ۲۰۰۹ کنسرسیومی از وزارت نفت عراق، رویال داچ شل و پتروناس استخراج آن را بر عهده گرفته‌اند. کمپانی شل در سال ۲۰۱۳، از این کنسرسیوم خارج شد.

این منطقه در فاصلهٔ یک کیلومتری مرز ایران–عراق قرار دارد. در جریان جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۲ این منطقه در پی عملیات خیبر به دست نیروهای ایرانی افتاد و ایران بر اتوبان العماره مسلط شد. جزایر مجنون تا سال پایانی جنگ در دست نیروهای ایرانی باقی ماند. پس از نبرد دوم فاو که منجر به پس گرفتن جزیره فاو شد، عراق یک ماه پیش از پایان جنگ، در تیرماه ۱۳۶۷ سلسله عملیات توکلنا علی‌الله را برای بازپس‌گیری جزیره مجنون آغاز نمود. صدها تانک، علیه نیروهای ایرانی به‌کار گرفته شدند به‌طوری‌که نیروهای عراقی با نسبت ۲۰ به یک به ایرانی‌ها برتری عددی داشتند. این حمله با یکی از بزرگ‌ترین گلوله‌باران‌ها در تاریخ که با استفاده از جنگ‌افزارهای شیمیایی به ویژه گاز خردل همراه بود آغاز شد. که در نتیجه آن بسیاری از مدافعان ایرانی جزیره توان دفاع را از دست دادند و این جزیره به سرعت سقوط کرد.

در طول این حملات، حدود ۲۵۰۰ تن از نیروهای ایرانی، کشته شدند.

• شبه‌جزیره فاو