تدریس

تدریس بخشی از روند آموزش و پرورش است که یک رشته کردارهای به سامان و از پیش برنامه‌ریزی شده را در برمی‌گیرد و هدفش پیدایش شرایط دلخواه یادگیری از سوی آموزگار است.

به آن بخش از کردارهای آموزشی که از سوی رسانه‌ها و بدون حضور و تعامل آموزگار با فراگیران رخ می‌دهد، تدریس گفته نمی‌شود و آموزش و پرورش معنایی بسیار گسترده‌تر از تدریس دارد.

چهار ویژگی خاص در شناخت (تعریف) تدریس هست که به گونه زیر است:

1. هستی گفت و شنود میان آموزگار و فراگیران
2. کردار بر پایه اهداف پیدا و از پیش برنامه‌ریزی شده
3. طراحی آراسته با پرداختن به جایگاه و توانایی‌ها
4. پیدایش فرصت و ساده‌سازی برای یادگیری

 

واژه تدریس اگرچه آشنا و آشکار می‌نماید اما بیشتر معلمان و مجریان برنامه‌های آموزشی به ندرت با چیستی و چگونگی درست تدریس آشنایی دارند. برداشت‌های گوناگون آموزگاران از از مفهوم تدریس، می‌تواند در نگرش آنان نسبت به دانش‌آموزان و شیوه کار کردن با آنان و به‌طور کلی فرایند آموزش و پرورش، بسیار اثرگذار -چه مثبت و چه منفی- باشد.

برداشت چندگانه یا نابجا از یافته‌های تدریس می‌تواند ریشه‌های گوناگونی داشته باشد مانند سستی و ناتوانی در دانش پایه، اختلاف در ترجمه و برداشت نادرست آموزگاران از دیدگاه‌های پرورشی.

برخی از مفاهیم تدریس:

• بیان رو در رو یافته‌های علمی از سوی آموزگار به فراگیران
• همورزی یا تعامل میان آموزگار و دانش‌آموز و محتوا در کلاس درس
• فراهم آوردن موقعیت و اوضاعی که یادگیری را برای شاگردان آسان کند.

اسمیت (۱۳۴۰) از پنج نوع شناخت تدریس یاد کرده‌است که به این‌گونه اند: توصیفی، موفقیتی، خودخواسته، هنجاری، دانشی.

لاگرانژ، ریاضی‌دان نامی بر این باور بود که هیچ ریاضی‌دانی اکتشافات شخصی خود را درک نکرده‌است، مگر این هنگام که این مطالب آن قدر در نظر او واضح و روشن شوند که چون از خانه به کوچه برود بتواند آن‌ها را برای اولین فردی که بر سر راه خود می‌بیند به سهولت شرح دهد.

در دهه‌های گذشته روش‌ها و الگوهای جدیدی برای تدریس پدید آمده‌است که کارایی و بازده بسیار بیشتری از روش‌های سنتی تدریس دارد و در پرورش اندیشیدن و روحیهٔ دانش‌آموز ردپای بسیار خوبی بر جای می‌گذارد. برخی از این روش‌های نوین عبارتند از:

یادگیری تفکر به شیوهٔ استقرایی، دریافت یافته‌های (مفهوم)، الگوی استقرایی کلمه-تصویر، کاوشگری دانشی و ورزیدگی‌آموزی در کاوشگری، بدیعه پردازی، یادگیری از عرضهٔ مطالب (پیش‌سازمان‌دهنده)، یاران در یادگیری، بررسی ارزش‌ها (ایفای نقش و آموزش خط‌مشی عمومی)، تدریس غیر مستقیم، توسعهٔ مفهوم مثبت از خویشتن، یادگیری از شبیه‌سازها و …

در تمامی کشورهای جهان زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجه، تدریس می‌شود.

• روش تدریس
• روش تدریس آزمایشگاهی