خودکشی نوعدوستانه، خودکشی دگرخواهانه یا ایثار جان (به انگلیسی: Altruistic suicide)، گونهای خودکشی که به نفع دیگران صورت میپذیرد.
افتادن روی نارنجک یکی از نمونههای آن است. امیل دورکیم معتقدند در برخی قبیلهها این یک وظیفه بهشمار میآید؛ همچون زمانی که زن پس از مرگ شوهر، خود را میکشد (رسم ساتی یا زمانی که فردی که پیر و ناکارآمد است، خود را از بین میبرد (پیرکشی). اما دورکیم معتقد است چنین خودکشیهایی در جهان غرب دوران مدرن کمتر اتفاق میافتد چراکه به گفته وی: «شخصیت فردی به شدت در حال جدا شدن از شخصیت جمعی فرد است.» ایثار جان به عنوان یک استراتژی پایدار تکاملی نیز توصیف شدهاست. ایثار جان در هند سابقهای طولانی دراد. حتی در دارماشاستراس بدان اشاره شدهاست. عدهای خودسوزی را نوعی ایثار جان یا «خودکشی باارزش» میدانند.
خودکشی نوعدوستانه به معنی به خطر انداختن جان خود یا حتی از دست دادن آن برای رسیدن به یک خیر برتر است. این کار گاه به سبب به انجام رسانیدن یک عمل ویژه یا حفظ گونهای تراز طبیعی در جامعه صورت میگیرد. گاه فرد در این حالت نقش قربانیان برخی داستانهای علمی-تخیلی را به خود میگیرد. انجام این عمل در میان قومهای گوناگونی در طول تاریخ همچون اینوئیتها نیز دیده شدهاست. امیل دورکیم از جمله دانشمندانی بود که به این مقوله در مطالعات خود توجه نشان داد و در کتابش زیر عنوان خودکشی از آن به عنوان نتیجه ادغام نامناسب با جامعه یاد کرد.
در مقابل «فدا شدن» به زور دولت را اصلاح نژاد یا کشتار جمعی گویند که در آن صورت از آن با عناوینی چون «محدودیتهای جمعیتی زوری» یا «کنترل جمعیت اجباری» یاد میشود. در ادبیات از ایثار جان به عنوان ابزاری به جهت پایان دادن به برخی تضادهای اجتماعی یا بهطور استهزا پادآرمانشهر جوامع آینده یاد میشود.
This article uses material from the Wikipedia فارسی article خودکشی نوعدوستانه, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.