آذر: نهمین ماه در گاهشماری هجری خورشیدی

آذر سومین و آخرین ماه فصل پاییز است. برج فلکی آذرماه برج قوس (کمان) است.

در گاه‌شماری رسمی ایران نام این ماه از نام ماه نهم گاه‌شماری اوستایی نو برگرفته شده‌است. در گاه‌شماری [زرتشتی] نهمین روز هر برج نیز آذر نام دارد و در آذرروز از آذرماه، جشن آذرگان برگزار می‌شود. ایزد این ماه ایزدآذر است.

ایزدآذر، در اسطوره‌های ایرانی و زرتشتی، ایزد نگاهبان آتش و فروزه اهورامزدا است برای همین گاه جایگاه او را در شمار امشاسپندان نیز آورده‌اند و او را پسر اهورامزدا دانسته‌اند.

واژهٔ آذر به‌معنای آتش و در اوستایی آتَر (ātar) و 'آدُر (ĀDUR) و در پارسی میانه آدُر (ĀDUR یا ādar) است. واژهٔ آتَش (ātaš) که در پارسی میانه آتَخش (ātaxš) بوده، برگرفته از این واژه است.

۱ - آذرجشن

۹ - جشن آذرگان

۱۵ - روز هوانیروز - روز حسابدار

۱۶ - روز دانشجو

۳۰ - روز انارام، جشن میانه سال، جشن شب یلدا یا شب چله: انقلاب زمستانی و جشن زایش خورشید است، ایرانیان در این شب با فراهم آوردن خوراکی‌های گوناگون تا بامداد به انتظار دیدار نخستین پرتوهای خورشید بیدار می‌نشسته‌اند.

۲۵ - روز پژوهش

۵ - روز بسیج مستضعفان

۷ - روز نیروی دریایی

۹ - روز بزرگداشت شیخ مفید.

۱۰ - روز مجلس.

۱۲ - روز جهانی معلولان.

۱۴ - روز بیمه.

۱۵ - روز هوانیروز

۱۶ - روز دانشجو.

۱۹ - روز جهانی حقوق بشر.

۲۵ - روز پژوهش. روز مادر پیش از انقلاب ۱۳۵۷.

۲۶ - روز حمل و نقل.

۲۷ - روز وحدت حوزه و دانشگاه.

۱

• ۱۳۰۲ - داریوش اسدزاده، بازیگر ایرانی
• ۱۳۳۰ - فرخ نعمتی، بازیگر ایرانی
• ۱۳۳۴ - حمید باکری ، نظامی ایرانی
• ۱۳۳۶ - ایرج بسطامی، خواننده
• ۱۳۳۶ - علیرضا اوسیوند، بازیگر سینما و تلویزیون
• ۱۳۴۲ - امیر قلعه نوعی، بازیکن فوتبال اهل ایران
• ۱۳۴۵ - فریبا کوثری، بازیگر
• ۱۳۴۸ - مرجان ساتراپی، نویسنده، کارگردان، فعال حقوق بشر و انیماتور داستان‌های مصور
• ۱۳۶۵ - جهانگیر عسگری، بازیکن فوتبال اهل ایران

۲

• ۱۳۰۸ - ویگن، خواننده
• ۱۳۱۲ - علی شریعتی، استاد تاریخ، سخنران، نویسنده، اسلام‌شناس، جامعه‌شناس و پژوهشگر دینی
• ۱۳۵۶ - حمید گودرزی، بازیگر

۳

• ۱۳۴۲ - کیهان کلهر، آهنگساز و نوازنده
• ۱۳۴۷ - امید زندگانی، بازیگر و مجری

۴

• ۱۳۶۳ - لیلا بلوکات، بازیگر
• ۱۳۷۵ - علی شادمان، بازیگر

۵

• ۱۳۳۴ - محمدعلی بنی اسدی، نقاش، تصویرگر.
• ۱۳۳۷ - نادر مشایخی، موسیقی‌دان و رهبر ارکستر.

۶

• ۱۲۱۸ - عباس میرزا ملک‌آرا، شاهزاده قاجار و برادر ناتنی ناصرالدین‌شاه قاجار، (درگذشته ۱۲۷۶)
• ۱۳۱۳ - جمشید مشایخی، بازیگر پیشکسوت
• ۱۳۲۶ - داریوش فرهنگ، کارگردان، فیلم نامه‌نویس و بازیگر
• ۱۳۲۸ - شاهرخ شاهید، خواننده

۷

• ۱۳۰۷ - داریوش صفوت، موسیقی‌دان ایرانی
• ۱۳۳۵ - محمد عمرانی، بازیگر، کارگردان، نویسنده و صداپیشه
• ۱۳۳۸ - نادر دست‌نشان، بازیکن بازنشسته و مربی کنونی فوتبال
• ۱۳۴۶ - حسین شهابی، نویسنده و کارگردان
• ۱۳۴۷ - حمید امجد، نویسنده، کارگردان، داستان‌نویس، مترجم و پژوهشگر
• ۱۳۴۹ - منصور ضابطیان، روزنامه‌نگار، کارگردان، مجری رادیو و تلویزیون، پادکست ساز، نویسنده و تهیه‌کننده
• ۱۳۵۸ - روزبه بمانی، شاعر و ترانه‌سرا

۸

• ۱۳۴۴ - سروش صحت، بازیگر، کارگردان و نویسنده
• ۱۳۵۶ - الهام حمیدی، بازیگر
• ۱۳۵۹ - هومن سیدی، بازیگر، کارگردان و نویسنده

۹

• ۱۳۶۳ - آزاده نامداری، مجری
• ۱۳۵۶ - پانته‌آ پناهی‌ها، بازیگر

۱۰

• ۱۲۹۱ - حسن علوی‌کیا، سرتیپ نیروی زمینی شاهنشاهی در دوران پهلوی و از بنیان‌گذاران سازمان ساواک
• ۱۳۰۲ - نظام فاطمی، ادیب، ترانه‌سرا، و فیلم‌ساز
• ۱۳۱۵ - نادر گلچین، خواننده آواز سنتی ایرانی
• ۱۳۲۵ - ابراهیم آشتیانی، بازیکن و مربی فوتبال
• ۱۳۳۲ - شهلا معززی، نقاش
• ۱۳۴۱ - پرویز شهبازی، کارگردان، نویسنده و تدوینگر
• ۱۳۵۲ - بهاره رهنما، بازیگر
• ۱۳۵۹ - علی صادقی، بازیگر
• ۱۳۶۰ - مینا ساداتی، بازیگر

۱۱

• ۱۳۰۲ - جلال آل احمد،
• ۱۳۴۵ - علی مصفا، بازیگر، نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان
• ۱۳۵۶ - سالار عقیلی، خواننده

۱۲

• ۱۳۲۵ کوروش یغمایی، خواننده

۱۳

• ۱۳۷۴ - امیرمحمد متقیان، مجری کودک

۱۴

• ۱۳۶۱ - پندار اکبری، بازیگر

۱۶

• ۱۳۵۰ - مهراب قاسمخانی، نویسنده

۱۷

• ۱۳۱۸ - داریوش مهرجویی، کارگردان، نویسنده و مترجم
• ۱۳۴۱ - علی‌رضا بهشتی، فرزند سید محمد حسینی بهشتی، استاد دانشگاه

۱۸

• ۱۲۶۵ - ملک‌الشعرای بهار،
• ۱۳۲۷ - مسعود جعفری جوزانی، کارگردان و فیلم‌ساز ایرانی.

۱۹

• ۱۳۱۰ -حیدر رقابی، شاعر و فعال سیاسی ایرانی، متخلص به «هاله»

۲۱

• احمد شاملو، شاعر و مترجم
• حشمت مهاجرانی، مربی فوتبال
• ۱۳۷۰ - هستی مهدوی‌فر، بازیگر

۲۲

• ۱۳۳۳ - رسول صدرعاملی، کارگردان سینما

۲۳

• ۱۳۲۸ - ناصر حجازی، مربی و بازیکن فوتبال

۲۴

• ۱۳۱۴ - جلال شباهنگی، گرافیست، نقاش و مجسمه‌ساز

۲۵

• ۱۳۱۸ - مهدی فتحی، بازیگر تلویزیون تئاتر سینما
• ۱۳۲۴ - عبدالکریم سروش، فیلسوف
• ۱۳۲۵ - طوفان هل عطایی، آهنگساز، نوازنده و خواننده
• ۱۳۲۸ - کیومرث پور احمد، فیلمنامه‌نویس، کارگردان
• ۱۳۲۹ - بهرام شاه‌محمدلو، کارگردان و هنرپیشه تئاتر و تلویزیون
• ۱۳۵۸ - امیرحسین اصلانیان، بازیکن فوتبال

۲۸

• ۱۳۵۶ - سپند امیرسلیمانی، بازیگر

۲۹

• ۱۳۴۴ - مهتاب نصیرپور، بازیگر
• ۱۳۶۳ - سیاوش خیرابی، بازیگر

۳۰

• ۱۳۵۴ - لاله اسکندری، بازیگر و عکاس

آذر

• ۱۳۰۸ - سروژ استپانیان، مترجم ارمنی‌تبار

۱ آذر: ۲ آذر:

• غلامحسین ساعدی، نویسنده، پژوهشگر و روان‌شناس، ۱۳۶۴ شمسی
• حسین گل‌گلاب؛ ادیب، شاعر و ترانه‌سرا، ۱۳۶۳ شمسی
• درویش خان، ۱۳۰۵ شمسی

۳ آذر:

• محمود کریمی، ردیف‌دان و مدرس آواز، ۱۳۶۳ شمسی

۴ آذر:

• بیتا فرهی، بازیگر، ۱۴۰۲

۵ آذر:

• محمدعلی فروغی، ۱۳۲۱ ش
• حسن میرخانی، از بنیان‌گذاران انجمن خوشنویسان ایران، ۱۳۶۹ ش

۶ آذر:

• پروانه معصومی، بازیگر، ۱۴۰۲

۷ آذر:

• میرزا حسن زرین‌خط، استاد خوشنویسی، ۱۳۵۷ ش
• جلال تاج اصفهانی، خواننده، ردیف‌دان و مدرس آواز، ۱۳۶۰ ش
• حمید مصدق، شاعر و وکیل، ۱۳۷۷ ش

۸ آذر:

• سید محمدهاشم پیر، از مورخان و پایه‌گذاران جنبش‌های نوین فکری در ایران، ۱۳۲۵ ش

۹ آذر:

• عیسی بهنام، باستان‌شناس و استاد دانشگاه تهران، ۱۳۶۳
• مهدی خالدی، نوازنده ویولون و مدرس ۱۳۶۹ ش

۱۰ آذر:

• آیت الله مدرس، ۱۳۱۶

۱۱ آذر:

• میرزا کوچک خان، ۱۳۰۰

۱۲ آذر:

• نصرت‌الله گلپایگانی، نوازنده تار، ویولون، تنبک و آهنگساز، ۱۳۴۱

۱۳ آذر:

• عمر خیام نیشابوری، ۵۰۲
• آیت الله گلپایگانی، ۱۳۷۲

۱۴ آذر:

• غلامحسین یوسفی، استاد زبان و ادبیات فارسی، ۱۳۶۹
• علی حاتمی، فیلم‌ساز، ۱۳۷۵

۱۵ آذر:

• احمد کشوری

۱۶ آذر:

• میرزا آقا امامی اصفهانی (محمد مهدوی)، نقاش، ۱۳۳۴
• هوشنگ پزشک نیا، نقاش معاصر ایرانی، ۱۳۵۱
• جواد معروفی، نوازندهٔ پیانو و آهنگساز، ۱۳۷۲

۱۹ آذر:

• سعدی، ۶۷۱

۲۳ آذر:

• حیدر رقابی، شاعر و فعال سیاسی ایرانی، متخلص به «هاله»، ۱۳۶۶

۲۶ آذر:

• مولوی، ۶۵۲

۲۹ آذر:

• ابوالحسن صبا، ۱۳۳۶