Uraren Kutsadura

Ura, lehen mailako baliabidea izateaz gain kutsatzaileen barreiadura areagotzeko medioa ere bada.

Uraren egoera naturala prozesu naturalen bitartez alda daiteke. Adibidez, azpian dituen lur edo arroken, intsektuen edo animalien hondakinen eraginez. Artifizialki, hau da, gizakiaren eraginez ere alda daiteke uraren egoera. Adibidez, meategietako aktibitateak uraren azidotasuna (pH) edo gazitasuna alda dezake. Urak mantenugai gehiegi izatea ere arriskutsua izan daiteke alga gehiegi haz daitezkeelako eguzkiaren argia pasatzea ekidinez eta ondorioz arrainak hiltzen dira.

Prozesu hauetaz aparte badaude ura kutsatzen duten substantzia toxikoak ere. Beruna eta kadmioa bezalako metal astunek biometaketa sortzen dute eta gizakien hondakinek ur beltza delakoa eratzen dute.

Kutsadura sailkatzeko, kutsatzaileen naturaren edo jatorriaren arabera egin daiteke.

Naturaren arabera

• Fisikoak
  • Termikoak: Uraren tenperaturaren aldaketa, gehienbat industriak eta hainbat zentralen hozketa zirkuituak eragina. Tenperaturaren aldaketak, organismoen bizi-zikloan aldaketak dakartza, batez ere haien ugalketa periodoan. Zeharka, uraren oxigenoaren kontzentrazioaren gutxitzea eta gertatzen diren erreakzio kimikoen abiaduraren handitzea dakartza. Azken honek uraren kapazitate autoarazlea murrizten du eta ondorioz hainbat substantziaren toxizitatea igo.
  • Solido esekiak: Uraren uhertasuna igotzen da fotosintesia zailduz.
  • Erradiaktibitatea: Partikula erradioaktiboen igorpenak organismoen ehunetan meta daiteke, gaixotasunak, heriotza eta geneetan mutazioak sorraraziz.

• Kimikoak
  • Inorganikoak: Uretan substantzia inorganikoak askatzean datza. Azidoak, baseak, gatzak edoeta metal astunak izan daitezke. Azido eta alkaliak pH mailan aldaketak dakartzate, hau, organismoak hiltzeko modukoa izan daiteke. Hala ere kutsadura kimiko arriskutsuena ioi zianuroaren askapenak eragiten du, haren toxikotasuna dela eta, metal astunek Pb, Hg, Cd, eta abarrek sortzen dutenaren modukoa baita. Nitrato eta fosfatoen neurrigabekeriak eutrofizazioa deritzon arazoa sortzen dute nahiz eta berez biodegradagarrik izan.
  • Organikoak: Substantzia organikoen isurketa ere kutsadura da. Substantzia hauek gehienak biodegradagarriak dira, hala nola, proteinak, gluzidoak, koipe eta olioak, alkaterna eta disolbatzaile organikoak. Hauen eragin arriskutsuena, oxigenoaren urripena da populazio bakteriarraren deskonposaketa aerobioan gertatzen den haien hazkuntza esponentzialean eta baita uran usain txarra eragiten duten azido eta gasen sorkuntza.

• Biologikoak
  • Hainbat motako organismoak dira kutsatzaileak: birusak, zianobakterioak, bakterioak, algak, protozooak, onddoak, ornogabeak, etab. Ur zikinen isurketa zuzenak edo materia organikoa dagoen giroetan biderkatzen direlako agertzen dira.

Jatorriaren arabera

• Iturri puntualak: Etxeko eta industrako hondakin-urak dira. Hoditerien eta kanalen bidez batzen dira eta huste puntu bakarra daukate. Gehienetan kutsadura mota hau, ura sistema naturalera bueltatu aurretik urari tratamendu egoki bat emanez gutxi edo desagerraraz daiteke.

• Iturri ez puntualak: Hiriko eta nekazaritzako isuriak dira eta isuri puntu askotakoak dituzte. Batzuetan isuri hauek hain dira handiak non ibaien fluxuaren neurrikoak diren. Garraiatuak dira eta urtaroaren emariaren arabera diluitzen dira. Hori dela eta haien tratamendua ez da ekonomikoki bideragarria. Mota honetako kutsaduraren txikiagotzea lan metodoan aldaketen bidez eta hezkuntza hobekuntzen bidez egin daiteke.

Itsasoa gaur egun munduko zabortegia da, beraz, etorkizunean efektu negatibo handiak ekarriko dizkigu. Kostako area gehienak kutsatuak daude ur beltzen, substantzia kimiko, zaborra, petrolio eta sedimentuen bidezko deskargak direla eta. Gehien kutsatuak dauden itsasoak Bangladesh, India, Pakistan, Indonesia, Malaysia, Thailandia eta Filipinak dira.

Marea beltzak

Itsasontzien istripuek eta lurrean bertan isurtzen diren petrolio hondakinek itsasoa kutsatzen dute. Petrolioak itsasoan dituen efektuak faktore batzuen mende egongo dira, hala nola, petrolio mota, kantitatea, isurketaren hondartzarako distantzia, urtaroa, uraren tenperatura, klima eta itsaslasterrak. Itsasora heltzen den petrolioa bakterien bidez degradatu edo lurrundu egiten da, petrolioaren hidrokarburo organikoek animaliak hiltzen dituzte.

Beste substantzia kimiko batzuk itsas azalean egoten dira eta burbuilak osatzen dira hegaztien lumak estaliz. Petrolioaren konposatu astunenak itsasoaren hondoan kokatzen dira, eta karramarroak, soinberak eta bertako fauna hil.

 

Ibaien kutsadura uretan material berriak sartzen direnean gertatzen da, adibidez produktu kimikoak, mikroorganismoak, berez kutsatuta dagoen ura eta industria hondakin toxikoak.

Faktore nabarmena

Batez ere, gizakia da ura gehien kutsatzen duen eragilea. Izan ere populantza gero eta handiagoa da, eta ondorioz gero eta ur, janari, garraio eta baliabide gehiago behar dira. Honek eragiten du gas toxikoen emisioa, metal eta izurri botiken kutsadura, hondakin kimiko eta erradiaktiboak botatzea eta baita gerta daitezkeen istripuak ere.

Ondorioak

Lakuek duten uraren mugimendu eskasagatik kutsadura arazo asko dituzte. Ibaiek ordea arazte ahalmen handiagoa dute eta gehiago kostatzen zaie kutsatzea. Hala ere behin kutsatuta, ondorioak latzak izan daitezke. Ur ez kutsatuetan oreka bat dago landare eta animalien artean, baina hau apurtu egiten da uretan zenbait material berri agertzen badira. Horrela espezie batzuk desagertu egiten dira eta beste batzuk kopuru handietan ugaltzen dira. Agertzen diren espezie batzuek ekosistema alda dezakete, espezie inbaditzaile deritzenek, hain zuzen. Adibidez zebra-muskuilua, ahate erdoiltsua, bisoi amerikarra, ur-ipurtatsa, karramarro amerikarra, Niloko perka, Caulerpa taxifolia, Senecio inaequidens, Boiga irregularis sugea, achatina barraskiloa eta inurri eroa. Gainera ibai batzuek kolore, usain eta itsura desatsegina hartzen dute. Horretaz aparte ura bizitzarako beharrezkoa da eta kutsatzeak mugatu egiten du baliabide hau.

Ura nola zaindu

Kutsadura murrizteko modu bat, ur kutsatua ibaietara isuri baino lehen araztea da, hondakin toxikoak deusezteko. Gainera industriek uraren kontsumoa murrizteko eta ura birziklatu ahal izateko teknologiak erabili beharko lituzkete, eta uraren kontsumoa murrizteko ureztatzeko teknika egokiak erabili.

 

Ur araztegietan ura arazteko prozesuan kaltzio hidroxidoa eta aluminio sulfatoa gehitzen zaizkio urari (koagulatzaileak) eta hauek uretan igeri dagoen aluminio hidroxidoa eratzen dute, maluta izenaz ezaguna. Prozesu honek malutapen izena hartzen du.

Araztegi batzuetan, ur beltzak eta industri hondakinak ez dira tratatzen. Horren ordez, ura dagoen leku hurbilenean deskargatuak izaten dira eta urmael batzuetan aireak, eguzki-argiak eta mikroorganismoek hondakinak degradatzen duten. Ura urmael horietan 30 egun egon eta gero kloroarekin tratatua izaten da, eta ponpatua hiri edo landa erabilpenerako.

Etxe, enpresa eta fabriketako uretatik garraiatutako hondakinak, sare hodi baten estolderiatik jariatzen da eta ur tratamenduzko hondakin mailetara joaten da.

Ur beltzak tratamenduzko mailetara heltzen direnean, hiru arazketa maila izan ditzakete.

• Ur beltzen lehen mailako tratamendu prozesua, bertan hondakinak banatzeko, harria, egurra, trapuak... erabiltzen dira.
• Ur beltzen bigarren mailako tratamendua, prozesu biologikoa da bakteria aerobikoak erabiltzen dituena.
• Ur beltzen tratamendu aurreratua, prozesu kimiko eta fisiko serie espezializatua da, hondakin espezifikoen kantitatea murrizten duena lehen eta bigarren mailako tratamendu ostean.

Ur beltzen tratamenduzko maila deskargatu baino lehen desinfektatu egiten da, klorazio metodoarekin. Beste desinfektatzaile batzuk ozonoa, hidrogeno peroxidoa eta argi ultramorea dira. Ur beltzen tratamenduak ur kutsaduraren murrizketan lagundu du, baina ingurumeneko adituek metodo inperfektua dela diote.

• Marea beltza
• Airearen kutsadura
• Uraren pribatizazioa