Super Mario 64: 1996ko plataforma bideojokoa

Jokoa Nintendo Entertainment Analysis and Development eta Nintendo berak egin zuten, eta hainbat herrialdetan estreinatu zen; hala nola, Japonian (1996ko ekainaren 23an), Ipar-Amerikan (1996ko irailaren 29an) eta Europan (1997ko martxoaren 1ean). Nintendo sistemaren joko nagusia izanik, Nintendo 64 kontsolaren lehen salmenten buru izan zen; izan ere, guztira 11 miloi ale baino gehiago saldu dira, 78 miloi Wii kontsola birtualaren salmentak alde batera utziz.

Super Mario 64
Koji Kondo (en) bideojokoa
Egilea(k)	Koji Kondo (en)
Argitaratze-data	1996
Izenburua	スーパーマリオ64
Jatorrizko herrialdea	Japonia
Argitaletxea	Nintendo
Banatze bidea	ROM cartridge (en) eta deskarga digitala
Ezaugarriak
Genero artistikoa	3D platform game (en) eta collect-a-thon platformer (en)
Joko-modua	bakarka jokatzeko modua
Euskarria	Nintendo 64
Sarrera gailua	agintea
Adin-sailkapena
Telesaila	Super Mario (en) eta Super Mario 64 (en)
Zuzendaritza eta gidoia
Zuzendaria(k)	Shigeru Miyamoto
Ekoizpena
Garatzailea	Nintendo Entertainment Analysis & Development
Bestelako lanak
Musikagilea	Koji Kondo (en)
Fikzioa
Kontakizunaren tokia	Mushroom Kingdom (en) eta Peach's Castle (en)
ikusi Mario, Goomba (en) , Piranha Plant (en) , Bowser (en) , Lakitu (en) , Princess Peach (en) , Wiggler (en) , King Bob-omb (en) , Boo (en) , Koopa Troopa (en) , Thwomp (en) eta Bob-omb (en)
Historia
Jasotako sariak	Golden Joystick Awards − Game of the Year (en)
Nominazioak	Golden Joystick Awards − Ultimate Game of All Time (en) Golden Joystick Awards 2021 (en)

Mario sagako 3Dko lehen plataforma jokoa den Super Mario 64 jokoak Super Mario Bros. jokoak bezala generoarentzako arketipo berria ezarri zuen, 2 dimentsioetako plataformazko jokoentzako hain zuzen. Joko honi joko "iraultzailea" deitzen zaio eta mota horretako joko askotan eragin handia izateaz gain, 3Dko jokoengan eragina izan du ere. Bi dimentsiotako jokoa izatetik hiru dimentsiotako jokoa izatera aldatzean, Super Mario 64 jokoak plataformazko ohiko oztopo-pista mundu zabalengatik ordezkatu egin dira. Mundu hauetan jokalariek era askotako zereginak bete behar ditu, inguruaren araketari arreta berezia jarriz. Hau eginez, jokoaren kutsua mantendu egiten da; izan ere, aurreko jokoetako pertsonaia eta elementu asko mantendu egiten dira. Kritikari eta zale askok garai guztietako bideojorik onenetarikoa dela diote.

Super Mario 64 Peachek egindako gutun batekin hasten da. Horretan Mario gonbidatzen du bere gaztelura, berak egindako tarta dastatu dezan. Hala ere, Mario gaztelura heltzen denean, Bowserrek gaztelua menperatu du, eta 70 izarren boterea erabiliz, printzesa eta bere zerbitzariak (Toad-ak) atxilotu ditu. Gazteluko margolanak beste erresumetarako portaleak dira eta haietan Bowserren tropak daude, erresuma horietako izarrak babesten. Mariok, Peach salbatzeko, 70 izarrak lortu behar ditu eta Bowserren boterearekin bat egin. Izarrak lortzen dituen heinean, Mariok gazteluko beste leku batzuetara heltzea lortzen du, eta han margolan gehiago topatzen ditu, erresuma gehiagora bidaiatzea lortuz. Horrela, izar gehiago lortzen ditu eta 8, 30 eta 70 izar lortzean Bowserren aurka borrokatu behar du. Hirugarren aldiz irabaztean, Bowser behingoz kanporatzen du, Peach eta bere zerbitzariak salbatuz. Ordainsari moduan, Peachek Mariori hitzeman zion tarta prestatzen dio.

15 oinarrizko erresuma daude: Bob-omb battlefield, Whomp’s Fortress, Jolly Roger Bay, Cool Cool Mountain, Big Boo’s Haunt, Hazy Maze Cave, Lethal Lava Land, Shifting Sand Land, Dire Dire Docks, Snowman's Land, Wet-Dry World, Tall Tall Mountain, Tick Tock Clock eta Rainbow Ride. Bakoitzak ezaugarri desberdinak ditu, eta erresumak pasa ahala gero eta zailagoa bihurtzen da jokoa. Erresuma bakoitzean 6 izar aurkitu daitezke eta guztira, gazteluan daudenak kontuan izanda, 120 dira.

Super Mario 64 jokoaren garapenak bi urte baino gutxiago iraun zituen, baina Shigeru Miyamoto zuzendari eta produktoreak bost urte lehenago, Star Foxen lan egiten zuen bitartean, 3 dimentsiotako joko batean pentsatzen hasi zen.

Jokoaren garapena pertsonaien sorrerarekin eta kamararen sistemarekin hasi zen. Shigeru Miyamoto eta gainontzeko diseinatzaileek zalantzak izan zituzten kamararen sistemari dagokionez, eta ondorioz, zenbait hilabete behar izan zituzten egokia zen kameraren ikuspegia hautatzeko. Hasieran, kameraren sistema asko kritikatu zen, baina Shigeru Miyamotoren ustez Takumi Kawagoe programalariak egin zuen kamera sistema egokia zen.

Hasiera batean, jokoak bide finkoak izan behar zituela pentsatu zuten sortzaileek, baina azkenean hiru dimentsiotako diseinua erabiltzea erabaki zuten. Nahiz eta joko guztiak hiru dimentsiotako diseinua izan, bide finkoak mantendu ziren pantaila batzuetan; esaterako, Bowserren hiru partidetan.  Garapen taldeak Marioren mugimenduak modu egokian mantentzeko lehentasuna zuten, eta pantailak sortu baino lehenago, taldeak Marioren animazioak probatu egin zituzten.

Shigeru Miyamotok zehaztasun gehiago gehitu nahi zituen jokoan, eta horretarako, eguneroko bizitzako elementuetan oinarritu zen, inspirazio gisa. Horren adibide gisa Boo pertsonaiak daude, Takashi Tezuka laguntzailearen emaztean oinarrituak. Gainera, jokoa Mario saga-ren aurreko jokoek baino asmakizun eta puzzle gehiago aurkezteagatik nabarmentzen da ere. The Legend of Zelda: Ocarina of Time jokoaren momentu berean garatu zen, baina joko hau urte batzuk beranduago estreinatu zenez gero, joko horretatik zenbait asmakizun hartu eta Super Mario 64ra eraman ziren.

1995. urteko azaroan Marioren 3D-ko joko berriari buruzko informazio fidagarria filtratu egin zen, eta egun batzuk beranduago, Super Mario 64 jokoaren bertsio bat aurkeztu zen Nintendo 64-ren (momentu hartan Ultra 64) Nintendo SpaceWorld-en. Une horretan, oinarrizko kontrolak ezarrita zeuden, eta jokoaren %50 bukatutzat eman zen. 32 maila gutxienez aurreikusita zeuden, baina kopurua jaitsi egin zen azken bertsioan; izan ere, 15 maila bakarrik mantendu ziren.  

Musika Koji Kondok konposatu zuen, eta aurreko jokoetako musika erabili zuen, baita musika berria ere. Gainera, Super Mario 64 jokoa Charles Martinet-en ahotsa erabili zuen lehen jokoa izan zen, baita Leslie Swan-en ahotsa Peach Printsesaren ahotsa egiteko, eta Isaac Marshall-en ahotsa Bowser-en ahotsa egiteko. Gainera, Ingelesezko bertsioan pertsonaiek Japonierazko bertsioan baino gehiago hitz egiten dute.

Kontrolak

Super Mario 64a oso ondo erabiltzen zituen Nintendo 64ak eskuragarri zituen botoiak. Aipagarriak dira stickaren erabilera eta mugimendu osagarriak. Stickak 3 sentsibilitate maila zeuzkan. Lehenengoan Mario behatz-puntetan mugitzen da, bigarrenean normal ibiltzen da eta hirugarrenean korrika. Mugimendu osagarriak azaldu baino lehen, botoien funtzio arruntak azalduko dira.

Oinarrizko mugimenduak Nintendo 64ean:

• Mario mugitu
• Salto eta igeri egin eta onartu
• Jo, urperatu, gauzak hartu eta bota eta baliogabetu
• Lauoinka ibili
• Kamera mugitu
• Zooma aldatu
• Kamera erdiratu
• Jokoa gelditu, menua irekiz

Mugimendu osagarriak

• Salto bikoitza
• (korrika egitean) - Salto hirukoitza
• (Hego txapela janztean) - Aireratu
• (Korrika dagoen bitartean zentzuz aldatzean) - Albo-saltoa
• (Paretaren kontra jotzean) - Pareta saltoa
• Aire ostikada
• +(korrika egitean) - Airean urperatzea
• Ground Pound
• Jo, jo eta ostikada
• Backwards Somersault
• (korrika egitean) - Jauzi luzea
• Behe-ostikada
• (korrika egitean) - Slide Kick
• Lauoinka mugitu

Remaketan

3 remake egon dira, Nintendo DS, Nintendo Wii eta Nintendo Wii U. Lehenengoan aldaketa bakarra kontroletan kameran da. Izan ere, Nintendo DSak 2 pantaila zituen, behekoa taktila izanez. Horretaz baliatuz, remake horretan kamera beheko pantailarekin mugitzen da. Wii-ak eta Wii U-ak, berriz, kontrol antzekoak dituzte:

• Mario mugitu
• Salto eta igeri egin eta onartu
• Jo, urperatu, gauzak hartu eta bota eta baliogabetu
• Lauoinka ibili
• Kamera mugitu
• Zooma aldatu
• Kamera erdiratu
• Jokoa gelditu, menua irekiz

Kamara motak (Dimentsioak)

Super Mario 64ko kontrolatzeko modua hirugarren pertsonan 3 dimentsiotako pertsonaia kontrolatzeko modurik intuitiboenetarikoa bihurtu zen. Sortu ez zuen arren, jokoak teknika biribildu eta hedatu egin zuen. Askotan erabiltzen da kamera hau jolasterreztasunaren adibide bezala. Hala ere, benetan polita dena da, horrelako joko bat lehenengo aldiz jolasten duten pertsonentzat, oso zentzuduna dela baita.

Jokoan zehar ikusteko, kamera libre hegalari batek pertsonaia jarraitzen du hau joaten den leku guztietara, kamera pertsonaiari loturik egongo balitz bezala. Pertsonaia astiro doanean kamarak poliki-poliki jarraitzen du eta pertsonaia korrika hasten denean kamarak abiadura handitzen du pertsonaia distantzia berdinera jarraitzeko. Pertsonaiak buelta ematean, kamerak biratu egingo du bere atzean jartzeko berriz. Kontrol eskema honen gakoa da pertsonaia agintzen dioten edozein lekutara mugitzen denean kameraren barruan jarraituko duela.

Super Mario 64 jokoak izugarrizko arrakasta izan zuen eta Nintendo 64-ren jokorik salduena da, 11.910.000 salmenta baino gehiagorekin. 2003. urteko maiatzean jokoak jada 11 milioi ale saldu zituen. 2007. urtean, Super Mario 64 bideo-jokoa Wii kontsola birtualeko joko salduenetarikoen artean bigarren jokoa izan zen, Super Mario Bros jokoaren atzetik.

Kritikaren erantzuna

Bideo-jokoetan espezializatutako prentsak Super Mario 64 jokoa goraipatu du, eta oraindik ere txalotua da. Sari ugari izan ditu, besteak beste, komunikabide espezializatuen aldetik “Urteko jokoa” izan da, baita Nintendoren Player’s Choice selekzioaren parte ere. Horretaz gain, “garai guztietako joko onenen” zerrenda askotan postu edo leku altuak lortu ditu, hala nola IGN, Game Informer, Edge, GameFAQs edota Nintendo Power. Electronic Gaming Monthly-k, esate baterako, urrezko domina batekin saritu zuen jokoa bere lehen berrikuspenean, Edge aldizkarian kalifikazio hobeezina lortu zuen lehen jokoa izan zen, eta Game Spot-ek historiako eragin handienetariko 15 jokoen artean kokatu zuen jokoa.

Gorespen gehienak jokoaren aurkezpenari buruzkoak ziren, eta kritikak, ordea, kameraren sistemari zuzendutakoak ziren. Nintendo Power-ek grafikoak, soinuak eta jokatzeko modua goraipatu zituen, baina ikuspegi angeluetara ohitzeko denbora behar zela komentatu zuen. 2009. urtean, Game Informer-ek Super Mario 64 jokoa “Historiako jokorik gogokoenen” zerrendan sartu zuen. Gainera, bideo-jokoetan oinarritutako argitarapenek eta garapen taldeek ondo baloratu zuten Super Mario 64 jokoa, bai honen grafikoengatik, bai hiru dimentsioen erabilerarengatik. Super Mario 64 2 dimentsioetako jokoen saga bat 3 dimentsiotako joko bihurtu zuen lehenengo bideo-jokoa izan zen. Jokoa Marioren aurreko maniobrekin, gaitasun bereziak dituzten blokeekin, maila desberdinetako elementuekin (belardia, laba, izotza, basamortua...) eta etsaiekin diseinatu zen. Hala eta guztiz ere, Super Mario 64 jokoa bere aurrekoen jokabidearekiko leiala ez zela pentsatu zutenak ere bazeuden.

Espainian, Nintendo Acción-ek 100 puntutik 99 punturekin puntuatu zuen jokoa, baina Hobby Consolas aldizkariak, ordea, Super Mario 64 jokoa bideo-jokoen munduan suposatu zuen berrikuntza zela-eta, ez zion notarik jarri.

Super Mario 64ak, erabateko aldaketa suposatu zuen bideo-jokoen historian, 2Dko grafikoetatik, hiru dimentsioetakoetara pasatzea lortu zuelako pertsonaiaren kontrol ezinhobearekin. Jokoak 12 milioi kopia baino gehiago saldu zituen eta bideo-jokoen historiako jokorik onenetarikotzat jotzen da. Joko honek eta Tomb Raiderrak erakutsi zuten 3 dimentsioak zirela industriaren etorkizuna. Kamera mota hau erabiltzeko arazorik larriena kameraren kontrola zen. Generazio berriko kontsolek mando berriak ekarri zituzten eta haiekin 3D-ak kontrolatzeko gaitasuna. Horrek 90-eko hamarkadaren erdian, aipatutako 2 joko hauekin hain zuzen ere, hiru dimentsioak jokoak sortzeko era bezala garaitu zen.

Super Mario 64a GameSpoten ‘‘Historiako eragin gehien izan duten 15 jokoak’’ zerrendan sartu zen, haien esanez, 3Da nola erabili behar zenaren estandarrak jarri zituelako. Matt Casamassina, IGNko kazetariak, seguruenik bideo-jokoen historian egon den lorpenik aipagarriena zela esan zuen. Izan ere, kartutxoa erabiliz lortu zituen xehetasunak ez zuen beste horrelako joko batek lortu.

Laburbilduz, Super Mario 64a hiru dimentsioetara pasatzearen paradigma irudikatzen du. Ahalmen teknologikoa bazegoela eta hasiberrientzat ere jolasteko intuitibo eta errazak izan ahal zirela hain zuzen ere. Joko hau eta gero sortu ziren guztiak Super Mario 64arekin konparatuak izan ziren eta hiru dimentsiotako jokoen nagusitasuna eztabaidaezina izan da momentu horretatik aurrera.

Super Mario 64 bideo-jokoa 1997. urteko uztailaren 18an hartu zuen berriro indarra Japonen, Super Mario 64 Rumble Pak Support Version-ek bezala. Bertsio honek Rumble Pak-erako sistema hartu zuen bere barnean, baita bertsio amerikarreko ahotsak ere. 1998. urtean, Super Mario 64 Amerikan eta Europan atera zen berriro Player’s Choice-en barnean prezio txikiagoan saltzen diren eskari handiko jokoen hautaketan.

2004. urtean Super Mario 64 DS izeneko Nintendo DS kontsolarako egindako remake-a kontsola mugikorraren merkaturatzerako erabilgarri egon zen. Yoshi, Luigi eta Wario pertsonaiak jokora gehitu ziren, eta jokoak izar, maila eta pantaila berriak ere aurkeztu zituen. Remake-ak harrera positiboa izan zuen, eta 2008. urteko martxorako jada 6,12 miloi ale saldu ziren mundu osoan.

Nintendo 64DD-rako Super Mario 64 2 egiteko plana egin zen, baina bertan behera utzi zen Nintendo 64DD-k izan zuen harrera negatiboarengatik, baita aurrerapenik egon ez zirelako.

Speedrun hitz ingelesak bideo-joko bat ahal den lasterren amaitzea du helburu. Internet bilatzean Mario 64ri buruzko speedrun asko agertzen dira (Youtuben eta Twitchen bereziki). Hala ere, speedrun ezberdinak daude, batzuk izar guztiak biltzen baitituzte eta jokoa amaitu (egin beharko zen moduan) eta besteek glichtak erabiltzen dituztelako. Izan ere, jokoak esaten dizu izar guztiak lortu behar dituzula Peach printzesa salbatzeko, baina azken hau posiblea da egitea izarrak lortu barik. Glichak erabiltzea tranpa dirudien arren, jende askok uste du sormenarekin zerikusia daukatela, bideo-joko jolasteko era berri eta desberdin bat sortu baitute.

Super Mario 64 bideo-jokoan glicht asko daude. Mariowikiaren arabera 7 glitch mota daude: grafikoenak, kamerarenak, audioarenak, izozketarenak, fisikakoak, scriptingekoak eta sekuentzia apurtzen dutenak. Bi jasoko dira atal bakoitzeko.

Grafikoak

• Bowser ikusezina: Bowserrekin glitch asko daude, baina hau ospetsuenetakoa da. Bowserren aurkako bigarren borrokan gertatzen da. Bowser teleportatzeko kapaza da eta teleportatzeko prozesuan dagoenean Mariok hartzen badu, ikusezina bihurtuko da. Honen ondorioa Mario ukitzean minik ez diola egingo da Hala ere, efektua desagertzen da plataformatik botaz gero edo berriz teleportatzen bada.

• Mr. 1en glitcha : Super Marioko glitchik arraroenetarikoa da. Lethal Lava Land mapan Mr. 1 baten kontra jolastea posiblea da. Hori hiltzean azkar joaten bazara zona horretatik eta itzuli, beste Mr. 1 bat aterako da, hil ezingo duzuna.

Kamara

• Kanoi ikusezina: Glitch honek ez du ezer berezirik aldatzen. Kanoi batean sartuz gero, lehen fotograman Ari emanez gero kanoia ikusezin bihurtuko da. Hau kamara aldatzean ikusiko da.

• Hegaldun kapelaren glitcha : Hegaldun kapela izanda hegal egiteko mugimendua eginez aldapa batean eroriz gero, hegal egiteko kamara aktibatuko da lurrean zaudenean. Horrela, kamara beti egongo da Mariorengandik hurbil eta Mario beti bizkarra emanda ikusiko da.

Audioa

• Musika kentzea gazteluan: Glitch hau apropos egin beharrekoa da, ezin da nahi gabe gertatu. Gazteluan musika, Bowserrek utzi duen nota irakurri eta gero hasten da, beraz nota irakurtzen ez baduzu, ez dago musikarik. Izar nahiko ez badituzu ate bat irekitzeko eta Ari ematen badiozu ate horretan musika hasiko da.

• Musika hasieratik hastea eragitea: Ukikiren kapela jartzen baduzu eta ez baduzu lorea aktibatzen musika hasieratik hasiko da.

Izozketak

• Izar bikoitzaren izozketa: Mariok izar bat eta 100 txanpon (izar bat ematen diotena) aldi berean lortzen dituenean jokoa izozten da ezbaitaki zer izar hartu behar duen.

• Harri gehiegi: Tall, Tall mountain mapan Monty Molesek harri asko botatzen badituzte amildegian behera jokoa izozten da, Nintendo 64an bakarrik 240 objektu egon ahal zirelako mapan.

Fisikak

• Lethal Lava Landen glitcha: Mario lastargiekin joz gero, Lethal Lava Landera azkar sartzen bada sartu bezain lasterren hilko da.

• Horma ikusezinak: Leku batzuetan horma ikusezinak egongo dira. Adibide bi ematearren Bob-omb Battlefield mapan bi daude: bata lehen eskaileren ezkerreko aldean eta bigarrena hesiaren alboan.

Scriptinak

• Bowser erortzea: Bowser-en aurkako edozein borrokan zehar lor daiteke. Glitch hau egiteko, jokalariek Bowserren buztana hartu eta ertzetik bota beharko dute. Bowserrek atzera egitean, buztana harrapatu behar diote airean dagoen bitartean eta bonba batera bota. Hil ordez, Bowser agertokiaren ertzetik aterako da, baina oraindik bizirik egongo da. Azkenean agertokiaren erdira itzuli eta borrokak normalki aurrera egingo du.

• Bullyak labara botatzea: Lethal Lava Landen Bully bat joz gero labara erortzen bada bere animazioa aldatuko da eta laban zehar Marioren bila joango da Mario labatik ateratzen den arte.

Sekuentzia apurtzen dutenak

• Kanioi barik lortu bota ahal den hormak izarra: Mariok leku konkretu baten ukitzen badu horma izarra lortuko du pareta bota behar izan barik. Horretarako goiko zubitik zintzilikatu, kamera eskuinetik eskerrera mugitu, berriz zubira igo eta sticka behera mugitu behar da. Mario buelta ematen mugituko da eta zubitik botako da, pareta leku horretan ukituz eta izarra lortuz.

• Jokoa pasatu izarrak lortu gabe: Glitch hau egiteko, jokalariak joko berri bat hautatu behar du, gazteluan sartu eta sotoetara doan eskaileretara joan. Bertan, Black Room of Death-en sartu behar da eta jauzi luzeak egin abiadura handitzeko. Mariok abiadura nahikoa izan eta gero, gazteluko ​​sarrerako atea zeharkatzen du, beste Black Room of Death batera. Kamera erabiliz, jokalaria gazteluko ​​areto nagusian dagoela, eskaileretara joan eta 8 izarreko atetik Bowser in the Dark World-era sartu daiteke. Bowser garaitu eta lehen giltza jaso ondoren, jokalaria sotoan sartu behar du. Sotoan sartzea lortu duen modua kontuan hartu gabe, 30 izarreko atea duen gelako eskailera atzeko aldera egin behar du. 30 izarreko atean sartzeko abiadura behar du berriro. Horrela, Dire, Dire Docks mapa ekidituko du. Bigarren Bowser garaitu ostean, jokalariak Dire, Dire Docks sartu eta maila gelditzeko menuaren bidez utzi beharko du areto nagusira oraindik blokeatuta izango du 30 izarreko atea. Ondoren, jokalariak giltza erabili behar du goiko aldera igotzeko. Honen bidez, 50 izarreko atetik sartu ahal da eta eskailerarik amaigaberaino iritsi (azken mapa dagoen tokia).

• Jokoa 16 izarrekin bakarrik pasatu daiteke bug batzuk erabiliz lekuetara joateko izarren beharrik izan gabe.
• Super Mario Sagako hirugarren jokoa da Luigi jolastu ahal den pertsonaia bezala ez duela. Beste biak Super Mario Land eta Super Mario Land 2 dira.
• Bigarren jokalari bat konektatzen bada Mario Peach Printzesaren hasierako karta irakurtzen ari denean kamara kontrola dezake.
• Gazteluko lorategian irakurri daiteke “L is Real 2401”. Honek eragin zuen jokalari askok ustea 2.401 bira emanez gero Luigirekin jolastu ahalko zutela, baina The Legend of Zelda: Ocarina of Time jokoari erreferentzia bat zen.
• Ingeleseko bertsioan akats ortografiko bat dago Yoshirekin hitz egitean: "Mario!!! It that really you???" . Zuzena honako hau izango zen: "Mario!!! Is that really you???
• Jokalariak mandoa ukitzen ez duenean aldi luze batean Mario lokartzen da.
• Super Mario 64rako erabili zen enginea The Legend of Zelda: Ocarina of Time jokorako erabili zen geroago, baina askoz hobetutako bertsio batekin.
• Japoniar bertsioan hasierako karta ez du Peachek irakurtzen.
• Lana garatu zuen taldea 15 pertsonatakoa zen bakarrik.