Sarajevo (zirilikoz: Сарајево, serbokroazieraz sǎrajɛʋɔ ahoskatua) Bosnia-Herzegovinako hiriburu eta hiri garrantzitsuena da, 450.000 biztanlerekin (1991).
Ikusi Nazioarteko Alfabeto Fonetikoa." class="duhoc-eu IPA" id="IPA" style="white-space: nowrap; font-family:'Chrysanthi Unicode', 'Doulos SIL', 'Gentium', 'GentiumAlt', 'Code2000', 'TITUS Cyberbit Basic', 'DejaVu Sans', 'Bitstream Vera Sans', 'Bitstream Cyberbit', 'Arial Unicode MS', 'Lucida Sans Unicode', 'Hiragino Kaku Gothic Pro', 'Matrix Unicode'; font-family :inherit; text-decoration: none">sǎrajɛʋɔ ahoskatua) Bosnia-Herzegovinako hiriburu eta hiri garrantzitsuena da, 450.000 biztanlerekin (1991). Hiriko erdigunea itsasoaren altueratik 511 metrora dago kokatua. Miljacka ibaiaren haranean eta Trebević mendien ondoan dago.
Sarajevo Sarajevo Sarajevo Сарајево | |||
---|---|---|---|
hiriburua | |||
Administrazioa | |||
Herrialdea | Bosnia-Herzegovina | ||
Herrialdea | Bosnia-Herzegovinako Federazioa | ||
Alkatea | Ivo Komšić | ||
Izen ofiziala | Сарајево | ||
Jatorrizko izena | Sarajevo Sarajevo Сарајево | ||
Posta kodea | 71000 | ||
Geografia | |||
Koordenatuak | 43°51′23″N 18°24′47″E / 43.8564°N 18.4131°E | ||
Azalera | 141,5 km² | ||
Altuera | 518 | ||
Demografia | |||
Biztanleria | 275.524 (2013) | ||
Metropolia | 469.400 | ||
Dentsitatea | 1.947,17 bizt/km² | ||
Informazio gehigarria | |||
Sorrera | 1462 | ||
Telefono aurrizkia | 033 | ||
Ordu eremua | Europa Erdialdeko Ordua | ||
Hiri senidetuak | Kiev, Baku, Kairo, Dubrovnik, Konya, Dayton, Collegno, Ferrara, Magdeburg, Ankara, Bartzelona, Budapest, Bursa, Calgary, Scandicci, Coventry, Friedrichshafen, Innsbruck, Istanbul, Kuwait, Madril, Napoli, Prato, Serre Chevalier (en) , Stockholm udalerria, Tirana, Tianjin, Tilimsen, Venezia, Wolfsburg, Zagreb, Skopje, Ljubljana, Amsterdam, Astana, Atenas, Amman, Pula, Bad Ischl, Tripoli, Rueil-Malmaison, Sabadell, Mexiko Hiria eta Esmirna | ||
http://www.sarajevo.ba/ |
Biztanleriaren erdia musulmana da, eta kristau (ortodoxoak eta katolikoak) eta judu talde garrantzitsuak bizi dira hirian. Meskitak (Begova Dzamija, 1530; Ali Pasha-ren Mezkita, 1560-1561), musulman eraikinak eta turkiar kutsuko monumentuak eta aldeak gorde ditu hiriak.
Neolitoko aztarnak (Butmir kultura) aurkitu dira Sarajevo aldean. Erromatarrek inguru haietan eraiki zuten hiri bat (egungo Ilidza hirian). VII. mendean herri eslaviarrak kokatu ziren bertan. XV. mendearen bukaeran, turkiarren inbasioaren ondoren, merkataritza gune garrantzitsu eta musulmanen hiri nagusi bihurtu zen.
XVI. mendean Latinluk auzoa eraiki zuten Dubrovnikeko merkatari kroaziarrek, eta Cifuthani izenekoa Iberiar penintsulatik egotzi zituzten judu sefardiek. XVII. eta XVIII. mendeak latzak izan ziren: 1697an hiria erre zuen Eugenio Savoiako printzeak eta izurriek hil asko eragin zuten biztanleen artean. 1851. urtean turkiarren aurka matxinatu ziren Sarajevoko bosniarrak. 1878an Austria-Hungariako inperioaren barnean geratu ziren Bosnia eta Herzegovina, eta XIX. mendearen bukaeran austriarren aurkako mugimendua zabaldu zen, Mlada Bosna ("Bosnia Gaztea") taldea zela buru.
1914an Sarajevo hirian hil zuen gazte serbiar batek Austriako artxidukea, eta ekintza haren ondorioz hasi zen Lehen Mundu Gerra. 1918an, Jugoslaviako erresuma berrian sartzea erabaki zuen Sarajevoko dietak. Bigarren Mundu Gerraren garaian, borroka latzak izan ziren alde hartan erresistentziaren eta nazien artean. Gerraren ondoren, Bosnia-Herzegovinako errepublikako hiriburu bihurtu zen, eta Jugoslavia berriko kultura hiri nagusietako bat izan zen handik aurrera. 1984. urtean Neguko Olinpiar Jokoak egin ziren han.
1992an, Bosnia-Herzegovinako estatuko hiriburu egin zuten, bosniarrek erreferendumean independentzia aukeratu ondoren, eta aste batzuk geroago hasi zen Bosniako Gerra, zeinak hondamendia ekarri zuen Sarajevora, setio luze batekin.
1992ko apirilaren 5etik 1996ko otsailaren 29ra iraun zuen setioak. Estimatzen da 10.000 lagun inguru hil zirela edo falta direla, tartean 1.500 ume. Horretaz gain, 56.000 zauritu ere eragin zuen setioak. 1995erako, hilketek eta derrigorrezko migrazioak 334.663 biztanlera murriztu zuten hiriaren populazioa, gerra aurrekoaren %64.
Gerraren amaiera Daytongo Akordioek ekarri zuten, 1995eko amaieran, nahiz eta Sarajevoren isolamenduak jarraitu zuen. Akordio haien ondoren baita ere, estatu independente gisako onarpena lortu zuen Bosniak, eta estatu-hiriburu bilakatu zen harrezkero Sarajevo.
Datu klimatikoak (Sarajevo) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 15 | 19 | 25 | 30 | 31 | 33 | 37 | 38 | 34 | 26 | 21 | 17 | ' |
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 2.7 | 5.9 | 10.4 | 15.1 | 20.3 | 23.1 | 25.5 | 25.7 | 22 | 16.5 | 9.7 | 3.5 | 15 |
Batez besteko tenperatura (ºC) | -0.9 | 1.5 | 5.1 | 9.4 | 14.1 | 17 | 18.9 | 18.5 | 15.1 | 10.4 | 5.3 | 0.3 | 9.6 |
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | -4.4 | -2.3 | 0.7 | 4.4 | 8.5 | 11.4 | 12.8 | 12.6 | 9.7 | 5.7 | 1.6 | -2.8 | 4.8 |
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -26.2 | -21 | -15 | -6 | -2 | 5 | 6 | 4 | 2 | -2 | -12 | -16 | ' |
Pilatutako prezipitazioa (mm) | 71.4 | 67 | 70.3 | 73.6 | 81.7 | 91.0 | 80.2 | 70.7 | 70.3 | 77.3 | 94.2 | 84.7 | 932.4 |
Eguzki orduak | 55.8 | 84.8 | 127.1 | 150.3 | 192.2 | 207 | 257.3 | 238.7 | 186.0 | 148.8 | 81 | 40.3 | 1769.3 |
Iturria: |
Sarajevo ondorengo herri eta hiriekin senidetuta dago:
Artikulu hau Bosnia-Herzegovinako geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |
This article uses material from the Wikipedia Euskara article Sarajevo, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.