Hungariar
Hungariarra (hungarieraz: magyar, pluralean: magyarok) edo magyarra hungarieraz mintzatzen den Erdialdeko Europako talde etnolinguistikoa da.
14-15 milioi laguneko giza taldea osatzen dute. Haietatik, 9,5 milioi inguru Hungarian bizi dira, eta beste 2,2 milioi Austria-Hungariako Inperioa desegin zen arte Hungariako Erresumaren bernean zeuden lurraldeetan (Errumania, Eslovakia, Serbia eta Ukrainan, batez ere). Hungariar diasporako talde handienak AEB, Kanada, Alemania, Erresuma Batua eta Brasilen daude.
| Hungariarrak magyarok | |
|---|---|
 1. lerroa: Eztebe I.a Hungariakoa•Matias I.a Hungariakoa•Gábor Bethlen•Béla Bartók 2. lerroa: Tivadar-K Csontváry•János Bolyai•Loránd Eötvös•József Eötvös 3. lerroa: Zoltán Kodály•János Arany•István Széchenyi•Ferenc II.a Rákóczi | |
| Biztanleak guztira | |
| 14-15 milioi | |
| Biztanleria nabarmena duten eskualdeak | |
| Hungaria (2001): 9.416.045 AEB (2010): 1.537.205 | |
| Hizkuntza | |
| Hungariera | |
| Erlijioa | |
| Katolizismoa, protestantismoa, Hungariako Eliza Greko-katolikoa, judaismoa eta erlijiorik gabekoak. | |
| Zerikusia duten beste giza taldeak |
Historia
Antzinako hungariarrak Siberiako mendebaldean bizi ziren herri turkiar eta ugriarren nahasketa ziren. V. menderako hego-mendebalderantz ia Kaspiar Itsasoraino iritsi ziren, eta K.o. 830. urtean Don ibaiaren eskuinalderaino. IX. menderako hungariarrak gaurko eremuetan bizi ziren, eta eslaviarrak eta hunoak mendean zituzten. Mende erdia geroago, ordea, hungariarrek atzera egin behar izan zuten, baina ordu arte Europan erasotzaile beldurgarriak izan ziren.
Bestalde, Hungaria Europako bidegurutzea zenez gero, inguruko herriek etengabe eraso egin zioten, eta beren lurraldea askotan hedatu eta murriztu zen historian zehar. Eslaviarrak, germaniarrak eta errumaniarrak izan zituzten hungariarrek inguruan eta eragin handia izan zuten hungariarren bizitzan. Eragin handiena turkiarrena izan zen (XVI. eta XVII. mendeetan) eta austriarrena (Habsburgotarrak).
Hungariarrek autonomia 1867an eskuratu zuten, eta 1918an, independentzia.
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2012/07/31 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Kanpo estekak
Datuak: Q133032
Multimedia: Hungarians / Q133032
This article uses material from the Wikipedia Euskara article Hungariar, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.