Euskal Herriko Mendiak

Mendilerro gehienak mendebalde-ekialde ardatzean kokatzen dira. Arrokarik garrantzitsuena kareharria da, baina badira beste material batzuetaz osatutako mendiak, adibidez Aiako Harria granitoz osatuak daude.

Euskal Herriko mendirik altuenak Pirinioetan daude, garaiena Hiru Erregeen Mahaia izanik. Mendilerro hori itsasoan bertan jaio eta ekialderantz igotzen doa, Orhi delarik 2.000 metrotik gaindi dagoen lehenengo mendia.

Araba eta Nafarroako hegoaldean Kantauriar mendilerroaren ekialdeko muga dago. Kodes eta Toloño mendilerroak Kantauriar mendilerroaren parte dira.

Bi mendilerro garrantzitsu horien artean Euskal Herriko arkuko mendiak daude, ekialde-mendebalde orientazio orokorra duten mendilerroak. Besteak beste, Urbasa, Andimendi, Aralar, Anbotoko mendilerroa, Ordunteko mendilerroa eta Aizkorri dira horien adibide.

• 
  Euskal Herriko mendien mapa interaktiboa (query.wikidata.org).
• 
  Txindoki mendiaren ikuspegia Lazkaomenditik (Lazkao).
• 
  Erliebe unitate nagusiak.

Hauek dira Euskal Herriko mendi altu batzuk. Altuenak ekialdean daude, Larrako mendigunean.

izena	itsas mailaren gainetiko altuera	honako erakunde administratiboan dago	koordenatuak	irudia
Hiru Erregeen Mahaia	2446	Erronkari	42°55′10″N 0°43′39″W / 42.919411°N 0.7275039°W / 42.919411; -0.7275039
Añelarra	2358	Nafarroa Garaia	42°56′21″N 0°43′53″W / 42.939087°N 0.731288°W / 42.939087; -0.731288
Countendé	2338	Nafarroa Beherea	42°56′59″N 0°42′37″W / 42.949671°N 0.710208°W / 42.949671; -0.710208
Ukerdi	2251	Nafarroa Garaia	42°55′26″N 0°44′57″W / 42.92379°N 0.749151°W / 42.92379; -0.749151
Ezkaurre	2050	Nafarroa Garaia Huescako probintzia	42°51′15″N 0°50′24″W / 42.85416667°N 0.84°W / 42.85416667; -0.84
Orhi	2017	Zuberoa Nafarroa Garaia	42°59′23″N 1°00′18″W / 42.989627777778°N 1.0049527777778°W / 42.989627777778; -1.0049527777778
Kartxela	1982	Erronkaribar Nafarroa Garaia Zuberoa	42°57′09″N 0°53′18″W / 42.9525°N 0.88833333333333°W / 42.9525; -0.88833333333333
Otsogorrigaña	1923	Zuberoa Nafarroa Garaia	42°57′27″N 0°55′07″W / 42.9575°N 0.91861111°W / 42.9575; -0.91861111
Barazea	1893	Zuberoa Nafarroa Garaia Nafarroa Beherea	42°57′50″N 0°54′21″W / 42.9638937°N 0.9057634°W / 42.9638937; -0.9057634 42°57′49″N 0°54′21″W / 42.963592°N 0.905738°W / 42.963592; -0.905738
Lakhura	1877	Zuberoa Nafarroa Garaia	42°57′17″N 0°50′13″W / 42.95478°N 0.83704°W / 42.95478; -0.83704
Lapazarra	1785	Nafarroa Garaia	42°55′51″N 0°47′52″W / 42.93083333°N 0.79777778°W / 42.93083333; -0.79777778
Ezkaurretxikia	1769	Nafarroa Garaia	42°51′30″N 0°52′41″W / 42.858403°N 0.878088°W / 42.858403; -0.878088
Kañadaxiloa	1769	Nafarroa Garaia	42°50′20″N 0°51′27″W / 42.838929°N 0.857465°W / 42.838929; -0.857465
Zazpigaina	1768	Zuberoa	42°59′49″N 1°01′01″W / 42.99694444°N 1.01694444°W / 42.99694444; -1.01694444

 

Pirinioak Iberiar penintsula eta Europako kontinentearen artean kokatutako mendilerroa da. 415 kilometrotan zehar hedatzen da mendebaldeko Bizkaiko golkotik (Ozeano Atlantikoan) sortaldeko Creuseko lurmuturrera (Mediterranear itsasoan) eta erdialdean 150 km-ko zabalera du. Mendebaldeko muturrean Euskal Herria kokatua dago.

Euskal Herriko Pirinioetan, mendirik ezagunenak hauek dira, (altuenak zeintzuk diren ikusteko, ikus Larrako mendigunea):

• Hiru Erregeen Mahaia, 2.428 m, Nafarroa Garaia,
• Ezkaurre, 2.050 m, Nafarroa Garaia,
• Arlas, 2.044 m, Nafarroa Garaia,
• Orhi, 2.017 m, Zuberoa/Nafarroa Garaia,
• Kartxela, 1.982 m, Nafarroa Garaia/Zuberoa,
• Txamantxoia edo Maze, 1.941 m, Nafarroa Garaia/Huesca,
• Otsogorrigaña, 1.922 m, Zuberoa/Nafarroa Garaia,
• Barazea edo Sardekagaña, 1.893 m, Zuberoa,
• Lakhura, 1.877 m, Zuberoa/Nafarroa Garaia,
• Lapazarra, 1.785 m, Nafarroa Garaia,
• Binbaleta, 1.758 m, Nafarroa Garaia/Zuberoa,
• Gaztarrigaña edo Mulidoia 1.732 m, Nafarroa Garaia/Zuberoa,
• Bizkarze, 1.656 m, Zuberoa,
• Okabe, 1.466 m, Nafarroa Beherea,
• Ortzantzurieta, 1.567 m, Nafarroa Garaia,
• Adi, 1.459 m, Nafarroa Garaia,
• Saioa, 1.419 m, Nafarroa Garaia,
• Auza, 1.305 m, Nafarroa Garaia/ Beherea,
• Iturrunburu, 1.291 m, Nafarroa Beherea/ Garaia,
• Abodi, 1.537 m, Nafarroa Garaia,
• Idorrokia, (Abodi) 1.492 m, Nafarroa Garaia,
• Goñiburu, (Abodi) 1.464 m, Nafarroa Garaia,
• Berrendi, 1.354 m, Nafarroa Garaia.

Lehenengoa, era berean, Euskal Herriko mendirik altuena da, eta Aragoi eta Bearnorekin muga egiten du.

 

Kantauriar mendikatea Espainiako iparraldean eta Euskal Herriko mendebaldean dagoen mendilerroaren izena da. Kantauri itsasoarekiko paralelo doa, eta 480 kilometroko luzera du. Euskal Herrian Kodesko mendilerroa eta Toloño mendilerroa hartzen ditu bere baitan.

Kodesko mendilerroa

Kodesko mendilerroa Araba eta Nafarroa artean dagoen mendilerro bat da. Bere punturik altuena Joar mendia da, 1.418 metrorekin. Bere iparraldeko magalean Kanpezu dago eta hegoaldekoan Aguilar Kodeskoa, Azuelo, Torralba del Rio, Mirafuentes eta Nazar udalerriak daude.

Toloño mendilerroa

 

 

Toloño mendilerroa Arabako hegoaldean dago, eta Arabako Errioxa eta Arabako lautada bereizten ditu. Mendialdea kuadrillako mendiguneak daude mendilerro honetan.

Toloño mendiak 1.263 metroko garaiera du.

Larrasa Toloñoko mendilerroan kokaturik dagoen mendirik altuena da, Arabako hegoaldean, 1.453 [metro]]ko garaiera du. Arabako bigarren mendirik altuena da, Gorbeiaren ondoren.

Palomares Toloñoko mendilerroan kokaturik dagoen mendia da, Arabako hegoaldean, Lagran udalerritik gertu. 1.446metroko garaiera du. Toloño mendilerroko bigarren mendirik altuena da, Arabako hirugarren altuena.

Peña del Castillo Arabako hegoaldeko mendi bat da. Herrialde horretako mendirik altuenetan laugarrena da, 1.432 metro baititu.

 

Euskal Herriko arkua Pirinioen eta Kantauriar mendilerroaren artean dauden mendilerroek osatzen dute. Altuera ertaineko mendilerroak dira, eta punturik altuena Aitxuri da, 1.551 metrorekin, Aizkorriko mendilerroan. Paraleloak diren bi mendilerro kate ezberdin dira: bata barnealdetik doa, eta bestea kostaldetik.

• Barnealdeko mendilerroak hauek dira:
  • Gorobel (mendirik garaiena: Eskutxi, 1.180 m).
  • Gasteizko mendiak (mendirik garaiena: Kapildui, 1.177 metro)
  • Urbasa (1.000 metro inguruko goi-ordokia)
  • Andimendi (mendirik garaiena: Beriain, 1.493 m).

• Kostaldekoak, berriz, mendilerro hauek dira:
  • Gorbeiako mendilerroa (mendirik garaiena: Gorbeia, 1.481 m)
  • Anbotoko mendilerroa (mendirik garaiena: Anboto, 1.331 m)
  • Elgeako mendilerroa (mendirik garaiena: Aumategi, 1.191 m)
  • Aralar (mendirik garaiena: Intzako dorrea, 1.431 m)
  • Oizko mendilerroa (mendirik garaiena: Oiz, 1.029 m)
  • Ganekogortako mendilerroa (mendirik garaiena: Ganekogorta, 998 m)

 

Aiako harria Gipuzkoako Oiartzualdea eskualdean dagoen harrizko mendigune bat da. Beste mendi guztiak ez bezala, ez da sortu orogeniagatik, baizik eta granitozko intrusio batengatik.

Hiru haitz nagusiz osaturiko tontor multzoa da:

• Hirumugarrieta (806 m)
• Txurrumurru (821 m)
• Erroibide (837 m)

• Araban
• Bizkaian
• Gipuzkoan
• Lapurdin
• Nafarroan
• Nafarroa Beherean
• Zuberoan

• Euskal Herriko geografia fisikoa.
• Euskal Herriko mendien zerrenda.
• Larrako mendigunea.

• Euskal Herriko mendien mapa interaktiboa (query.wikidata.org)
• Mendiak.eus: Euskal Herriko mendiak. 2.995 mendiei buruzko informazioa euskaraz eta lizentzia librearekin.
• Euskal-Herria.org Euskal Herriko mendiei buruzko webgunea.
• arabakomendiak.eus
• Euskaltzaindiaren Onomastika Batzordearen oniritzia duen Euskal Herriko Mendien Katalogo Ofiziala