Republika Han Irlanda

Ini nga barasahon mahitungod han Repulika han Irlanda. Para han isla, kadto-a an Irlanda

Dublin an pamunuan o kapital ngan gidako-i nga syudad. Nahamutang an Dublin ha sidlangan nga dapit han isla. Mga ikatulo nga bahin han kamolupyohan han nasod nga 4.9 ka milyon nga tawo nangungukoy ha langyab han darudako nga Dublin. Ginsasaroan han soberano nga estado an nag-uusá nga katubtuban ha tuna hiní upod han Amihanan nga Irlanda, usá nga bahin han Reino Unido. Ha lain nga mga bahin, ginpapalibotan iní han Kalawdan Atlantiko, upod han Dagat Celtico ha salatan, St George's Channel ha timugan, ngan hanDagat Irlandes ha sidlangan. Usá iní nga unitaryo nga parlamentaryo nga republika. An leislatura o magbabalaod nga tinatawag nga Oireachtas, nahihimo hin ubos nga balay, Dáil Éireann, usá nga igbaw nga balay, Seanad Éireann, ngan in pinili nga Mangulo (Uachtarán) nga nagsisirbe komo haros seremonyal nga mangulo hin estado, kundi mayda mga importante nga gahom ngan buruhaton. An mangulo hin kagamhanan amo an Taoiseach (Primer Ministro, nga an literal nga kahulogan 'mangulo'), nga ginpipili han Dáil ngan ginbubutang ha puwesto han Mangulo; an Taoiseach liwat amo an nagbubutang ha puwesto han iba nga mga ministro han kagamhanan.

Irlanda Ireland[a] Éire
Bandira Eskudo
Awit: Amhrán na bhFiann An Kanta han mga Sundalo The Soldiers' Song
Kahamutang han  Irlanda  (masirom nga lunghaw) – ha kontinente nga Europeo  (lunghaw & masirom nga abohon) – ha Unyon Europea  (lunghaw)  —  [Legend]
Pamunuan ngan gidako-i nga syudad	Dublin
Opisyal nga mga pinulungan	Inirlandes Iningles
Ethniko nga mga grupo (2006)	87% Irlandes 13% iba / waray iginsayod
(Mga) Tawag hin tawo	Irlandes
Kagamhanan	Unitaryo nga parlamentaryo nga republika
• Mangulo	Michael D. Higgins
• Taoiseach	Leo Varadkar
• Tánaiste	Simon Coveney
• Labaw nga Mahistrado	Frank Clarke
Magbabalaod	Oireachtas
• Igbaw nga balay	Seanad
• Ubos nga balay	Dáil
Independence from the United Kingdom
• Gindeklara	24 Abril 1916
• Ginratipika	21 Enero 1919
• Ginkilala	6 Disyembre 1922
• Konstitusyon	29 Disyembre 1937
• Binmiya han Komunwelt	18 Abril 1949
Langyab
• Bug-os	70,273 km2 (27,133 sq mi) (ika-120)
• Katubigan (%)	2.00
Kamolupyohan
• 2016 nga census	4,761,865 (ika-120)
• Densidad	67.7/km2 (175.3/sq mi) (ika-142)
GDP (PPP)	2011 nga banabana
• Bug-os	$181.595 billion (56th)
• Per capita	$39,638 (ika-15)
GDP (nominal)	2011 nga banabana
• Bug-os	$217.669 billion (ika-42)
• Per capita	$47,513 (ika-14)
Gini (2017)	30.6 medium · ika-23
HDI (2017)	▲ 0.938 hataas hin duro · ika-4
Salapi	Euro (€) (EUR)
Zona hin oras	UTC+0 (WET)
• Summer (DST)	UTC+1 (IST (WEST))
Format hin pitsa	dd/mm/yyyy
Dapit hin pagmanehar	wala
Kodigo hin pagtawag	353
Internet TLD	.ie[b]
^ An Artikulo 4 han Konstitusyon han Irlanda nagpasamwak nga an ngaran han estado Irlanda (Ireland); An Seksyon 2 han Akta han Republika han Irlanda 1948 nagpasamwak nga an Republika han Irlanda o Republic of Ireland amo an "deskripsyon o pamahayag han Estado". ^ An .eu nga domain ginagamit gihapon, kay ginsasaroan ini upod han iba nga mga api nga estado han Unyon Europeo.

Prinsipal nga barasahon: Mga kondado han Irlanda

An estado han Irlanda nahimo hin karuhaan kag unom (26) nga tradisyonal nga mga kondado (Iningles: county) nga ginagamit pa ha kultural ngan pan-isports nga kontexto, ngan ha postal nga kagamit. Ini diri pirme parehas han mga administratibo nga pagbahinbahin. Pira nga mga tradisyonal nga kondado gin-restruktura ngadto hin mga bag-o nga administratiba nga mga pagbahinbahin. An Kondado Dublin ginbahin ngadto hin tulo nga bulag nga administratibo nga kondado dida han dekada han mga 1990 ngan an Kondado Tipperary ginbahin ngadto hin duha dida han mga dekada han 1890. Ini naghahatag ha yana hin karuhaan kag siyam nga administratibo nga kondado ngan lima nga syudad. An lima nga syudad — Dublin, Cork, Limerick, Galway, ngan Waterford — lain an pagdumara tikang han iba nga dapit han ira tagsa-tagsa nga mga kondado. Lima nga munisipyo (Iningles: borough) — Clonmel, Drogheda, Kilkenny, Sligo ngan Wexford — mayda autonomiya ha sulod han kondado. Samtang an Kilkenny usa nga munisipyo, nagpabilin dinhi an katungod ha balaod nga magtawag hit kalugaringon nga syudad.

An mga konstituyente o distrito elektoral han Dáil sumala han balaod kinahanglan magsunod han mga linea han kondado, tubtob han mahimo. Amo nga an mga kondado nga darudamo hin populasyon daro damo in mga distrito elektoral (e.g. Limerick Sidlangan/Katundan) ngan mayda mga distrito elektoral nga nahimo tikang hin sobra usa nga kondado (e.g. Sligo-North Leitrim), kondi, diri tinatabok an mga linea han kondado.

An mga kondado gintampo ngadto hin mga rehiyon para hin estadistika nga mga gamit.

Republika han Irlanda Dublin — Syudad han Dublin — Dún Laoghaire-Rathdown — Fingal — Salatan nga Dublin Wicklow Wexford — Bungto han Wexford (Munisipyo) Carlow Kildare Meath Louth — Bungto han Drogheda (Munisipyo) Monaghan Cavan Longford Westmeath Offaly Laois Kilkenny — Syudad han Kilkenny (Munisipyo)

Waterford — Syudad han Waterford Cork — Syudad han Cork Kerry Limerick — Syudad han Limerick Tipperary — Amihanan nga Tipperary — Salatan nga Tipperary  — Bungto han Clonmel (Munisipyo) Clare Galway — Syudad han Galway Mayo Roscommon Sligo — Bungto han Sligo (Munisipyo) Leitrim Donegal