Hayop

Permanente an pang-ngurte san lawas bisan pa kun an iba naagi sin proseso na gintatawag na metamorphosis. Kadam'an san hayop gintatawag na motile o nakagkiwa san kalugaringun. Natanan na hayop kinahanglan kumaon san iba na orgnismo para mabuhi (Heterotroph).

Kaurugan na phyla san hayop nagtikang magkaguwa sa fossil record bilang mga marino na species sadton Cambrian explosion, mga 542 milyones katuig an nakalabay. Nababahin an mga hayop sin daramo na grupo sugad san: vertebrate (tamsi, mammal, ampibyan, reptilia, isda); mollusc (bibi, talaba, kugita, nuos, kuhol); arthropod (ulalahipan, bayod, insekto o mananap, lawalawa, tapuso, kinis, banagan, pasay); annelida (wati, linta); spongha; ngan bokya o salabay.

May'ada mga kinaiya an hayop na naiiba san iba na mga butang na may kinabuhi. Eukaryotic ngan multicellular an mga hayop na naglalain sa kanra sa mga bacteria ngan kadam'an san protista. An hayop amo in heterotrophic, ngan gintutunaw an pagkaon sa sulod sa tiyan, na naglalain naman san mga hayop sa mga tanaman ngan algae. Nalalain liwat an mga hayop sa tanaman, algae, ngan fungi sa kawara nira matugas na cell wall. Motile an natanan na hayop maliban sa dito na stage sa kanra kinabuhi. Naagi an embryo sa haros natanan na hayop sa blastula stage, sayo na kinaiya na ekslusibo sa mga hayop.

Reproduksyon

 

Haros natanan na hayop naagi sin durudilain na porma sin sexual na reproduksyun. May'ada an hayop sin pipira na specialized na reproductive cells, na naagi sin meiosis para magin spermatozoa ug magin ova. Nagtitig'ub an spermatozoa ngan ova para mabug'os an zygote, na nagiging bag'o na indibiduwal.

Sugad man, daramo na hayop an may kakayahan sin asexual na reproduksyon.

Panginaon

Heterotroph an natanan na hayop, karuyag-sidngon an kanra ginkakaon nagtitikang ta sa iba na buhi na butang. Ginlalain-lain an mga hayop sa mga grupo sugad san karniboro, erbiboro, omniboro, ngan parasitiko.

 

Ginbabanabana na an hayop nagtikang o nag-evolve tikang sa flagellate na eukaryote. An gihihirani-i na nabubuhi na ugrupod amo an choanoflagellate, mga collared flagellate na nan'iingun san choanocytes san pipira na spongha. Sigun san mga molekular na pag'aram an hayop amo in sakob sa supergroup na gintatawag na opisthokont, kun diin kagrupo niya an choanoflagellate, fungi ngan pipira na parasitik na protista.

An una na mga fossil na pwede mag-representar na mga hayop nagkagawas sa Trezona Formation sa Trezona Bore, West Central Flinders, South Australia. Ini na mga fossil ginsisiring na mga sinauna na mga spongha. Nahiagiaan ini sa mga bato na may edad na 665-milyones katuig.

An sumunod na posible na giuunahi na mga fossil san hayop nahiagian san pagtangpus san Precambrian, mga 610 milyones katuig an nakalabay, ngan kilala na Ediacaran o Vendian biota. Kudi makuri ini idugtung san mga nasunod na mga fossils. An iba sini na represeentar na ninuno o ginikanan san mga moderno na phyla pero lain na grupo, ngan posible liwat na diri ini hayop mismo. Lain pa sini, kadam'an san mga nahihibaruan na mga phyla san hayop, tigda nagkagawas sa Cambrian period, mga 542 milyones katuig an nakalabay. Gintatawag ini san iba na Cambrian explosion, tungod san tigda ngan malaksi na pagdaramo san grupo san hayop ug an pagbag'o san kondisyon na nagin posible an fossilization.

Gin tunga ni Aristotle an may kinubuhi ngadto sa hayop ngan tanaman, ngan ginsundan ini ni Carolus Linnaeus (Carl von Linné) san una na hierarchical na klasipikasyon. Tikang siton, gintikangan san mga biologists an pagtan'aw san mga ebolusyunaryo na relasyon san mga organismo.

Sa orihinal na paagi ni Linnaeus, may ada tulo na ginhadian an hayop, ngan ginbahinbahin ngadto sa classes san Vermes o ulod, Insecta o mananap, Pisces o isda, Amphibia, Aves o katamsihan, ngan Mammalia. An urhi na upat yana gintig'ob nadto sa phylum Chordata, ngan an iba ginbahinbahin ngadto san iba-iba na grupo.