Norga: Gonagasriika Davvi-Eurohpás

Stáhta gullá Davviriikkaide ja Skandináviai. Norggas lea eananrádji nuortan Ruoŧain, lullin Suomain ja Finnmárkku nuortaoasis maid Ruoššain. Norga lea Davviriikkaid goalmmádin stuorámus stáhta viidodaga ektui ja njealjádin stuorámus olmmošlogu ektui. Norga vuođđuduvvui guovtte álbmoga guvlui, dáža ja sámi álbmoga. Norgii gullet maid Svalbárda, Jan Mayen ja Bjørnøya. Riikka oaivegávpot ja stuorámus gávpot lea Oslo.

Norgga gonagasriika Kongeriket Norge Kongeriket Noreg
Leavga	Vearjogovva
Kárta
Stáhtahápmi	Vuođđolágalaš monarkiija
Gonagas	Harald V
Stáhtaministtar	Jonas Gahr Støre
Oaivegávpot	Oslo
Viidodat	385 207 km²
Olmmošlohku	5 550 203(2024)
– ássečoahkkisvuohta	14,4/km²
Virggálaš gielat	girjedárogiella, sámegielat, ođđadárogiella, dárogiella
Valuhta	Norgga ruvdno (NOK)
BÁB	276 400 millejovnna USD
HDI	0,966
Áigi	UTC+1
– geasseáigi	UTC+2
Nationálabeaivi	miessemánu 17.
Nationálalávlla	«Ja, vi elsker dette landet»
Interneahtta-TLD	.no

 

Norggas oarjin lea Norggamearra, lullin Skagerrak ja davvin Barentsmearra. Norgga oaivegávpot lea Oslo ja eará stuorra gávpogat leat Bergen, Trondheim, Stavanger, Kristiansand ja Romsa.

Norgga viidodat lea 323 802 km². Várit leat váldooassi viidodagas. Norgga alimus várri lea Galdhøpiggen.

Norga historjá ovtta riikan álggii sullii 100 jagi dássái, vaikko dálá Norgga guovllus lea orron olbmot juo guhká; muhtin báikkiin juo jiekŋaáiggi nohkama rájes. Go Norggas leat ollu várit ja vuonat leat leamaš ollu unna olmmošjovkkožat ja olbmot eai leat sáhttán johtit ollu.

 

Norgga lea vuođđolágalaš monarkiija ja dien jođiheaddji lea gonagas. Dálá gonagas lea Harald V. Politihkalaš váldi gonagasas ii leat. Stuorámus váldi lea Stuorradikkis (dárogillii Stortinget).

Fylkkat

Norga lea hálddahuslaččat juhkkojuvvon 11 fylkii.

Dás lea listu fylkkain:

• Romsa ja Finnmárku
• Nordlánda
• Trøndelága
• Møre ja Romsdal
• Vestlánda
• Rogalánda
• Agder
• Vestfolda ja Telemárku
• Viken
• Innlandet
• Oslo

Gielddat ja gávpogat

Norgga dálá gielddahálddahusa ovttadat lea gielda dahje suohkan (dárogillii kommune). Norggas leat dál (2020) 356 gieldda.

Norgga valuhta lea Norgga ruvdno, mii juhkkojuvvo 100 evrii.

Norgga ekonomiija váldooassi vuođđuduvvá olje- ja gássabuvttadeapmái ja guollebivdái.

Golggotmánus 2019 Norggas ledje 5,3 miljovnna ássi. Jagis 2007 94,4 ássiin ledje norgalaččat, geaidda rehkenastojuvvojit mielde maiddái Norgga sullii 60 000 sápmelačča.

 

Dážaid nationála symbolat leat leavga, nationáladreassa ja nationálabeaivi. Máŋgasiin lea iežas guovllu nationáladreassa ja Norgga leavga.

Unesco máilmmiárbelistu

UNESCO máilmmiárbelisttus leat Norggas čuovvovaš gávcci máilmmiárbesaji.

•  
  Bergena Bryggen (1979)
•  
  Urnesa stáhpegirku (1979)
•  
  Plassje báktegávpot ja Circumferensa (1980)
•  
  Álttá báktedáidda (1985)
•  
  Nordlándda Vegasullot (2004)
•  
  Struve meridiánadávgi (2005)
•  
  Geirangervuotna Møre ja Romsdalas (2005)
•  
  Nærøyvuotna Sogn ja Fjordanes (2005)
•  
  Rjukan–Notodden industriijaguovlu (2015)

• Máilmme riikkat
• Norgga gielddat
• Norgga fylkkat

č • s • r Eurohpá riikkat   Albánia • Andorra • Belgia • Bosnia ja Hercegovina • Bulgária • Čeahkka • Davvi-Makedonia • Dánmárku • Duiska • Durka • Estteeana • Frankriika • Georgia • Greika • Irlánda • Islánda • Itália • Kroatia • Kypros • Latvia • Liechtenstein • Lietuva • Luxemburg • Malta • Moldova • Monaco • Montenegro • Norga • Nuortariika • Ovttastuvvan gonagasriika • Polska • Portugal • Románia • Ruošša • Ruoŧŧa • San Marino • Serbia • Slovakia • Slovenia • Spánia • Suopma • Sveica • Ukraina • Ungára • Vatikána • Vilges-Ruošša • Vuolleeatnamat

č • s • r Davvi-Atlántta bealustušlihttu (NATO)   Albánia • Amerihká ovttastuvvan stáhtat • Belgia • Bulgária • Čeahkka • Davvi-Makedonia • Dánmárku • Duiska • Durka • Estteeana • Frankriika • Greika/Hellas • Islánda • Itália • Kanáda • Kroatia • Latvia • Lietuva • Luxemburg • Montenegro • Norga • Ovttastuvvan gonagasriika • Polska • Portugal • Románia • Slovakia • Slovenia • Spánia • Ungára • Vuolleeatnamat