Хачыпсы
41°03′ E / 43.016667° N 41.05° E (G) (O)43.016667, 41.05
«Абхазия» соруу да бу бетге келтиреди; башха магъаналарына да къарагъыз: Абхазия (магъаналары).Хачыпсы Республика
Аҧсны Аҳәынҭқарра
 |  |
| Гимн | Аиааира («Хорлам») |
|---|
| Оноу формасы | Президент-парламент республика |
|---|---|
| Президент Вице-президент Премьер-министр | Рауль Хаджимба Виталий Габния Беслан Бутба |
| Тил(лер)и | хачыпсы, орус |
| Ара шахары | Согъум |
| Уллу шахар(лар)ы | Согъум, Гагра, Гудаута |
|---|---|
| Бютеу территориясы | 8665 км² км2 (дунияда 163-чю) |
| Сууну юсю | аз % |
| Сагъат бёлгеси | UTC +4 |
| Эркинлиги | 26 ноябрь 1994 джылда (Гюрджюден) |
|---|---|
| Къуралгъаны | VIII ёмюр: Хачыпсы патчахлыкъ 1491 джыл: Хачыпсы бийлик 4 март 1921 джыл: Хачыпсы ССР |
| Бютеу халкъы (2011) | 240 705 адам (дунияда -) |
|---|---|
| Къалынлыгъы | 40 адам/км2 |
| БИП (номинал) (2009) | $ 494,006 млн (-) |
|---|---|
| БИП (ном.) адам башына | $ 2286 |
| Валютасы | сом (RUB, код 643) |
| Домен(лер)и | джокъду |
|---|---|
| Телефон коду | +7 840 эм +7 940 |
Хачыпсы (хач. Аҧсны [Апсны́], гюрдж. აფხაზეთი [Апхазе́ти]) — Тау Артыны кюнбатыш кесегинде, Къара тенгизни къыбыла-кюнчыгъыш джагъасында орналгъан регионду. Хачыпсы властланы юрисдикциясына кёре — Хачыпсы Республика (хач. Аҧсны Аҳәынҭқарра), Гюрджюню юрисдикциясына кёре — Хачыпсы Автоном Республика (гюрдж. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა). Алгъада — Хачыпсы Социалист Совет Республика эм Хачыпсы Автоном Совет Социалист Республика (Гюрджю ССР-ге кирген) болгъанды.
Гюрджюню Конституциясына кёре Гюрджюню бир бёлюмюдю. Алай а 1992—1993 джыллада баргъан къазауатдан сора Хачыпсыны Гюрджю властла контролда тутмайдыла.
Хачыпсыны бойсунмаулугъун Россия Федерация (26 август 2008), Никарагуа (5 сентябрь 2008), Венесуэла (10 сентябрь 2009), Науру, Къыбыла Тегей эмда Преднестровье таныгъанды.
Географиясы
Хачыпсы, Тау Артыны шимал-кюнбатыш кесегинде, Псоу бла Ингури сууланы орталарында орналыбды. Шималда Россия бла, кюнчыгъышда уа Гюрджю бла чеклери барды, къыбыла-кюнбатышда Къара тенгизде джагъасы барды (узунлугъу — 210 км-ден кёб).
Халкъы
Хачыпсыда 240,7 минг чакълы бир адам джашайды. Аладан кёбюсю (51,5 %) шахарлада. Ара шахары эмда эм уллу шахары — Согъумду (43,7 минг адам).
Уллу шахарлары
- Согъум
- Гагра
- Гудаута
- Джангы Афон
Миллетлери
| Джыл | Гюрджюлюле | Хачыпсылыла | Оруслула | Эрменлиле | Греклиле | Бютеу |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1926 | 36.3% (67,494) | 30.1% (55,918) | 6.7% (12,553) | 13.8% (25,677) | 7.6% (14,045) | 201,000 |
| 1939 | 29.5% (91,967) | 18.0% (56,197) | 19.3% (60,201) | 15.9% (49,705) | 11.1% (34,621) | 311,885 |
| 1959 | 39.1% (158,221) | 15.1% (61,193) | 21.4% (86,715) | 15.9% (64,425) | 2.2% (9,101) | 404,738 |
| 1970 | 41.0% (199,596) | 15.9% (77,276) | 19.1% (92,889) | 15.4% (74,850) | 2.7% (13,114) | 486,959 |
| 1979 | 43.9% (213,322) | 17.1% (83,087) | 16.4% (79,730) | 15.1% (73,350) | 2.8% (13,642) | 486,082 |
| 1989 | 45.7% (239,872) | 17.8% (93,267) | 14.3% (74,913) | 14.6% (76,541) | 2.8% (14,664) | 525,061 |
| 2003 | 21.3% (45,953) | 43.8% (94,606) | 10.8% (23,420) | 20.8% (44,870) | 0.7% (1,486) | 215,972 |
Галерея
-
Джангы Афон монастырь -
Гагра шахарда -
Гег чучхур -
Согъумну кёрюмю -
Согъумну кёрюмю -
Согъумну джагъасында -
Согъум ботаника терек бачха
Белгиле
 Бу, тамамланмагъан статьяды. Сиз болушургъа боллукъсуз проектге, тюзетиб эм информация къошуб бу статьягъа. |
This article uses material from the Wikipedia Къарачай-Малкъар (Qarachay-Malqar) article Хачыпсы, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ичиндегиси, CC BY-SA 4.0 лицензиягъа кёре бериледи (башха белгиленмеген эсе). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Къарачай-Малкъар (Qarachay-Malqar) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.