Осетинсем

ир, ирӕттӕ; дигор. дигорӕ, дигорæнттæ) — Кавказра вырнаçнă иран чĕлхиллĕ халăх. Алансен несĕлĕсем шутланаççĕ. Çурçĕр Осетири (РФ) тата Кăнтăр Осетири пурăнан тĕп халăх. Çаплах Раççейри урăх регионсенче, Грузире, Турцире тата урăх çĕршывсенче пурăнаççĕ.

Осетинсем
Тăван ячĕ	ирон, дигорон
Хальхи вырнаçăвĕ тата йышĕ
Пурӗ: ▲ 700 000 Раççей Федерацийĕ Раççей Федерацийĕ: 528 515 (2010), 514 875 (2002) Çурçĕр Осети Çурçĕр Осети: 463 688 (2010) Мускав Мускав: 11 911 (2010) Кабарда-Балкари Кабарда-Балкари: 9129 (2010) Ставрополь Ен Ставрополь Ен: 7988 (2010) Краснодар Ен Краснодар Ен: 4537 (2010) Мускав облаçĕ Мускав облаçĕ: 3427 (2010) Санкт-Петербург Санкт-Петербург: 3233 (2010) Карачай-Черкеси Карачай-Черкеси: 3142 (2010) Ростов облаçĕ Ростов облаçĕ: 2801 (2010) Тĕмен облаçĕ Тĕмен облаçĕ: 1713 (2010) Красноярск Ен Красноярск Ен: 1493 (2010) Волгоград облаçĕ Волгоград облаçĕ: 1034 (2010) Кăнтăр Осети Кăнтăр Осети:: 48 146 (2015) Сири Сири: 44 000 (2019) Турци Турци: 40 000 (2019) Грузи Грузи: 14 385 (2014 ç. çырни); 36 916 (перепись 2002) Шида-Картли: 4668 (2014 ç.); 13 383 (2002 г.) Тбилиси: 4313 (2014 г.); 10 268 (2002 г.) Кахети: 2526 (2014 .); 6 109 (2002 г.) Ӳспекстан Ӳспекстан: 7 700 (2019 ç.) Таджикистан Таджикистан: 7 200 (2019 ç.) Украина Украина: 4834 (2001 ç.) Азербайджан Азербайджан: 2620 Туркменистан Туркменистан: 2310 Казахстан Казахстан: 1326 (2009 ç.) Абхази Абхази: 605 (2011 ç.) Кăркăсстан Кăркăсстан: 600 (2016 ç.) Беларуç Беларуç: 554 (2009 ç.) Латви Латви: 273 (хаклав, 2020 ç.)
Тĕн	христианлăх, ислам, йăлари тĕне тытни
Расă тĕсĕ	европеоид раси
Кĕрет	иран халăхĕсем
Тăван халăхсем	яссем

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Осетин (пĕлтерĕшсем) пăхăр.

Осетин чĕлхи индоевропа чĕлхисен йышĕнчи иран ушкăнне (çурçĕр-тухăç кĕçĕн ушкăнне) кĕрет.

Осетинсен тĕнчери мĕнпур йышĕ 700 пин çына çитет, Раççейре — 528,5 пин çын (2010 çулта çырнипе).

«Осетинсем» этноним «Осети» терминрен тухать, ку ĕнтĕ вырăс чĕлхине грузин чĕлхинчен («Осети») килнĕ. Хайне май, «Осети» грузинла алан тата осетин — «оси», «овси» (груз. ოსები) сăмахĕсенчен тата «-ети» грузин топоформантĕнчен пулса тухнă. Вырăс чĕлхинчен «осетинсем» этноним тĕнчипех саланать.

Грузинла «оси» е «овси» тени алан сăмахăн тăван ятĕнчен — «ассем» — пулнă.

Тĕп статья: Осетин чĕлхи

  Çавăн пекех пăхăр: Осети историйĕ.

Авалхи истори тата вăтам ĕмĕрсем

  Çавăн пекех пăхăр: Алани.

•  
  Коста Хетагуров
•  
  Осетинка в национальном костюме (1883)
•  
  Осетин хĕрĕсем ĕçре (XIX ĕмĕр)
•  
  Çурçĕр Кавказра пурăнакан осетин XVIII ĕмĕрти тумпа (Вано Рамонов, XIX ĕмер)
•  
  Виçĕ хĕрарăм-вĕрентӳç (XIX ĕмĕр)
•  
  Осетин хĕрĕ халăх тумĕпе (XX ĕмĕрĕн пуçламăшĕ)
•  
  Наци тумне тăхăннă осетинсем (XX ĕмĕрĕн пуçламăшĕ)
•  
  1877-1878 çулсенчи вырăс-турккă вăрçине хутшăннă осетинсем.
•  
  Дударовăсем (1881)
• Бега Кочиев
  Бега Кочиев
•  
  Осетин (Кобан, 1881)
•  
  Махческ пурăнан вырăнĕнчи осетинсем (1905-1907)

• Казиев Шапи, Карпеев Игорь. Повседневная жизнь горцев Северного Кавказа в XIX в.
• Осетины // Народы России. Атлас культур и религий. — М.: Дизайн, Информация. Картография, 2010. — 320 с.: с илл. ISBN 978-5-287-00718-8
• Осетины // Этноатлас Красноярского края / Совет администрации Красноярского края. Управление общественных связей ; гл. ред. Р. Г. Рафиков ; редкол.: В. П. Кривоногов, Р. Д. Цокаев. — 2-е изд., перераб. и доп. — Красноярск: Платина (PLATINA), 2008. — ISBN 978-5-98624-092-3 Архиври копи, 29 Чӳк уйӑхӗн 2014 Wayback Machine çинче
• Блиев, М. М. Осетинское посольство в Петербурге (1749—1752). Присоединение Осетии к России. Владикавказ, 2010.
• Тменов В. Х. «Город мёртвых». (Позднесредневековые склеповые сооружения Тагаурии). — Орджоникидзе: Ир, 1979.

Комментарисем

Çăлкуçсем

• Чибиров, Людвиг Алексеевич {{{пуçелĕк}}}.
• alanica.ru 2021 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 25-мӗшӗнче архивланӑ. — Аланы. История Алан.
• Ирӕттӕ.com — новости, история, статьи, форум, музыка, литература, культура
• Ossetia.ru — новости, комментарии, информация
• Iriston.ru — сайт осетинской диаспоры
• Ossetians.com — сайт о выдающихся осетинах
• Традиционная музыка осетин (героические песни)
• Iriston.com — история и культура осетин

Шаблон:Осетинсем