Викитөрҙәрсистематикаһы
Осар тейен | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Фәнни классификация | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Латинса исеме | ||||||||||||||||
Pteromys volans (Linnaeus, 1785) | ||||||||||||||||
Ареал | ||||||||||||||||
|
Осар тейен, (Урыҫ.)белка-летяга, йәки летучая белка (Pteromys volans) — кимереүселәр отрядының осар тейендәр ғаиләһенә ҡараған имеҙеүселәр.
Латин телендә volans «осоусы» тигәнде аңлата.
Евразия урмандарында таралған. Башҡортостан Республикаһының бөтә биләмәһендә ҡатнаш һәм киң япраҡлы урмандарҙа осрай.
Кәүҙә оҙонлоғо 13—20 см, массаһы 160 г тирәһе. Төҫө ҡышын һоро, йәйен көрәнһыу төҫмөрлө асыҡ‑һоро, ҡорһағы аҡ төҫтә. Йөнө ҡуйы, йомшаҡ. Башы йомро, күҙҙәре ҙур, ҡара төҫтә. Ҡолағы ҡыҫҡа, суҡһыҙ. Алғы аяҡтары — 4, артҡылары 5 бармаҡлы, бөгөлгән осло тырнаҡлы; аяҡтары араһында йөн менән ҡапланған ҡабырға яҡ тире йыйырсаһы (осҡос яры) бар. Ҡойроғо йөнтәҫ, оҙонлоғо 14 см, һикергәндә руль ролен үтәй.
Төҫөнә ҡарап, осар тейендәрҙе 10 — 12 төргә айыралар; шуларҙың 9 төрсәһе Рәсәйҙә:
Полигам. Енси яҡтан 9—12 айҙа өлгөрә. Йылына 1 тапҡыр 2—4 бала тыуҙыра. 5—13 йыл йәшәй. Эңерҙә һәм төндә, һирәкләп көндөҙ әүҙем. Япраҡлы ағастарҙың (ҡайын, тал, саған, уҫаҡ, миләш) үренделәре, бөрөләре, ҡайһы берҙә ҡабыҡтары, бәшмәктәр, үләндәрҙең емештәре һәм орлоҡтары менән туҡлана. Ағас ҡыуыштарында һәм тейен ояларында, ҡайһы берҙә ҡая ярыҡтарында йәшәй.
Осор тейендәр әҙ, уға һунар сикләнгән. Тиренең әһәмиәте әҙ. Тиреһе матур һәм йомшаҡ булыуына ҡарамаҫтан, бик йоҡа, был уны файҙаланыуҙы ҡыйынлаштыра. Тотҡонлоҡҡа ауыр яраҡлаша, тип иҫәпләнелә, әммә В. М. Смирин Мәскәү дәүләт университетының Звенигород биологик станцияһында ҙур булмаған вольерҙарҙа уларҙың ике төрөн оҙаҡ йылдар аҫырай.
Башҡортостан Республикаһының Ҡыҙыл китабына индерелгән.
Осар тейен // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Осар тейен, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.