Neĝo estas precipitaĵo en la formo de kristaliĝinta glacio, kiu defalas de la atmosfero (el nuboj) en formo de multaj neĝeroj (blankaj malpezaj floketoj).
Se la temperaturo de la grundo permesas tion, la neĝo formas tavolon sur ĝi. Laŭ la konsistenco de la neĝo oni uzas specifajn vortojn; ekzemple firno.
Ĉar neĝo estas kunmetita de malgrandaj glaciopartikloj, ĝi estas grajneca materialo. Ĝi ne havas malferman kaj ja molan, blankan, kaj lanugan strukturon, se submetite al ekstera premo. Neĝeroj ekzistas de diversaj grandecoj kaj formoj. Tipoj kiuj falas en la formo de pilko pro fandado kaj refrostigado, prefere ol floko, estas konataj kiel hajlo, glaciobuletoj aŭ neĝograjnoj.
La procezo de falado de neĝo estas nomita neĝado. Neĝado tendencas formiĝi ene de regionoj de suprendirektita movado de aero ĉirkaŭ speco de malaltprema sistemo konata kiel ekstertropika ciklono. Neĝo povas fali de la rilataj varmofrontoj de tiuj sistemoj kaj ene de iliaj precipitaĵaj padronoj (nomitaj tiaj pro la kom-komat-simila formo de la nubo kaj precipitaĵa padrono ĉirkaŭ la okcidentaj flankoj de ekstertropikaj ciklonoj). Kie relative varmaj akvokorpoj ĉeestas, ekzemple pro akvovaporiĝo de lagoj, lag-efika neĝado iĝas konzerno laŭvente de la varmaj lagoj ene de la malvarma ciklona fluo ĉirkaŭ la dorsflanko de ekstertropikaj ciklonoj. Lag-efika neĝado povas esti peza loke. Neĝoŝtormo estas ebla ene de la kom-kapo de ciklono kaj ene de lagefikaj precipitaĵaj bendoj. En montaj lokoj, peza neĝo estas ebla kie suprendekliva fluo estas maksimumigita ene de ventoflankoj de la tereno ĉe alteco, se la atmosfero estas sufiĉe malvarma. Neĝadkvanto kaj ĝia rilata likva ekvivalenta precipitaĵa kvanto estas mezuritaj uzante gamon da malsamaj pluvmezuriloj.
Neĝo kutime fariĝas kiam vaporo de akvo solidiĝas alte en la troposfero je temperaturo de malpli ol 0 °C. La unuopaj neĝeretoj kuniĝas, kaj kiam la neĝero iĝas sufiĉe peza, ĝi elfalas de la nubo. Preskaŭ ĉiu precipitaĵo (ekster la Tropikoj) ekas kiel neĝo. Se la aero sub la nubo estas sufiĉe malvarma la precipitaĵo atingas la grundo kiel neĝo, sed se la temperaturo estas sufiĉe varma la neĝo fluidiĝas kaj iĝas pluvo.
La ideala temperaturo por neĝo estas ĉirkaŭ kaj iomete sub 0 °C, kaj ne pli malvarma. La kialo estas ke ju pli da varmo des pli da aera humideco. Humida aero povas farigi pli grandaj neĝeroj ol seka aero, kaj tio plibonigas la ŝancon por la neĝo fali al la grundo.
Oni ankaŭ povas fari neĝon malnature per neĝokanonoj, eĉ se la eroj ili faras pli similas hajlo.
Neĝero estas malgranda 6-opa radisimetria kristalo el glacio kiu falas desupre la ĉielo.
En hidrologio, neĝofandado estas surfaca akvelverŝado produktita el la fandado de la neĝo. Tiu termino povas esti uzata ankaŭ por priskribi la periodon aŭ sezono dum kiu tia akvelverŝado estas produktita. La akvo produktita de neĝofandado estas grava parto de la ĉiujara akvocirkulado en multaj partoj de la mondo, en kelkaj okazoj kontribuante al altaj kvantoj de la ĉiujara akvoprodukto en akvokolekta baseno.
Neĝolinio aŭ neĝolimo estas la suba linio (limo) de la konstante neĝokovrita geografiaĵo. Ĝi estas neregula linio, ĉe kiu la akumuliĝanta neĝokvanto egalas al la degelanta neĝokvanto. La neĝolimo pli-malpli kongruas kun la klimata nulgradolimo. Tiu zonlimo havas sian influon super la areoj de plantoj kaj animaloj, nome habitatoj.
La monda rekordo por la plej alta laŭsezona totala neĝado estis mezurita en Usono en la skiregiono Monto Baker, ĉe la urbo Bellingham, Vaŝingtonio, dum la sezono 1998-1999. Monto Baker ricevis 2,896 cm (95.01 ft) de neĝo, tiele superante la antaŭan rekordon, Monto Rainier, Vaŝingtonio, kiu dum la sezono 1971-1972 ricevis 2,850 cm (93.5 ft) de neĝo.
La monda rekordo por la plej alta meza ĉiujara neĝado estas 1,764 cm (57.87 ft), mezuritaj en Sukayu Onsen, Japanio, por la periodo de 1981-2010.
La nordamerika rekordo por la plej alta meza ĉiujara neĝado estas 1,630 cm (53.5 ft), mezuritaj sur Monto Rainier, Vaŝingtonio.
La monda rekordo por neĝoprofundo estas 1,182 cm (38.78 ft). Ĝi estis mezurita sur la deklivo de Monto Ibuki en Ŝiga, Japanio, en alteco de 1,200 m (3,900 ft) la 14-an de februaro 1927.
La nordamerika rekordo por neĝoprofundo estas 1,150 cm (37.7 ft). Ĝi estis mezurita en Tamarack, Kalifornio, en alteco de 2,100 m (7,000 ft) en marto 1911.
La plej neĝoriceva grandurbo de la mondo kun loĝantaro de pli ol unu miliono estas Saporo, Japanio, kun meza ĉiujara neĝado de 595 cm (19.52 ft).
Freŝa neĝo reflektas 90% aŭ pli de ultraviola radiado, kiu kaŭzas neĝoblindecon, ankaŭ reduktante sorbadon de sunlumo proksime de la grundo. Neĝoblindeco (ankaŭ konata kiel ultraviola korneinflamo, fotokorneinflamo aŭ nifablepsio) estas dolora okulkondiĉo, kaŭzita de eksponado de senprotektaj okuloj al la ultraviolaj (UV) radioj en brila sunlumo reflektita de neĝo aŭ glacio. Tiu kondiĉo estas problemo en polusaj regionoj kaj en altaj altitudoj, kiam per po 300 metroj (980 ft) de alteco (super marnivelo), la intenseco de UV-radioj pliiĝas je 4%. La granda lumreflekto de neĝo igas noktajn ĉielojn multe pli brilaj, de kiam reflektis ke lumo estas direktita malantaŭenire supren en la ĉielon. Tamen, kiam ekzistas ankaŭ nubaro, lumo tiam estas reflektita reen al la grundo. Tio tre plifortigas lumon elsenditan de urbokernaj lumoj, kaŭzante la "brilan nokt-efikon". Simila heliĝa efiko okazas kiam neniu neĝo falas kaj ekzistas plenluno kaj granda kvanto de neĝo.
Multaj riveroj originantaj de montaj aŭ alt-latitudaj regionoj ricevas signifan parton de sia fluo de neĝfandado. Tio ofte igas la fluon de la rivero tre laŭsezona rezultigante perioda inundado dum la printempaj monatoj kaj en minimume sekaj montregionoj kiel la monto West de Usono aŭ la plej granda parto de Irano kaj Afganio, tre malaltan fluon por la resto de la jaro. En kontrasto, se multe de la fandado estas de glacikovritaj aŭ preskaŭ glacikovritaj areoj, la fandado daŭras tra la varma sezono, kun pintofluo okazanta en meza ĝis fina somero.
Granda neĝado povas interrompi publikajn infrastrukturojn kaj servojn, bremsante homan aktivecon eĉ en regionoj kiuj estas kutimaj al tia vetero. Aero kaj grunda transporto povas esti tre malhelpitaj aŭ fermitaj entute. Loĝantaroj vivantaj en neĝ-emaj lokoj evoluigis diversajn manierojn vojaĝadi trans la neĝon, kiel ekzemple skioj, neĝŝuoj, kaj sledoj tiritaj de ĉevaloj, hundoj, aŭ aliaj bestoj kaj poste, motorsledoj. Ankaŭ bazaj servaĵoj kiel ekzemple elektro, telefonlinioj, kaj benzinprovizo povas malsukcesi. Krome, neĝo povas konstrui vojojn multe pli duraj por vojaĝi kaj veturiloj provantaj uzi ilin povas facile iĝi blokitaj. Neĝado povas havi malgrandan negativan efikon al ĉiujara rendimento de sunaj fotovoltaj sistemoj.
Ekzistas proverboj pri neĝo en la Proverbaro Esperanta de L. L. Zamenhof, inter ili:
|
|
|
This article uses material from the Wikipedia Esperanto article Neĝo, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). La enhavo estas disponebla laŭ CC BY-SA 4.0, se ne estas alia indiko. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Esperanto (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.