Insulo: Tero, pli malgranda ol kontinento, ĉirkaŭita de akvo

Tre ofte insuloj estas grupigitaj en insularoj.

Insulo estas areo de tero, ĉirkaŭita de ĉiuj flankoj per akvo de oceanoj, maroj, lagoj kaj riveroj. Insuloj diferencas de kontinentoj laŭ siaj modestaj ampleksoj. Ekzistas solaj insuloj aŭ grupoj de insuloj, t.n. arkipelagoj. Oni distingas insulojn kontinentajn (kiuj apartiĝis de kontinentoj) disde vulkanaj, koralaj k.a.. Estas ankaŭ artefaritaj insuloj.

Plej grandaj insuloj

(surfaco, mil kv.km)

Plej grandaj insularoj

(surfaco mil kv.km)

Plej multnombraj insularoj

Akvelanda Insularo - Stokholma Insularo

Ceteraj gravaj insuloj kaj -aroj

Irlando – Islando – Svalbardo – Korsiko – Sicilio – Kreto – Hokajdo – Luzono – Mindanao – Timoro – Srilanko – Tajvano – Kipro – Kanaria Insularo – Havaja Insularo – Kubo – Haitio – Jamajko – Porto-Riko - Balearoj - Diaoyu-Insularo – Bioko – Bismarkoj

•  
  St. Martins en la Scili-insularo
•  
  La insulo Tenerifo
•  
  La insulo Kanton en Kiribato, satelita vido

Ju pli aparta estas insulo disde aliaj aŭ disde ĉeftero, des pli grava estas la abundo de endemioj kaj de biodiverseco. Enkonduko de invadaj specioj, plej ofte fare de homoj ĉu vole ĉu nevole, tro ofte damaĝegas la ekologian bonfarton de insuloj. Dena R. Spatz kaj Nick D. Holmes analizas en artikolo de Unesko Kuriero la ciferojn pri abundo de endemioj kaj pri multe pli alta proporcio de formortoj de specioj en apartaj insuloj ol en ĉefteroj, ĉefe fare de invadaj specioj. Foje estas entreprenataj iniciatoj fare de registaraj agentejoj aŭ ekologiismaj asocioj. Statistikaj esploroj povas helpi pritaksi tiujn iniciatojn.

• Frank van Hertrooij, Paradizoj en la Oceano ĉe la blogo Scivolemo, 14-a de decembro 2020

• Plata tektoniko
• Arĥipelago
• Ŝero
• Listo de insuloj en la Mediteraneo
• Neloĝata insulo

• Difino de insulo
• WYSPA UNDERGROUND
• [1] Arkivigite je 2016-03-05 per la retarkivo Wayback Machine Rehber Ansiklopedisi
• Listo de insuloj Arkivigite je 2008-02-14 per la retarkivo Wayback Machine