Carl Von Linné: Luibheolaí Sualannach

Luibheolaí Sualannach ab ea Carl Linnaeus nó Carl von Linné (23 Bealtaine, 1707 – 10 Eanáir, 1778), a rugadh i Rashult na Sualainne.

Chuir von Linné tús leis an tacsanomaíocht, is é sin, an brainse den bhitheolaíocht a bhíonn ag plé le rangú agus le haicmiú na neachanna beo. Tá cáil air freisin mar dhuine de cheannródaithe na héiceolaíochta.

Infotaula de personaCarl von Linné
Carl Von Linné: Beathaisnéis, An Córas Linnaech, Leabhair
Cuir in eagar ar Wikidata
Ainm sa teanga dhúchais(sv) Carl von Linné
(la) Carolus Linnaeus
(la) Carl Linnaeus
Beathaisnéis
Breith(sv) Carl Nilsson Linnaeus
23 Bealtaine 1707
Råshult, An tSualainn Cuir in eagar ar Wikidata
Bás10 Eanáir 1778
70 bliana d'aois
Linnaeus Hammarby (an tSualainn)
Áit adhlacthaUppsala Cathedral (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Faisnéis phearsanta
ReiligiúnEaglais na Sualainne
Scoil a d'fhreastail sé/síOllscoil Harderwijk - míochaine (1735–1735)
Ollscoil Uppsala - míochaine (1728–)
Ollscoil Lund - míochaine (1727–) Cuir in eagar ar Wikidata
Céim acadúilDochtúir Leighis
Comhairleoir dochtúireachtaOlof Rudbeck the Younger agus Johannes Gorter
Teanga dhúchaisan tSualainnis
Gníomhaíocht
Réimse oibreMíochaine, eolaíocht an nádúir, luibheolaíocht agus eolaíocht nádúrtha
Suíomh oibre Uppsala
Stócólm Cuir in eagar ar Wikidata
Gairmgeolaí, brí-eolaí, teirideolaí, míoleolaí, éaneolaí, feithideolaí, nádúraí, míceolaí, dírbheathaisnéisí, ollamh, bitheolaí, luibheolaí, dochtúir leighis, araicneolaí Cuir in eagar ar Wikidata
Tréimhse oibre1722 –  1778
FostóirOllscoil Uppsala Cuir in eagar ar Wikidata
Ball de
Mac/iníon léinn de chuidLaurentius Roberg agus Olof Celsius
Mac/iníon léinnPeter Ascanius../... 30+
TeangachaAn Laidin agus an tSualainnis
Saothar
Saothar suntasach
Mac léinn dochtúireachtaFredrik Hasselqvist, Carl Peter Thunberg, Anders Sparrman, Peter Forsskål, Anton Rolandsson Martin, Alexander von Karamyschew agus Matvej Ivanovitj Afonin
Giorrúchán luibheolaíochtaL.
Lua an údair (zó-eolaíocht)Linnaeus
Teaghlach
TeaghlachLinné family (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
CéileSara Elisabeth Moræa Cuir in eagar ar Wikidata
PáisteCarl Linnaeus Óg, Lovisa von Linné, Elisabeth Christina von Linné, Sara Christina von Linné Cuir in eagar ar Wikidata
AthairNils Ingemarsson Linnaeus  agus Christina Brodersonia
SiblínAnna Maria Linnæ, walla brur, Sofia Juliana Collin agus Samuel Linnaeus
Gradam a fuarthas
Síniú
Carl Von Linné: Beathaisnéis, An Córas Linnaech, Leabhair

Carl Von Linné: Beathaisnéis, An Córas Linnaech, Leabhair

Find a Grave: 8162305 Cuir in eagar ar Wikidata

Beathaisnéis

Rugadh Carl Linnaeus i Råshult, i gcúige Småland i ndeisceart na Sualainne. Bhí a athair agus a sheanathair ina ministrí roimhe, agus ghlac a mhuintir leis go rachadh sé ag staidéar diagachta chomh maith, ach níor theastaigh uaidh bheith ina mhinistir.

Thug dochtúir leighis áitiúil spreagadh dó dul leis an luibheolaíocht, ó ba léir go raibh suim aige sna plandaí. De réir mar a mhol an dochtúir seo, sa bhliain 1728, chuir a athair a mhac go hOllscoil Lund, arbh í an ollscoil ba chóngaraí í. An bhliain dár gcionn, d'aistrigh sé go hOllscoil Uppsala.

Bhí saol crua aige in Uppsala ar dtús agus an t-airgead gann air, ach ansin, fuair sé aithne ar an eolaí cáiliúil Olof Celsius. Chuaigh sé go mór i bhfeidhm ar Celsius chomh heolach is a bhí Linnaeus óg ar na plandaí agus chomh dúthrachtach is a bhí sé ag bailiú samplaí. Mar sin, chuir sé lóistín ar fáil dó.

Sa bhliain 1761, d'athraigh sé a ainm go Carl von Linné (Carl Von Linné: Beathaisnéis, An Córas Linnaech, Leabhair  éist) nuair a bronnadh uaisleacht air.

Fear sna seascaidí, bhuail roinnt strócanna é; D’éag Carl Linnaeus ar 10 Eanáir 1778, in aois 70 dó. Tá sé curtha in ardeaglais Uppsala.

Carl Von Linné: Beathaisnéis, An Córas Linnaech, Leabhair 

An Córas Linnaech

Is é an príomhrud a chur Linnaeus i gcrích ná gur bhunaigh sé córas ainmniúcháin i gcomhair na n-orgánach beo ar glacadh leis go forleathan i saol na heolaíochta. Chuir obair Linnaeus tús leis an ainmníocht déthéarmach a mbaintear úsáid choitianta aisti le speicis na neachanna beo a shainiú go neamhdhébhríoch. Chomh maith leis sin, d'fhorbair sé an tacsanomaíocht Linnaech - an córas aicmithe eolaíoch atá in úsáid go forleathan sa bhitheolaíocht go fóill.

Sa chóras Linnaech, aicmítear na neachanna beo go hordlathach. Is í an ríocht an leibhéal is airde sa chóras, cosúil le ríocht na n-ainmhithe nó ríocht na bplandaí - de réir na cuma atá ar an gcóras inniu, tá ríocht na n-eobaictéar, ríocht na n-aircéabaictéar, ríocht na bhfungas agus ríocht na bProtista ann. Ansin, roinntear na ríochtaí ina n-aicmí, na haicmí ina n-oird, agus na hoird ina ngéinis. Baill den ghéineas, arís, is iad na speicis, ach d'aithin Linnaeus roinnt tacsóngan ainm faoi bhunrang an speicis.

Carl Von Linné: Beathaisnéis, An Córas Linnaech, Leabhair 
Furia infernalis in Carl von Linné, Systema Naturae

Seo liosta de na ranganna ar fad atá aitheanta sa lá atá inniu ann (bunaithe ar chóras Linnaeus)

  • Ríocht
  • Fíleam
  • Rang
  • Ord
  • Fine
  • Géineas
  • Speiceas
Carl Von Linné: Beathaisnéis, An Córas Linnaech, Leabhair 
Linné-Fundamenta Botanica-1736

Nuair a fhionnfar neach nua, tabharfar ainm déthearmach Laidine air. Is é is brí le h-"ainm déthéarmach" ná ainm a bhfuil dhá théarma, nó dhá fhocal, ann:

  • is é an chéad fhocal an t-ainm géineasach a chuireann in iúl géineas an orgánaigh
  • is é an dara focal an t-ainm speiceasach, agus é go sainiúil ag gach speiceas i ngéineas áirithe.

Rangú Homo Sapiens:

Leabhair

Is iad a leabhair Species plantarum (Saghsanna Plandaí, 1753) agus Systema naturce (Córas an Nádúir, 10ú n-eagrán, 1758-9) a chuir tús oifigiúil le córas tacsanomaíoch reatha na n-ainmneacha déthéarmacha Laidineacha ar phlandaí is ainmhithe.

Carl Von Linné: Beathaisnéis, An Córas Linnaech, Leabhair 

Tagairtí

Tags:

Carl Von Linné BeathaisnéisCarl Von Linné An Córas LinnaechCarl Von Linné LeabhairCarl Von Linné TagairtíCarl Von Linné10 Eanáir1707177823 BealtaineAn tSualainnBitheolaíochtLuibheolaíochtTacsanomaíochtÉiceolaíocht

🔥 Trending searches on Wiki Gaeilge:

Eolaíocht shóisialtaLeibhéal na maraRoger WhittakerAn Úcráin1960idíCaipiteal fiontairIonsaí ar stáisiún traenach i Kramatorsk202413 Deireadh FómhairCarles PuigdemontE. Jean Carroll v. Donald J. TrumpTíotán (gealach)Jean Calvin3 BealtaineMarachuanBuamáil mhosc Peshawar, 2023Láithreán GréasáinAn IaráicAn GhréigMillíní Bucky7 EanáirAn IndinéisCumarsáidIntleacht shaorgaFamily GuyStair na heolaíochta agus na teicneolaíochtaSunita WilliamsCómhaoin WikimediaEris (abhacphláinéad)Valerie CowieEolaíocht mhatamaiticeFilíochtAn RúisBeartais in aghaidh drugaíDéardaoin MandálaGurdbharaSeattle, WashingtonÍosa CríostGearradh CaesarachBuster KeatonComhlathas na Polainne - na LiotuáineUirneTíreolaíocht fhisiciúilAiltireachtCreimireWikimediaBurt BacharachJohnny LoganAn DáiciaSéarlas II, Rí Shasana, na hÉireann agus na hAlban2021 sa spórtSlua reathaEagraíocht Chonradh an Atlantaigh ThuaidhAn Prionsa William, Diúc CambridgeLiosta monarchaí ShasanaGinger RogersCogadh Spáinn-Mheiriceánach13 MeitheamhCógaisíochtLitríocht na GaeilgeLámhaigh Lewiston, 2023Coimhlint na Súdáine, 2023MicribitheolaíochtDomhain síceolaíochtaClíodna CussenAn tAontas EorpachJim Reeves5 SamhainPríomhoifigeach feidhmiúcháinIan McKellenCóras díleáiteKonrad Adenauer🡆 More