Τουρκεστάν

Τουρκεστάν
Γεωγραφικές συντεταγμένες
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Τουρκεστάν περιλαμβάνει τα σημερινά κράτη Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν και τμήματα της κινεζικής Σιντσιάνγκ (επίσης γνωστό ως Ανατολικό Τουρκεστάν). Μερικές φορές, τμήματα του βόρειου Αφγανιστάν (επίσης γνωστό ως Αφγανιστάν Τουρκεστάν ) περιλαμβάνονται επίσης στην περιοχή.

Περσικής προέλευσης, ο όρος "Τουρκεστάν" ( ترکستان ) δεν αναφερόταν ποτέ σε ένα και μόνο εθνικό κράτος. Ιρανοί γεωγράφοι χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά τη λέξη για να περιγράψουν τη θέση τουρκικών φύλων.

Στο δρόμο προς τα νότια κατά την κατάκτηση της Κεντρικής Ασίας κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, οι Ρώσοι υπό τον Νικολάι Αλεξάντροβιτς Βεριόβκιν κατέλαβαν την πόλη Τουρκιστάν (στο σημερινό Καζακστάν) το 1864. Θεωρώντας λανθασμένα ότι το όνομά της ήταν για ολόκληρη την περιοχή, υιοθέτησαν την ονομασία Τουρκεστάν(ρωσικά: Туркестан‎‎) για τη νέα τους επικράτεια.

 

Η ιστορία του Τουρκεστάν χρονολογείται τουλάχιστον από την τρίτη χιλιετία π.Χ. Πολλά τέχνεργα παράχθηκαν εκείνη την περίοδο και πολλές εμπορικές συναλλαγές.

Η περιοχή ήταν σημείο εστίασης πολιτισμικής διάχυσης, καθώς τη διέσχιζε ο Δρόμος του Μεταξιού. Το Τουρκεστάν καλύπτει την περιοχή της Κεντρικής Ασίας και άρχισε να αποκτά μια «τουρκική» ταυτότητα ξεκινώντας από τον 6ο αιώνα μ.Χ. με την αρχική μετανάστευση τουρκικών φύλων.

Τουρκικά έπη, όπως ο μύθος του Εργκένεκον, και γραπτές πηγές όπως οι επιγραφές Ορχόν δηλώνουν ότι τουρκικά φύλα προήλθαν από τα κοντινά Όρη Αλτάι και, μέσω νομαδικών οικισμών, ξεκίνησαν το μακρύ ταξίδι τους προς τα δυτικά. Οι Ούνοι κατέλαβαν την περιοχή, αφού κατέκτησαν την Κασγκάρ στις αρχές του 2ου αιώνα π.Χ.

Με τη διάλυση της αυτοκρατορίας των Ούνων, οι Κινέζοι ηγέτες κατέλαβαν το Ανατολικό Τουρκεστάν. Αραβικές δυνάμεις την κατέλαβαν τον 8ο αιώνα. Η περσική δυναστεία των Σαμανιδών ακολούθως την κατέκτησε και η περιοχή γνώρισε οικονομική ακμή. Ολόκληρη η επικράτεια κατακτήθηκε ανά εποχές από τουρκικές δυνάμεις, όπως οι Γκοκτούρκοι, μέχρι την κατάκτηση του Τζένγκις Χαν και των Μογγόλων το 1220.

Ο Τζένγκις Χαν έδωσε την επικράτεια στο γιο του, Τσαγκατάι Χαν, και η περιοχή έγινε το Χανάτο Τσαγκατάι. Ο Ταμερλάνος κατέλαβε το δυτικό τμήμα του Τουκεστάν το 1369 και η περιοχή έγινε μέρος της αυτοκρατορίας των Τιμουριδών. Το ανατολικό τμήμα του Τουρκεστάν αποκαλούνταν επίσης Μογκουλιστάν και συνέχισε να κυβερνάται από απόγονους του Τζένγκις Χαν.

 

Γνωστό ως Τουράν στους Πέρσες, το δυτικό Τουρκεστάν είναι επίσης γνωστό ιστορικά ως Σογδιανή, Ma wara'u'n-nahr (από τους Άραβες κατακτητές), και Υπερωξιανή από ταξιδιώτες της Δύσης. Οι δυο τελευταίες ονομασίες αναφέρονται στη θέση του πέρα από τον ποταμό Ώξο όταν προσεγγίζεται από το νότο, τονίζοντας τη μακρόχρονη σχέση του Τουρκεστάν με το Ιράν, τις Περσικές Αυτοκρατορίες και τα Χαλιφάτα των Ομεϋαδών και των Αββασιδών.

Ογούζοι Τούρκοι (επίσης γνωστοί ως Τουρκμένοι/Τουρκομάνοι), Ουζμπέκοι, Καζάκοι, Χάζαροι, Κιργίζιοι, Χαζάρα και Ουιγούροι είναι μερικοί από τους κατοίκους τουρκικών φύλων της περιοχής, οι οποίοι έχουν εξαπλωθεί περαιτέρω στην Ευρασία, σχηματίζοντας τουρκικά έθνη, όπως η Τουρκία, και υποεθνικές περιοχές όπως το Ταταρστάν στη Ρωσία και η Κριμαία στην Ουκρανία . Τα Τατζίκ και οι Ρώσοι σχηματίζουν σημαντικές μη τουρκικές μειονότητες.

Υποδιαιρείται σε Αφγανικό Τουρκεστάν και Ρωσικό Τουρκεστάν στη Δύση και Σιντσιάνγκ στην Ανατολή.

Κινεζική επιρροή

Μια περίληψη κλασικών πηγών, κυρίως του Πλίνιου και του Πτολεμαίου, για τη Σηρική Γη, την ελληνική και ρωμαϊκή ονομασία της Κίνας, αναφέρει τα ακόλουθα:

Η Σηρική Γη είναι μια τεράστια και πολυπληθής χώρα, αγγίζοντας τον Ωκεανό στα ανατολικά και τα όρια του κατοικήσιμου κόσμου, και εκτεινόμενη δυτικά έως το Παμίρ και τη Βακτριανή. Ο λαός είναι πολιτισμένοι άνθρωποι, ντροπαλοί προς συζήτηση. Προϊόντα τους το καθαρό μετάξι, γούνες και σίδηρος εξαιρετικής ποιότητας.

— Henry Yule, Cathay and the Way Thither

Στο περσικό έπος Σαχναμέ, η Κίνα και το Τουρκεστάν θεωρούνται το ίδιο πράγμα και ο Χαν του Τουρκεστάν ονομάζεται Χαν του Τσιν.

Το λυχνάρι του Αλαντίν, ένα αραβικό ισλαμικό παραμύθι, που λαμβάνει χώρα στην Κίνα, μπορεί να αναφέρεται στο Τουρκεστάν.

Οι μουσουλμάνοι συγγραφείς θεωρούσαν το Χιτάι, το ουιγουρικό βασίλειο Κανσού και το Κασγκάρ ως κομμάτια της «Κίνας» πολιτισμικά και γεωγραφικά, με τους Μουσουλμάνους στην Κεντρική Ασία να διατηρούν την κληρονομιά της κινεζικής κυριαρχίας στην Κεντρική Ασία χρησιμοποιώντας τίτλους όπως ο «Χαν της Κίνας» (تمغاج خان) και "Βασιλιάς της Ανατολής στην Κίνα" (ملك المشرق (أو الشرق) والصين) ήταν τίτλοι των μουσουλμάνων Καραχανιδών και των προγόνων τους.

Η χρήση κινεζικών αντικειμένων όπως νομίσματα, το κινεζικό σύστημα γραφής,σφραγίδες, κινεζική τέχνη και άλλα αντικείμενα από την κινεζική κουλτούρα, όπως η πορσελάνη, οι καθρέφτες και ο ίασπις, σχεδιάστηκαν για να προσελκύσουν τον τοπικό μουσουλμανικό πληθυσμό της Κεντρικής Ασίας, δεδομένου ότι οι μουσουλμάνοι της περιοχής θεωρούσαν την Κεντρική Ασία ως πρώην κινεζικά εδάφη και θεωρούσαν ότι οι σχέσεις με την Κίνα τους δίνουν κύρος. Η κυριαρχία των Καρά-Κιτάι στη Μουσουλμανική Κεντρική Ασία ενίσχυσε την άποψη των μουσουλμάνων ότι η Κεντρική Ασία ήταν κινεζική επικράτεια. Για παράδειγμα, η Κίνα αναγνωριζόταν ως η χώρα, όπου βρίσκονταν οι πόλεις Μπαλασαγκούν και Κασγκάρ.

Οι κινεζικές παραδόσεις Λιάο και η προσκόλληση βοήθησαν τους Καρά Κιτάι να αποφύγουν τον εξισλαμισμό. Χρησιμοποίησαν κινεζικά και κεντροασιατικά χαρακτηριστικά στο διοικητικό τους σύστημα.

Αν και στα σύγχρονα ουρντού, "τσιν" σημαίνει Κίνα, ο όρος "τσιν" αναφερόταν στην Κεντρική Ασία κατά την εποχή του Μοχάμεντ Ικμπάλ, γι' αυτό κι έγραψε "η "Τσιν είναι δική μας" (αναφερόμενος στους μουσουλμάνους) στο τραγούδι του Tarana-e-Milli.

Στην Κεντρική Ασία, οι Ουιγούροι θεωρούσαν την κινεζική γραφή ότι είχε μεγάλο κύρος, οπότε, όταν ανέπτυξαν το παλαιό ουιγουρικό αλφάβητο, με βάση τη συριακή γραφή, σκόπιμα το μετέτρεψαν σε κάθετο όπως η κινεζική γραφή.

Η τελευταία μεγάλη νίκη των Αράβων στην Κεντρική Ασία συνέβη στη Μάχη του Ταλάς (751). Η Θιβετιανή Αυτοκρατορία ήταν σύμμαχοι με τους Άραβες κατά τη διάρκεια της μάχης. Επειδή οι Άραβες δεν προχώρησαν καθόλου στη Σιντσιάνγκ, η μάχη δεν είχε καμία στρατηγική σημασία και απλά η εξέγερση του Αν Λουσάν κατέληξε να διώξει τους Κινέζους Τανγκ από την Κεντρική Ασία. Παρά την μεταστροφή κάποιων Καρλούκων Τούρκων μετά τη μάχη του Ταλάς, η πλειοψηφία τους δεν εξισλαμίστηκε μέχρι και τα μέσα του 10ου αιώνα, όταν ίδρυσαν το Χανάτο των Καραχανιδών.

Η ισλαμική κυριαρχία στην Υπερωξιανή εξασφαλίστηκε στη Μάχη του Τάλα. Οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να περιμένουν δυόμισι αιώνες πριν από την επανάκτησή της, όταν οι Καραχανίδες ανακατέλαβαν την πόλη Μπουχάρα το 999. Άλλη άποψη είναι ότι η παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις του δυτικού τουρκικού χαγανάτου έληξε την κινεζική κυριαρχία στην Κεντρική Ασία, αφού η καταστροφή του Δυτικού Χαγανάτου αφαίρεσε από τους μουσουλμάνους το μεγαλύτερο αντίπαλό τους.

• Ρωσικό Τουρκεστάν