Rhydychen: Dinas yn Lloegr
Dinas yn Swydd Rydychen, De-ddwyrain Lloegr, yw Rhydychen (Saesneg: Oxford, hen enw Oxenaford).
Fe'i lleolir yn ardal an-fetropolitan Dinas Rhydychen. Hi yw tref sirol Swydd Rydychen.
 | |
 | |
| Math | tref sirol, tref goleg, ardal ddi-blwyf, dinas  |
|---|---|
| Ardal weinyddol | Dinas Rhydychen |
| Poblogaeth | 152,000 |
| Sefydlwyd |
|
| Gefeilldref/i | |
| Nawddsant | Frithuswith |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Swydd Rydychen (Sir seremonïol) |
| Gwlad |  Lloegr |
| Arwynebedd | 45.59 km² |
| Gerllaw | Afon Tafwys, Afon Cherwell |
| Yn ffinio gyda | Banbury |
| Cyfesurynnau | 51.75°N 1.26°W |
| Cod post | OX1, OX2, OX3, OX4, OX33, OX44, OX postcode area |
| GB-OXF | |
Yng nghyfrifiad 2001 roedd y boblogaeth yn 134,248.
Llifa Afon Cherwell ac Afon Tafwys drwy ganol Rhydychen gan gyfarfod i'r de o ganol y ddinas. Fodd bynnag, yn Rhydychen ac am tua 10 milltir (16 km) a'r ardal gyfagos, gelwir Afon Tafwys yn "Isis".
Saif sy tua 60 milltir i'r gogledd-orllewin o Lundain.
Mae gan y ddinas ddwy brifysgol. Prifysgol Rhydychen yw'r brifysgol hynaf yn Lloegr; ymhlith y Cymry fu yno oedd Owain Glyndŵr ac O. M. Edwards. Mae Prifysgol Brookes (Oxford Polytechnic yn gynt) yna hefyd. Mae'r diwydiant ceir yn bwysig i'r economi lleol — cynhyrchir y BMW Mini yn Cowley yn ne-ddwyrain y ddinas — ond lleihawyd y cynnyrch ers y 1970au.
Mae hanes Rhydychen yn estyn yn ôl i gyfnod y Sacsoniaid. Ganwyd John, brenin Lloegr, yn Rhydychen. Defnyddiodd Brenin Siarl I Rydychen fel ei lys yn ystod Rhyfel Cartref Lloegr.
Mae'r adeiladau yn Rhydychen yn adlewyrchu pob cyfnod pensaernïol yn hanes Lloegr ers dyfodiad y Sacsoniaid, gan gynnwys y Radcliffe Camera o ganol y 18g. Mae adeilad hynaf y ddinas, sef eglwys Mihangel Sant, yn dyddio o 1040. Adnabyddir Rhydychen fel y "city of dreaming spires", term a fathwyd gan y bardd Matthew Arnold i ddisgrifio pensaernïaeth adeiladau prifysgol Rhydychen.
Adeiladau a chofadeiladau
- Amgueddfa'r Ashmolean
- Castell Rhydychen
- Coffa'r Merthyron
- Eglwys y Forwyn Fair
- Llyfrgell Bodleian
- Theatr Sheldonian
- Tŵr Carfax
Enwogion
- P. D. James (1920-2014), nofelydd
- E. P. Thompson (1924-1993), hanesydd
- Elizabeth Spriggs (1929-2008), actores
- Stephen Hawking (1942-2018), ffisegydd
- Jacqueline du Pré (1945-1987), cerddores
- Miriam Margolyes (g. 1949), actores
- David Oyelowo (g. 1976), actor
Gweler hefyd
Cyfeiriadau
Dolenni allanol
- (Saesneg) Gwefan y Cyngor
Dinas
Rhydychen
Trefi
Abingdon-on-Thames · Banbury · Bicester · Burford · Carterton · Charlbury · Chipping Norton · Didcot · Faringdon · Henley-on-Thames · Thame · Wallingford · Wantage · Watlington · Witney · Woodstock
This article uses material from the Wikipedia Cymraeg article Rhydychen, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Rhoddir testun y dudalen ar gael ar delerau'r drwydded CC BY-SA 4.0, heblaw ei fod wedi nodi'n wahanol. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Cymraeg (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.