1914: Yaro

Historio 19ma yarcento20ma21ma yarcento

Yardeki:

Yari: 1901 • 1902 • 1903 • 1904 • 1905 1906 • 1907 • 1908 • 1909 • 1910 1911 • 1912 • 1913 • 1914 • 1915 1916 • 1917 • 1918 • 1919 • 1920 1921 • 1922 • 1923 • 1924 • 1925 1926 • 1927 • 1928 • 1929 • 1930 1931 • 1932 • 1933 • 1934 • 1935 1936 • 1937 • 1938 • 1939 • 1940 1941 • 1942 • 1943 • 1944 • 1945 1946 • 1947 • 1948 • 1949 • 1950 1951 • 1952 • 1953 • 1954 • 1955 1956 • 1957 • 1958 • 1959 • 1960 1961 • 1962 • 1963 • 1964 • 1965 1966 • 1967 • 1968 • 1969 • 1970 1971 • 1972 • 1973 • 1974 • 1975 1976 • 1977 • 1978 • 1979 • 1980 1981 • 1982 • 1983 • 1984 • 1985 1986 • 1987 • 1988 • 1989 • 1990 1991 • 1992 • 1993 • 1994 • 1995 1996 • 1997 • 1998 • 1999 • 2000

La yaro 1914 (MCMXIV per Romala algarismi) esis ordinara yaro komencinta ye jovdio segun Gregoriala kalendario, ed ordinara yaro komencinta ye merkurdio segun Juliala kalendario. Ol esis la 914ma yaro di la duesma yarmilo, la 14ma yaro di la 20ma yarcento, e la 5ma yaro di la yari 1910a. Kande 1914 komencis, Gregoriala kalendario esis 13 dii avan Juliala kalendario, qua duris uzesar en kelka loki til 1923.

Europa

• 28ma di junio - Gavrilo Princip, 19 yar-evanta studento suportero del ideo pri "Granda Serbia", mortigas pafante l'arkiduko Franz Ferdinand, lor heredanto di trono di Austria-Hungaria, e lua spozino. L' armei di Europana landi mobilizesos.
• 9ma di julio - La maxim alta temperaturo mezurita en la historio di Finlando: 35,9 °C.
• 1ma di agosto - Unesma mondomilito komencas. Germana imperio deklaras milito kontre Rusia.
• 2ma di agosto - Unesma mondomilito: Germania okupas Luxemburgia.
• 3ma di agosto - Unesma mondomilito: Germana imperio deklaras milito kontre Francia.
• 4ma di agosto - Unesma mondomilito: Germana imperio invadas Belgia, e l'Unionita Rejio deklaras milito kontre Germania.
• 5ma di agosto - Montenegro deklaras milito kontre Austria-Hungaria.
• 6ma di agosto - Austria-Hungaria deklaras milito kontre Rusa imperio.
• 23ma di agosto - Unesma mondomilito: Germani interceptas Britaniani en Mons.
• 26ma til la 30ma di agosto - Unesma mondomilito: Germani afrontas e vinkas Rusa armeo che batalio di Tannenberg.
• 30ma di agosto - Unesma mondomilito: Germana aeroplani bombardas unesmafoye Paris.
• 2ma til la 16ma di septembro - Unesma mondomilito: Eventas granda kombati proxim lagi Mazuria, en Estal Prusia. Germani vinkas Rusi.
• 3ma di septembro - Benedictus la 15ma divenas papo.
• 5ma til la 12ma di septembro - Eventas l'unesma batalio di Marne, kun la partopreno di preske du milion soldati de amba flanki. Germani vinkesas e retretas.
• 15ma di novembro - Benito Mussolini kreas jurnalo Il Popolo d'Italia.
• 17ma di novembro - Unesma mondomilito: "Rusigo" di Finlando publikeskas per jurnali en Helsinki.
• 21ma di decembro - Unesma mondomilito: eventas l'unesma bombardo per aeroplani en Dover.

Azia

• 23ma di agosto - Japonia deklaras milito kontre Germana imperio.
• 1ma di novembro - Kuwait divenas Britaniana protektorato.

Afrika

• 26ma di septembro - Unesma mondomilito: en la batalio di Sandfontein, Germana trupi vinkas Britaniana e Sudafrikana trupi.
• 5ma di novembro - Unesma mondomilito: Germani vinkas Britaniani en Germana Estal Afrika, la nuna Tanzania.
• Francia ed Unionita Rejio okupas kolonii de Germana imperio che westal Afrika.
• Franca generala guvernisto en Madagaskar komencas administrar Komori.
• Unionita Rejio submisas komplete la nuna Nigeria.

Nord-Amerika

• 19ma di junio - En Alberta, Kanada, eventas explozo en mineyo ye la vilajo Hillcrest. De la 235 homi qui eniris la mineyo, 189 ne ekiris. La mortinti esis cirkume duimo de la employati ye la mineyo, e granda parto de la habitantaro di Hillcrest. La plu multa esis enmigrinti. La evento esas la maxim grava mineyo-dizastro en la historio di Kanada, ma esas nemulte konocata, nam pos kelka dii la mondomilito komencis.
• 1ma di septembro - La lasta voyajera kolombo mortas che la zoo di Cincinnati, e la speco deklaresas extingita.
• Fervoyo til Kanadana westa rivo kompleteskas.
• Usana Mary Phelps Jacobs ganas patento por bustiero.

Central Amerika

• 7ma di januaro - L'unesma navo navigas tra kanalo di Panama.
• 15ma di agosto - Kanalo di Panama inauguresas.

Sud-Amerika

• 9ma di agosto - Victorino de la Plaza divenas prezidanto di Arjentinia.
• 15ma di novembro - Venceslau Brás divenas prezidanto di Brazilia.
• Petrolo trovesas en Venezuela.

• 5ma di januaro - Nicolas de Staël, Franca piktisto (m. 1955)
• 17ma di januaro - Théo Lefèvre, chefministro di Belgia (m. 1973)
• 3ma di februaro - Mary Carlisle, Usan aktoro (m. 2018)
• 4ma di februaro - Alfred Andersch, Germana skriptisto (m. 1980)

 

• 5ma di februaro - Alan Lloyd Hodgkin, Britaniana ciencisto, Nobel-laurato pri Fiziologio o Medicino (m. 1998)
• 5ma di februaro - William S. Burroughs, Usana skriptisto (m. 1997)
• 19ma di februaro - Jacques Dufilho, Franc aktoro (m. 2005)
• 22ma di februaro - Renato Dulbecco, Italiana virologiisto, Nobel-laureato (m. 2012)
• 26ma di februaro - Antonio Cardile, Italiana piktisto e skultisto (m. 1986)
• 3ma di marto - Asger Jorn, Dana piktisto (m. 1973)
• 17ma di marto - Juan Carlos Onganía, prezidanto di Arjentinia (m. 1995)
• 21ma di marto - Hernán Siles Zuazo, prezidanto di Bolivia (m. 1996)
• 21ma di marto - Paul Tortelier, Franca violoncelisto (m. 1990)
• 25ma di marto - Norman Borlaug, Usan agrokultivala ciencisto, Nobel-laureato pri paco (m. 2009)
• 31ma di marto - Octavio Paz, Mexikiana skriptisto e diplomacisto, Nobel-laureato pri Literaturo (m. 1998)

 

• 2ma di aprilo - Alec Guinness, Britanian aktoro (m. 2000)
• 4ma di aprilo - Marguerite Duras, Franca skriptisto e filmifistino (m. 1996)
• 12ma di aprilo - Adriaan Blaauw, Nederlandan astronomo (m. 2010)
• 22ma di aprilo - Michael Wittmann, Germana soldato (m. 1944)
• 25ma di aprilo - Marcos Pérez Jiménez, prezidanto di Venezuela (m. 2001)
• 30ma di aprilo - Dorival Caymmi, Braziliana kompozistulo e kantisto (m. 2008)
• 5ma di mayo - Tyrone Power, Usan aktoro (m. 1958)
• 13ma di mayo - Joe Louis, Usana boxisto (m. 1981)
• 15ma di mayo - Tenzing Norgay, Nepalana sherpa qua helpis Edmund Hillary acensar Monto Everest (m. 1986)
• 19ma di mayo - Max Perutz, Austriana molekulala biologiisto, Nobel-laurato pri kemio (m. 2002)
• 14ma di junio - Gisèle Casadesus, Franc aktorino (m. 2017)
• 15ma di junio - Yuri Andropov, chefo di Sovietia (m. 1984)
• 21ma di junio - William Vickrey, Kanadan ekonomikisto, Nobel-laurato pri ekonomiko (m. 1996)
• 26ma di junio - Shapur Bakhtiar, chefministro di Iran (m. 1991)
• 30ma di junio - Francisco da Costa Gomes, prezidanto di Portugal (m. 2001)
• 1ma di julio - Ahmed Hassan al-Bakr, prezidanto di Irak (m. 1982)
• 5ma di julio - Jean Tabaud, Franca piktisto (m. 1996)
• 9ma di julio - Willi Stoph, prezidanto e chefministro di Est-Germania (m. 1999)
• 18ma di julio - Jo Cals, chefministro di Nederlando (m. 1971)
• 31ma di julio - Louis de Funès, Franc aktoro (m. 1983)
• 9ma di agosto - Tove Jansson, Finlandana-Sueda skriptisto e desegnisto (m. 2001)
• 14ma di agosto - Poul Hartling, chefministro di Dania (m. 2000)
• 17ma di agosto - Franklin Delano Roosevelt Jr., Usana politikisto (m. 1988)
• 19ma di agosto - Maurice Bourgès-Maunoury, Franca politikisto (m. 1993)
• 26ma di agosto - Julio Cortázar, Arjentiniana skriptisto (m. 1984)
• 7ma di septembro - James Van Allen, Usan astrofizikisto (m. 2006)

 

• 12ma di septembro - Desmond Llewelyn, Walsan aktoro (m. 1999)
• 14ma di septembro - Lída Baarová, Cheka aktorino (m. 2000)
• 15ma di septembro - Adolfo Bioy Casares, Arjentiniana skriptisto (m. 1999)
• 15ma di septembro - Jens Otto Krag, chefministro di Dania (m. 1978)
• 16ma di septembro - Lupicínio Rodrigues, Braziliana kompozisto (m. 1974)
• 6ma di oktobro - Thor Heyerdahl, Norvegiana exploristo, en Larvik (m. 2002)
• 14ma di oktobro - Raymond Davis Jr, Usana fizikisto, Nobel-laureato (m. 2006)
• 15ma di oktobro - Mohammed Zahir Shah, shaho di Afganistan (m. 2007)
• 17ma di oktobro - Jerry Siegel, kreinto di Superman (m. 1996)
• 25ma di oktobro - John Berryman, Usana skriptisto (m. 1972)

 

• 28ma di oktobro - Jonas Salk, Usana mediko e ciencisto (m. 1995)
• 28ma di oktobro - Richard Laurence Millington Synge, Angla kemiisto, Nobel-laureato (m. 1994)
• 30ma di oktobro - Leabua Jonathan, chefministro di Lesoto (m. 1987)
• 4ma di novembro - Carlos Castillo Armas, prezidanto di Guatemala (m. 1957)
• 12ma di novembro - Sylvi Saimo, l'unesma Finlandana muliero qua ganis ora medalio dum l'Olimpiala Ludi (m. 2004)
• 20ma di novembro - Charles Berlitz, Usana skriptisto (m. 2003)
• 21ma di novembro - Henri Laborit, Franca biologiisto (m. 1995)
• 21ma di novembro - Abd al-Karim Qasim, chefministro di Irak (m. 1963)
• 23ma di novembro - Charles Berlitz, Usana linguistikisto, docisto di idiomi e skriptisto (m. 2003)
• 4ma di decembro - Rudolf Hausner, Austriana piktisto (m. 1995)
• 5ma di decembro - Lina Bo Bardi, Brazilian arkitektino (m. 1992)
• 12ma di decembro - Patrick O'Brian, Britaniana skriptisto (m. 2000)
• 14ma di decembro - Karl Carstens, prezidanto di West-Germania (m. 1992)
• Tito Okello, prezidanto di Uganda (m. 1996)
• Hellmut Röhnisch, Germana atleto ed Idisto (m. 1996)
• Makhosini Dlamini, chefministro di Swazilando (la nuna Eswatini) (m. 1978)
• Charles Sebree, Usana piktisto (m. 1985)

• 1ma di marto - Carlos Felipe Morales Languasco, prezidanto di Dominikana Republiko (n. 1867)

 

• 16ma di marto - Charles Albert Gobat, Suisa politikisto, Nobel-laureato pri paco (n. 1843)
• 25ma di marto - Frédéric Mistral, Franca skriptisto, Nobel-laureato (n. 1830)
• 2ma di aprilo - Paul Heyse, Germana skriptisto, Nobel-laureato (n. 1830)
• 6ma di aprilo - Józef Chełmoński, Polona piktisto (n. 1849)
• 14ma di aprilo - Charles Sanders Peirce, Usana filozofo (n. 1839)
• 12ma di mayo - Eugenio Montero Ríos, chefministro di Hispania (n. 1832)
• 21ma di junio - Bertha Felicitas Sophie von Suttner, Austriana novelisto e pacifisto, Nobel-laureato (n. 1843)
• 13ma di julio - Joan Röell, chefministro di Nederlando (n. 1844)
• 28ma di junio - Arkiduko Franz Ferdinand (asasinita) (n. 1863)
• 18ma di julio - Sílvio Romero, Braziliana poeto e politikisto (n. [1851)
• 3ma di agosto - Louis Couturat, kreinto di Ido en Paris, Francia (n. 1868)
• 9ma di agosto - Roque Sáenz Peña, prezidanto di Arjentinia (n. 1851)

 

• 20ma di agosto - Papo Pius la 10ma (n. 1835)
• 3ma di septembro - Albéric Magnard, Franca kompozisto (n. 1865)
• 11ma di septembro - Claudius Colas, Franca Esperantisto (n. 1884)
• 26ma di septembro - August Macke, Germana piktisto (n. 1887)
• 10ma di oktobro - Rejulo Carol la 1ma di Rumania (n. 1839)
• 10ma di oktobro Gijsbert van Tienhoven, chefministro di Nederlando (n. 1841)
• 19ma di oktobro - Julio Argentino Roca, prezidanto di Arjentinia (n. 1843)
• 21ma di oktobro - Dimitrie Sturdza, chefministro di Rumania (n. 1833)
• 23ma di oktobro - José Evaristo de Uriburu, prezidanto di Arjentinia (n. 1831)
• 5ma di novembro - August Weismann, Germana biologiisto e zoologiisto (n. 1834)
• 21ma di novembro - Peter Alfred Schou, Dana piktisto (n. 1844)
• ? Ambrose Bierce, Usana skriptisto (n. 1842)

• Fiziko: Max von Laue
• Kemio: Theodore William Richards
• Fiziologio o Medicino: Robert Bárány
• Literaturo: ne premiizita
• Paco: ne premiizita