Turkia: Pagilian idiay Abagatan nga Europa
35°E / 39°N 35°E / 39; 35
Ti Turkia (Turko: Türkiye), opisial a ti Republika ti Turkia (
Türkiye Cumhuriyeti (tulong·pakaammo)), ket maysa a pagilian idiay Europa a mabirukan idiay Akinlaud nga Asia (kaaduanna idiay peninsula ti Anatolia) ken idiay Daya a Trasia idiay Abagatan a daya nga Europa. Ti Turkia ket nabeddengan babaen dagiti walo a pagilian: Bulgaria iti amianan a laud; Gresia iti laud; Georgia iti amianan a daya; Armenia, Azerbaijan (ti exclave iti Nakhchivan) ken Iran iti daya; ken Irak ken Siria iti abagatan a daya. Ti Baybay Mediteraneo ken Cyprus ket addada iti abagatan; ti Baybay Egeo ket adda iti laud; ken ti Baybay Nangisit ket adda iti amianan. Ti Baybay Marmara, ti Bosporo ken ti Dardanelo (dagitoy ket buklenda dagiti Nailet a baybay ti Turko) ket ilasinna ti nagbeddengan a nagbaetan ti Daya a Trasia ken Anatolia; ilasinna pay ti Europa ken Asia.
Republika ti Turkia Türkiye Cumhuriyeti | |
|---|---|
 Wagayway  kayarigan | |
| Nailian a kanta: İstiklâl Marşı Martsa ti Wayawaya | |
.svg) Lokasion ti Turkia | |
| Kapitolio | Ankara 39°55′N 32°50′E / 39.917°N 32.833°E |
| Kadakkelan a siudad | Istanbul 41°1′N 28°57′E / 41.017°N 28.950°E |
| Opisial a sasao | Turko |
| Nagan dagiti umili | Turko |
| Gobierno | Presidensial a republika |
• Presidente | Recep Tayyip Erdoğan |
• Bise Presidente | Fuat Oktay |
| Lehislatura | Nalatak a Nailian a Gimong |
| Panagsarsaruno | |
• Tulag ti Lausanne | Hulio 24, 1923 |
• Panangirangarang ti Republika | Oktubre 29, 1923 |
| Kalawa | |
• Dagup | 783,562 km2 (302,535 sq mi) (Maika-37) |
• Danum (%) | 1.3 |
| Populasion | |
• Karkulo idi 31 Disiembre 2020 |  83,614,362 (Maika-19) |
• Densidad | 109/km2 (282.3/sq mi) (Maika-107) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2021 |
• Dagup |  $2.749 trilion (Maika-11) |
• Tunggal maysa a tao | $32,278 (Maika-45) |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2021 |
• Dagup | $794.530 bilion (Maika-20) |
• Tunggal maysa a tao | $9,327 (Maika-67) |
| Gini (2017) |  43.0kalalainganna · Maika-56 |
| HDI (2019) | 0.820 nangato unay · Maika-54 |
| Kuarta | Lira ti Turkia (TRY) |
| Sona ti oras | UTC+2 (EET) |
• Kalgaw (DST) | UTC+3 (EEST) |
| Pormat ti petsa | aa/bb/tttt (AD) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | 90 |
| TLD ti internet | .tr |
Ti Turkia ket maysa kadagiti innem a nawaya a Turko nga estado. Ti kaaduan iti populasion kadagitoy ket Muslim. Ti opisial a pagsasao iti daytoy a pagilian ket ti Turko, a ti Kurdo ken Zazaki ket maisasao dagitoy babaen dagiti Kurdo ken Zaza, a mangbukel ti 18% iti populasion.
Dagiti Oghuz a Turko ket nangrugrugida a mapmapan iti lugar a makunkuna tattan a ti Turkia (naala manipud iti Mediebal a Latin Turchia, i.e. "Daga dagiti Turko") idi maika-11 a siglo. Daytoy ket pimmardas babaen ti panangabak dagiti Seljuk kadagiti Bisantino idiay Gubat ti Manzikert. Adda dagiti bassit a beyliks ken ti Seljuk a Sultanato iti Rûm a nagturay ti Anatolia aginggana ti Mongol a panagraut. Idi rugi ti maika-13 a siglo, ti Otomano a beylik ket pinagtitiponda ti Anatolia ket nagaramidda iti imperio a gumay-at iti kaaduan iti Abagatan a daya iti Europa, Akinlaud nga Asia ken Amianan nga Aprika. Kalpasan ti panagrebba ti sumaganad a pannakaabak ti Imperio nga Otomano idi Umuna a Sangalubongan a Gubat, adda dagiti pasetna a sinakupan babaen ti nangabak a Kumaduaan. Adda maysa a grupo dagiti ubbing ng opisial a militar, nga indauloan babaen ni Mustafa Kemal Atatürk ken dagiti kaduana, nagaramidda ti nagballigi a sumupiat kadagiti Kumaduaan; idi 1923, nangipatakder dagitoy iti moderno a Republika iti Turkia ken immuna a presidente ni Atatürk.
Ti Turkia ket maysa a demokrata, sekular, unitario, batay-linteg a republika nga addaan iti taga-ugma a tinawtawid a kultura. Ti Turkia ket umad-adu a naipatipon iti Laud babaen ti panagkameng kadagiti organisasion a kas ti Konseho ti Europa, NATO, OECD, OSCE ken ti G-20 a dagiti kangrunaan nga ekonomia. Ti Turkia ket nangrugi a nakitulag ti napno a panagkameng iti Kappon ti Europa idi 2005, nga isu ket maysa idin a kumaduaan a kameng iti Europeano a Komunidad ti Ekonomia manipud idi 1963 ken nakadanon ti maysa a tulagan ti kappon ti aduana idi 1995. Ti Turkia ket nagtaraken iti asideg a kultural, politikal, ekonomiko ken industria a pannakibiang iti Tengnga a Daya, dagiti Turko nga estado iti Tengnga nga Asia ken dagiti pagilian ti Aprika babaen ti panagkameng kadagiti organisasion a kas ti Konseho a Turko, Nagsaupan nga Administrasion iti Turko nga Arte ken Kultura, Organisasion iti Islamiko a Panagtitinnulong ken ti Organisasion ti Ekonomiko a Panagtitinnulong.
Ti lokasion ti Turkia iti nagsasabtan ti Europa ken Asia ket mangaramid daytoy a maysa a nangruna a heostratehiko a pagilian. Gapu ti naipangruna a lokasionna, dakkel nga ekonomia ken kabilegan ti militar, ti Turkia ket maysa a nangruna a rehional a bileg.
Dagiti nagibasaran
Dagiti akinruar a silpo
Dagiti midia a mainaig iti Turkia iti Wiki Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Turkia manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
- Turkia iti Curlie (iti Ingles)
Heograpiko a datos a mainaig iti Turkia iti OpenStreetMap
Wiki Atlas iti Turkey
This article uses material from the Wikipedia Ilokano article Turkia, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.