Sivéta

La sivéta (Athene noctua) (civetta in italiàn), l'è 'n uśèl rapàś nutùran dla famìja di Strigidae.

Descrisiòṅ

Spéci

A s in cgnós 19 sotaspéci ad sivéti:

• A. n. bactriana
• A. n. cantabriensis
• A. n. daciae
• A. n. glaux
• A. n. grueni
• A. n. impasta
• A. n. indigena
• A. n. lilith
• A. n. ludlowi
• A. n. noctua
• A. n. orientalis
• A. n. plumipes
• A. n. saharae
• A. n. salentina
• A. n. sarda
• A. n. solitudinis
• A. n. somaliensis
• A. n. spilogastra
• A. n. vidalii

Aspèt

La sivéta l'è na bèstia lunga 21-23 cm a 'l incìrca, la gh'à na vèrta alàra ad 53-59 cm e un pēś ch'al càmbia da sènt a duśènt gram. La gh'à fórma tracagnòta, cô larg e piàt sénsa i ciùf tìpic dal guf, òć śai e śampi lunghi e quaciàdi par na part da sédli. La part in élt dla sò fàcia l'è griśa-scûra maciàda ad biànc méntar ad sóta l'è biànca dagnóra dal tut cun dal maci bruni.

Distribusiòṅ e habitat

La s cata in tut 'l Emisfēr nòrd, in Europa, Àśia e Àfrica dal nòrd. In Itâglia 'l è 'n uśèl dimóndi cumùṅ e difûś praticamènt in tuta la penìśula a part gl'Àlpi. I sò post preferî i èṅ quéi datéś in du a viṿ 'l óm, in dal śòni ad culìna. La stà a la larga da 'l śòni più élti ad mila mètar parchè la néṿ la para via al bèsti ch'a lē a gh piàś magnàr.

Biulugìa

Uśèl nutùran da purtàr a eśèmpi, la sivéta la s pōl però mét'r-as in muimènt anc al dòpmeśdè in sal tard o anc ad prima matìna.

Vèrs

Al sivéti i gh'ànan un repertòri vucàl dimóndi vast. Al masć al fà un "hu-u-ou" ógni 3-4 secónd. Dal volti però, al sivéti i èṅ anc bòni ad far di sîg dimóndi élt e fastidióś s'i gh'àṅ da difénd'r-as.

Magnàr e alimentasiòṅ

La sivéta l'è carnìvura. Cuma tut i Strigiformi, l'è bòna ad mandàr śò al bèsti ciapàdi cum i èṅ e dòp butàr-i fóra cun la bòra, dal bucìni ad materiàl ad scart ch'la n gh la cava minga a digerìr (pēi, plum, dènt, òs e gus 'd insèt).

Riprudusiòṅ

La fà al gnal fra Mars e Śugn. La fémna la fà da dū a sinc óṿ biànc in mèś a di sbrag in dal prédi, in di àlbar, in di mur 'd edifìsi vèć o in di tanabùś bandunâ di mamìfar ad taja ad mèś e pò la i cóva par quàtar stmani a 'l incìrca. In chi mumènt lè a gh'è al masć sèg ch'al gh dà na maṅ par casàr. Dòp un méś śót śò, i pìcui i làs'n al gnal ma i gh la càvan a scampàr da par lōr sōl quànd i gh'aṅ dū o tri méś ad vita.

Quèi curióś

• La sivéta, cum anc chi àtar uśèi nutùran, l'è cunsideràda da 'l pòpul par tradisiòṅ na bèstia ch'la pòrta mâl, e dimóndi gint la s àugura ch'la n s méta minga a cantàr insìma a 'l sò téǵ. P'r i Grèc, invéci, la sivéta l'éra cunsideràda sacra par la dea Aténa.
• A 'l dè 'd incō, cun la paròla sivéta, a s dascór dna dóna vanitóśa e alśēra, ch'a gh piaś far-as far la cōrt e sèmpar prònta a dar dal śnum. C'l uśànsa chè la gh'è parchè la sivéta, quànd la vgniva druàda da i casadōr cuma arciàm p'r i pàser, la i tiràva da la sò banda faghénd bàtar gl'ali in na manéra particulàra e acsè gl'uśèi i n spìvan minga reśìstar a chi spetàcui lè.