Inghiltèra

L’Inghiltèra (Inghilterra in itagliàṅ, England in ingléś, a s lèś /ˈɪŋɡlənd/) 'l è òṅ di quàtar stat dal Régn Unî insém a la Scòsia, a 'l Gàles e a l'Irlànda dal Nòrd. La s cata in dal sènt'r e in dal sud dl'ìśula dla Gran Bretàggna par dagnóra sènt-trentamìla km² a 'l incìrca. I sò abitànt i èṅ dagnóra sinquànta-sinc migliòṅ. La sò bandéra l'è na cróś rósa 'd San Śòrś, al sò patròṅ, su sfónd biànc.

La sò capitàla l'è Lóndra mént'r al sò sità ch'i pàs'n i tarśènt-mila abitànt i èṅ, da la più granda a la più pìcula, Birmingham, Leeds, Sheffield, Bradford, Manchester, Liverpool, Bristol, Leicester, Wakefield, Coventry e Nottingham. Dintóran la gh'à da piò ad sènt ìśuli più cichi cuma gl'Ìśuli Scilly e 'l Ìśula 'd Wight. Da 'l 2009 l'è divìśa in quarànt'òt cuntèi.

A difarénsa di àtar tri stat, l’Inghiltèra la n gh'à minga 'n parlamènt suo ma 'l deciśiòṅ ch'i riguàrdan sōl lē i èṅ fati diretamènt da 'l parlamènt dal Régn Unî in du i rapreśentànt dla Scòsia, dal Gàles e dl’Irlànda dal Nòrd i n vōtan briśa tirànd-'s indrē. Da i an Stanta in avànti la sò ecunumìa, ch'la gh'à 'n PIL ad 22.907 sterlìni a crani, l'è andàda vèrs i servìsi piutòst che su l'indùstria e l'agricultùra.

Pra i persunàǵ ingléś dal mónd dal cìnema più impurtànt a 'rcurdém al regìsta Alfred Hitchcock e gl'atōr Charlie Chaplin, Laurence Olivier, la Vivien Leigh, Peter Sellers, la Julie Andrews, Michael Caine, Gary Oldman, la Kate Winslet e Daniel Day-Lewis.

In dal camp dla mùśica l’Inghiltèra la pōl cuntàr su di pès da nuànta a livèl internasiunàł in dal gènar pop e rock cuma The Beatles, Led Zeppelin, Pink Floyd, Elton John, Queen, Rod Stewart e The Rolling Stones mént'r in dal camp d'l heavy metal la gh'à gl'Iron Maiden e i Judas Priest fra i sò rapreśentànt.

Al 23 ad Śugn dal 2016 a 'l referéndum su la Brexit, al 53,38% di ingléś, cuntànd anc Gibiltèra, 'l à sarnî 'd bandunàr l'UE, acsè cuma i galéś.

Nòti