Danimàrca

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

La Danimàrca (a s diś Danmark in Danéś, a s lèś [ˈd̥ænmɑɡ̊]) l'è na nasiòṅ dl'Europa dal nòrd ch'la s cata in dla penìśula dal Jutland, ch'la spartìs a sud cun la Germàgna (regiòṅ dal Schleswig-Holstein), e in un nùmar dimóndi élt (da piò ad quatàr-sènt) 'd ìśuli, al più impurtànti i èṅ Sjælland, Fyn, Falster, Lolland, Vendsyssel-Thy e Bornholm. Cuntànd tut al Régn ad Danimàrca a gh'è da śuntàr anc gl'Ìśuli Fær Øer e la Gruenlàndia. La gh'à sinc migliòṅ e sèt 'd abitànt e na superfìsi ad 43.098 km².

Storicamènt l'è cunsideràda 'n paéś scandinàṿ cuma la Śvèsia, la Nurvégia e la Finlàndia ma la n fà mia part dla Penìśula Scandinàva anc s'adès i aṅ fat un pònt ch'l unìs Cupenàghen, la sò capitàla, a Malmö. Atri sità impurtànti i èṅ Århus, Aalborg, Esbjerg e Udénse. Al sò mòt 'l è „Guds hjælp, Folkets kærlighed, Danmarks styrke“ ch'a vōl dir „'L ajùt ad Dio, 'l amōr dal pòpul, la fòrsa dla Danimàrca“.

La sò léngua l'è 'l Danéś ma 'l Ingléś i al sànan praticamènt tut. La fà part dl'Ugnòṅ Européa da 'l 1 ad Śnar dal 1973 (ma la Gruenlàndia l'è fóra).

L'è divìśa in sinc regiòṅ: Hovedstaden, Sjælland, Syddanmark, Midtjylland e Nordjylland. La sò munéda l'è la Curóna danéśa (krone), ligàda in tut al manéri a 'l Euro par via di acòrd européi ad cambi.

Al sò óm ad létri più famóś 'l è 'l scritōr ad fòli Hans Christian Andersen. In dal camp dla mùśica i èṅ vgnû fóra la Whigfield e 'l grup pop di Aqua, qvéi dla Barbie girl. Fra i sò piàt 'd arcurdàr in cuśina a gh'è 'l frikadeller (pulpéti 'd carna frita) e la risalamande (un dōls ad riś c'n al mandli).

Culegamènt estéran

• Al sò sit ufisiàł