Artéccol in dialètt mudnés
Al Śvedéś (svenska) l'è na léngua ch'la fà part dal grup urientàl dal léngui scandinàvi, cgnusû anc cuma grup setentriunàl dal léngui germànichi, e l'è druàda da piò ad déś migliòṅ ad parsòni stramnàdi in Śvèsia, in soquànti parti dla Finlàndia e in dagl'Ìśuli Åland. Daśvgnénd da la léngua in cumùṅ di antìg Vichìng, al s davśìna dimóndi a 'l Nurvegéś e, in na sèrta manéra, anc a 'l Danéś.
Al Śvedéś 'l è dvintâ la léngua uficiàla dla Śvèsia sōl a far data dal 1 ad Luj dal 2009. La léngua ch'la s dascór al dè 'd incō la s ciàma nusvenska (Śvedéś 'd adès).
Al Śvedéś al gh'à dimóndi più vucàli in cunfrònt a 'l emigliàṅ (scriti a, e, i, o, u, y, å, ä, ö). I pōlan èsar lunghi (in gènar prima dna cunsunànta curta) o curti (in gènar prima dna cunsunànta lunga).
Létra | IPA | Descrisiòṅ | Eśèmpi |
---|---|---|---|
a | [a] | cuma la A ad mat | matt [matː] |
[ɑː] | -- | mat [mɑːt] | |
e | [ɛ] | cuma la E ad bèl | hell [hɛlː] |
[eː] | cuma la E ad lē | hel [heːl] | |
[æ] | cuma la E ad pés ['pes], dita da 'n mudnéś ad sità ['pæs] | herr [hærː] | |
o | [ɔ] | cuma la O 'd òt | moll [mɔlː] |
[ʊ] | cuma la O ad fó dita da 'n mudnéś ad sità ['fʊ] | bott [bʊt] | |
[uː] | cuma la U ad dū | fot [fuːt] | |
[oː] | cuma la O ad fiōl | [soːn] | |
u | [ɵ] | -- | full [fɵl] |
[ʉː] | -- | ful [fʉːl] | |
y | [ʏ] | -- | syll [sʏll] |
[yː] | -- | syl [syːl] | |
å | [ɔ] | cuma la O 'd òć | lång [lɔŋː] |
[oː] | cuma la O ad śōg | mål [moːl] | |
ä | [ɛ] | cuma la E ad sènt | häll [hɛlː] |
[ɛː] | cuma la E ad magnê dita da 'n Mudnéś ad sità | häl [hɛːl] | |
[æ] | cuma la E ad Sécia ['seʧa] dita da 'n Mudnéś ad sità ['sæʧa] | ärt | |
[æː] | -- | här [hæːr] | |
ö | [œ] | cuma la O ad fóra ['fora] dita da 'n Mantṿàṅ ['fœra] | nött [nœtː] |
[øː] | -- | nöt [nøːt] | |
[œː] | -- | öra [ˈœːra] |
Làbar | Làb'r e Dènt | Dènt | Alvèul | Palâ | Vēl | Góla | |||||||
Stóp | p | b | t | d | k | g | |||||||
Davśinànt | v | l | r | j | h | ||||||||
Fricâ | f | s | ɕ | ɧ | |||||||||
Vibrànt | |||||||||||||
Naśàŀ | m | n | ŋ |
Al Śvedéś, cum a sucéd da spés in dal léngui germànichi, al gh'à al gènar nèutar, ma, cuntrariamènt a 'l Tedèsch, al n fà briśa difarénsa fra paròli fémni e masći, miténd-li insém in un grup dit gènar cumùṅ.
I sustantìṿ i pōlan èsar singulàr o plurài.
In Śvedéś a s dróa sèmpar -en p'r i nóm singulàr cumùn e -et p'r i nóm singulàr nèutar. 'L artìcul indeterminatìṿ al s mét sèmpar prima dal sustantìṿ.
'L artìcul determinatìṿ invéci a s śònta in fónd a 'l sustantìṿ.
P'r i prurài i sufìs i èṅ però difarènt: -na par quéi cumùṅ e -en o -a par quéi nèutar.
Quànd al nóm al s cumpàgna a 'n agetìṿ, al sufìs al rèsta, ma a gh'è anc 'n artìcul mis lè a pòsta (artìcul + agetìṿ + nóm, 'l órdan 'l è quést chè), den p'r al cumùṅ singulàr, det p'r al nèutar singulàr, de p'r i nóm plurài.
Cum a sucéd par dagl'atri léngui scandinàvi, al Śvedéś (mudéran) l'è una dal pòchi léngui indoeuropee ch'al n cógnuga minga i vérub a secónd dla parsòna e dal nùmar ma al dróa sōl na fórma verbàla par tut. Tant par dir-'n una, al preśènt indicatìṿ dal vérub èsar, che in Miranduléś al gh'à siē fórmi, in Śvedéś al rèsta sémpar är.
'L auśigliàri in Śvedéś 'l è sémpar al vérub ha (=avér).
Nùmar da 0 a 10: noll (śèr), en/ett (òṅ), två (dū), tre (tri), fyra (quàtar), fem (sinc), sex (siē), sju (sèt), åtta (òt), nio (nóṿ), tio (déś).
This article uses material from the Wikipedia Emiliàn e rumagnòl article Śvedéś, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Il contenuto è disponibile in base alla licenza CC BY-SA 4.0, se non diversamente specificato. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Emiliàn e rumagnòl (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.