Τιμολόγηση Άνθρακα

Οι πιο συνηθισμένες μορφές κυρώσεων είναι ο φόρος άνθρακα και η επιβολή ανώτατου ορίου εκπομπής μέσω συστήματος ποσοστώσεων.

Οι κυβερνήσεις μπορούν να επιβάλλουν φόρο άνθρακα στη διανομή, πώληση ή χρήση των ορυκτών καυσίμων, με βάση την περιεκτικότητα σε άνθρακα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους αυτών των καυσίμων και των αγαθών ή των υπηρεσιών που δημιουργούνται από αυτές, ενθαρρύνοντας τις επιχειρήσεις και τα άτομα να στραφούν σε χαμηλότερη κατανάλωση άνθρακα. Παράλληλα, μπορούν να επιβάλλουν ένα σύστημα ποσοστώσεων που ονομάζεται cap-and-trade (σ.σ. όριο και εμπορία). Σε αυτό το μοντέλο, οι συνολικές επιτρεπόμενες εκπομπές σε μια χώρα ή περιοχή καθορίζονται εκ των προτέρων (ανώτατο όριο). Οι άδειες εκπομπής δημιουργούνται για τον επιτρεπόμενο όριο εκπομπών και είτε κατανέμονται είτε δημοπρατούνται σε εταιρείες. Οι εταιρείες μπορούν να ανταλλάσσουν άδειες μεταξύ τους, εισάγοντας μια αγορά εκπομπών (σύστημα εμπορίας εκπομπών ή ETS) που θα πρέπει να διασφαλίζει ότι η εξοικονόμηση άνθρακα πραγματοποιείται όσο το δυνατόν φθηνότερα.

Η ΕΕ λειτουργεί σήμερα τη μεγαλύτερη αγορά αδειών εκπομπής (ΕΤS). Εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 2005, απαιτείται σε όλα τα κράτη-μέλη, στην Ισλανδία, στη Νορβηγία και στο Λιχτενστάιν. Το σύστημα αυτό έχει περιορίσει τις εκομπές σε περισσότερα από 11.000 εργοστάσια, σταθμούς παραγωγής ενέργειας και εμπορικές πτήσεις που λειτουργούν μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Συλλογικά ελέγχει περίπου το 45% όλων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ. Το σύστημα αυτό συνέβαλε καθοριστικά στη μείωση των εκπομπών κατά 21% μεταξύ 1990 και 2013. Από το 2021, ο αριθμός των αδειών μειώνεται ετήσια κατά 2.2% και με αυτόν τον τρόπο ενθαρρύνεται η ενεργειακή μετάβαση των εταιρειών σε πιο αποδοτικές και βιώσιμες μορφές ενέργειας. Επίσης αυτή η μείωση συνεισφέρει στο αυξημένο εμπόριο αδειών στην αγορά μεταξύ των εταιρειών και στην αυξημένη αξία απόκτησης της άδειας. Τέλος, κάποιες άδειες χορηγούνται απευθείας, ενώ κάποιες άλλες δημοπρατούνται σε τιμές αγοράς. Οι τιμές κυμαίνονται από € 3 με 25 t⁻¹ CO₂e.

Την ίδια στιγμή οι έγκυρες αντισταθμίσεις του άνθρακα στην ΕΕ περιλαμβάνουν έναν μηχανισμό μέσω του οποίου άτομα ή οργανώσεις αντισταθμίζουν τις ίδιες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου ή μέρος αυτών πληρώνοντας για μια ισοδύναμη μείωση των εκπομπών σε κάποιο άλλο μέρος του κόσμου (διευκολύνεται από τα κριτήρια του μηχανισμού καθαρής ανάπτυξης (CDM) του Πρωτοκόλλου του Κιότο). Μεταξύ 2008 και 2020, οι αντισταθμίσεις έχουν περιοριστεί στα 1600 Mt CO2e λόγω του ότι το κόστος αντιστάθμισης ήταν σημαντικά χαμηλότερο από τις τιμές διαπραγμάτευσης των αδειών. Έτσι υπονομεύονταν η μείωση των εκπομπών υπέρ της πληρωμής των φθηνότερων αντισταθμίσεων με κανένα άμεσο όφελος να μην αποκομίζουν τα κράτη-μέλη.

Σε όσες εγκαταστάσεις υπερβαίνουν τα ετήσια όρια εκπομπών και χωρίς επαρκείς πρόσθετες άδειες επιβάλλονται πρόστιμα από τον κατάλληλο διοικητικό φορέα. Το κόστος του προστίμου (περίπου € 100 t^{− 1} CO2e) υπερβαίνει την τιμή αγοράς. Με αυτόν τον τρόπο αποτρέπεται η υπέρβαση της ποσόστωσης. Τουλάχιστον το 50% των εσόδων που προκύπτουν από πλειστηριασμούς αδειών και πρόστιμα εκπομπών επενδύεται σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, έργα πράσινης ενέργειας, έργα προστασίας περιβάλλοντος και βιώσιμες καινοτομίες στα κράτη-μέλη.