Προύσα: πόλη της Τουρκίας

Προύσα
Προύσα
Χώρα	Τουρκία
Διοικητική υπαγωγή	Επαρχία Προύσας
Ίδρυση	202
Έκταση	11.043 km²
Υψόμετρο	100 μέτρα
Πληθυσμός	2.901.396 (2016)
Ταχ. κωδ.	16000
Τηλ. κωδ.	224
Ζώνη ώρας	UTC+03:00 Ώρα Ανατολικής Ευρώπης
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η πόλη είναι γνωστή για τα χιονοδρομικά κέντρα του όρους Όλυμπος της Βιθυνίας (Ούλουνταγ), τα μαυσωλεία των Οθωμανών Σουλτάνων, και την εύφορη πεδιάδα που την περιβάλλει. Επίσης, κατέχει σημαντική θέση στην γαστρονομία της Τουρκίας, όχι μόνον για τις σπεσιαλιτέ της (π.χ. İskender Kebap = που πήρε το όνομά του από τον δημιουργό του Ισκεντέρ Ισκεντερόγλου), αλλά και για την ζαχαροπλαστική της: ξεχωριστή θέση έχουν τα "μαρόν-γκλασέ", δηλ. ζαχαρωμένα κάστανα (τουρκ. Kestane Şekeri), ενώ η αλυσίδα Καφκάς είναι από τα πιο παλιά ζαχαροπλαστεία. Η πόλη είναι γνωστή για την αρχιτεκτονική της καθώς υπάρχουν πολλά όμορφα και σημαντικά κτήρια όπως το σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ, το αρχαιολογικό μουσείο, το Ουλού Τζαμί κ.ά. Εδώ επίσης βρίσκεται ένα από τα πιο όμορφα τεμένη της Τουρκίας, το Πράσινο Τζαμί (Yeşil Camıı).

Κοινότητες: Οσμανγαζή, Νιλουφέρ, Ιζνίκ Μουσταφακεμαλπασά, Κελές, Γιλντιρίμ, Τζεμλίκ, Καρατσαμπέι, Ορχανγαζή, Γενισεχίρ, Ινεγκόλ.

Η Προύσα είναι η καρδιά της Τουρκικής αυτοκινητοβιομηχανίας, όπου η Ιταλική FIAT και η Γαλλική Renault έχουν τα εργοστάσια τους. Τα μοντέλα της FIAT και της Alfa Romeo κατασκευάζονται από την Tofaş. Επίσης στην πόλη εδρεύει ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της χώρας, το Πανεπιστήμιο Ουλουντάγ. Επίνειο της Προύσας είναι τα Μουδανιά που βρίσκονται ακριβώς βόρεια. Στην ενδιάμεση απόσταση δυτικά της εθνικής οδού βρίσκεται το αεροδρόμιο της Προύσας.

Η Προύσα έχει οριακόμεσογειακό/υγρό υποτροπικό κλίμα (ταξινόμηση κλίματος Κέππεν: Csa/Cfa). Τα καλοκαίρια είναι μακρά, ζεστά και υγρά, ενώ οι χειμώνες είναι δροσεροί και υγροί. Οι χιονοπτώσεις είναι αρκετά συχνές μεταξύ των μηνών Δεκεμβρίου και Μαρτίου.

Η αρχαιότερη καταγεγραμμένη θέση, ήταν η Κίος, η οποία δόθηκε από τον Φίλιππο Ε της Μακεδονίας στον Προυσία Α΄ της Βιθυνίας το 202 π.Χ., ως δώρο για τη βοήθεια του εναντίον της Περγάμου και της Ηράκλειας της Παφλαγονίας (σήμερα Καραντενίζ Ελεγκλί). Ο Προυσίας μετονόμασε την πόλη από το όνομά του σε Προύσα.

Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια στην περιοχή έδρασαν σημαντικές θεολογικές μορφές επισκόπων όπως ο Άγιος Πατρίκιος (3ος αι.) και ο Άγιος Τιμόθεος (4ος αι.). Το όρος Όλυμπος της Βιθυνίας κατέστη τόπος άσκησης μοναχών και ανεγέρθηκαν σε αυτό πολλές μονές και ασκητήρια.

Η Προύσα εξελίχθηκε σε μεγάλη και σημαντική πόλη κατά την Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ενώ ήταν η δυτική εσχατιά του δρόμου του μεταξιού. Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός κόσμησε τη Προύσα με μεγαλόπρεπα κτήρια και η αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία έχτισε εδώ τον περίλαμπρο ναό του Τιμίου Προδρόμου. Στην πόλη υπάρχει ακόμη το Βυζαντινό της Κάστρο.

Το 1326 κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς και ανακηρύχθηκε σε πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μέχρι την κατάληψη της Αδριανούπολης το 1365, η Προύσα κατείχε εξέχουσα διοικητική θέση στην Αυτοκρατορία. Το 1402 ο Ταμερλάνος λεηλάτησε και πυρπόλησε την πόλη και προχώρησε σε σφαγές των κατοίκων της. Μετά από μερικές δεκαετίες υπήρξε όμως ανασυγκρότηση της πόλης, όπου άκμαζε το εμπόριο κατεξοχήν του μεταξιού και των μπαχαρικών. Ο Αλγερινός μαχητής Αμπντ Αλ Καντίρ βρήκε καταφύγιο στην πόλη, ενώ ο γνωστός ακόλουθος του Σουφισμού Ισμαήλ Χακκί Μπουρσεβί έχει ενταφιαστεί στην Προύσα.

Το 1576 η ορθόδοξη ελληνική κοινότητα αναφέρεται από το Γερμανό πάστορα Γκέρλαχ, που πέρασε από την Προύσσα, και το 1701, κατά τον περιηγητή Τουρνεφόρ, υπήρχαν στην πόλη τριακόσιες ελληνικές οικογένειες. Ως το 1642 σωζόταν μόνο μια ορθόδοξη εκκλησία, οι Αγιοι Απόστολοι. Δέκα χρόνια αργότερα αναφέρονται τρεις ακόμα, της Παναγιάς Προυσιώτισσας, του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και των Ταξιαρχών.

Το 1804 λειτουργούσε στην πόλη η Σχολή της Προύσας, από όπου αποφοίτησαν οι λόγιοι Νικόλας Κριτίας και Χρύσανθος Καμαράσης. Το 1874 η Γενική Φιλανθρωπική Εταιρεία Βιθυνίας ίδρυσε την «Κεντρική Σχολή» (μέσης εκπαίδευσης) κι από το 1903 ως και την Μικρασιατική Καταστροφή λειτούργησαν τα «Ευγενίδεια Εκπαιδευτήρια» που αποτελούσαν από τα σημαντικότερα εκπαιδευτήρια του Μικρασιατικού Ελληνισμού.

Ο Ελληνισμός της πόλης συνέχισε να ακμάζει και στις αρχές του 20ού αιώνα, οπότε και ζούσαν στην Προύσα 7.000 Έλληνες Ορθόδοξοι. Η πόλη είχε τρεις ελληνικές συνοικίες (του Μπαλούκ παζάρ, του Καγιά Μπασί και του Ντεμίρ Καπού) καθώς και πολλά κεφαλοχώρια πέριξ αυτής όπως το Δεμιρδέσιο (Ντεμιρτάς). Η πόλη είχε μεγάλη ακμή και 52 εργοστάσια παραγωγής μεταξιού, που τα περισσότερα ήταν ελληνικά. Στη διοικητική περιφέρεια-βιλαέτι της Προύσας, την αρχαία Βιθυνία, ζούσαν 280.000 Έλληνες έως και τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, οπότε και οι Έλληνες διώχθηκαν υφιστάμενοι σφαγές και βιαιότητες.

Ο Έλληνας αρχαιολόγος Μανώλης Ανδρόνικος, ο Έλληνας θεατρικός σκηνοθέτης Κάρολος Κουν και η πρώτη γυναίκα πιλότος πολεμικού αεροπλάνου της Τουρκίας, Σαμπιχά Γκιοκτσέν, ήταν Προυσιώτες.

 

 

• Δίων ο Χρυσόστομος (40 - 120 μ.Χ.), αρχαίος Έλληνας ρήτορας, συγγραφέας και φιλόσοφος
• Ασκληπιάδης ο Προυσαεύς, 1ος αι, αρχαίος Έλληνας φυσιολόγος και ιατρός
• Άγιος Πατρίκιος Προύσης, 3ος μ.Χ. αιώνας
• Άγιος Τιμόθεος επίσκοπος Προύσης, 4ος μ.Χ. αιώνας
• Αγία Αργυρή της Προύσας (1688-1721), νεομάρτυρας
• Καλλιόπη Κεχαγιά (1839-1905), Ελληνίδα εκπαιδευτικός και φεμινίστρια, ιδρύτρια Ελληνικού Παρθεναγωγείου Κωνσταντινούπολης
• Αμβρόσιος Νικολαΐδης (1881-1960), θεολόγος απόφοιτος Θεολογική Σχολή της Χάλκης, επίσκοπος, μητροπολίτης Φθιώτιδος
• Πανάρετος Παντοκρατορινός (1901 – 28 Οκτώβριος 1969), κατά κόσμον Παντελεήμων Βασιλειάδης, αθωνίτης μοναχός
• Τιμόθεος Σταυρονικητιανός (1900-1989), κατά κόσμον Νικόλαος Ζαχαριάδης, αθωνίτης μοναχός
• Κωνσταντίνος Καζάνας (1910-1982), δημοδιδάσκαλος και αντιστασιακός
• Κάρολος Κουν (1908-1987), θεατρικός σκηνοθέτης
• Ναπολέων Σουκατζίδης (1909-1944), Έλληνας κομμουνιστής συνδικαλιστής, από τους 200 αγωνιστές που εκτελέστηκαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής την 1η Μαΐου του 1944.
• Μαρίκα Καναροπούλου (1914-1990), ερμηνεύτρια ρεμπέτικου-σμυρναίικου τραγουδιού
• Βενέδικτος Αδαμαντιάδης (1875-1962), οφθαλμίατρος, ο οποίος περιέγραψε πρώτος το σύνδρομο υποτροπιάζουσας ιριδίτιδας. Η νόσος ονομάζεται Νόσος Αδαμαντιάδη-Μπεχτσέτ προς τιμή του.
• Μανόλης Ανδρόνικος (1919-1992), αρχαιολόγος, καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

• Φωτογραφίες της πόλης Αρχειοθετήθηκε 2005-11-26 στο Wayback Machine.
• Η Τουρκική ΕΜΥ για την Προύσα
• Ο επίσημος ιστότοπος της Προύσας
• Ιστότοπος του Πανεπιστημίου Ουλουντάγ