Νέα Υόρκη

Η Νέα Υόρκη (αγγλικά: New York City, New York), γνωστή επίσης ως Πόλη της Νέας Υόρκης, για να διακριθεί από την ομώνυμη πολιτεία εντός της οποίας βρίσκεται, με πληθυσμό πάνω από 8.104.190 κατοίκους (σύμφωνα με την απογραφή του 2020), αποτελεί τη μεγαλύτερη σε πληθυσμό και την πιο πυκνοκατοικημένη πόλη των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και έναν από τους πιο πυκνοκατοικημένους αστικούς οικισμούς στον κόσμο.

Νέα Υόρκη New York City
Κέντρο του Μανχάταν, Times Square, Unisphere in Queens, Γέφυρα του Μπρούκλιν, Κάτω Μανχάταν και δεύτερο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου 1, Σέντραλ Πάρκ, έδρα του ΟΗΕ, Άγαλμα της Ελευθερίας
Σημαία Σφραγίδα Έμβλημα
Παρωνύμιο: Big Apple και The City That Never Sleeps
Νέα Υόρκη
Χώρα	ΗΠΑ
Πολιτεία	Νέα Υόρκη
Διοικητική υπαγωγή	Νέα Υόρκη
Γεωγραφική υπαγωγή	New York metropolitan area
Ίδρυση	1624 και 1626
Διοίκηση
• Δήμαρχος της πόλης της Νέας Υόρκης	Έρικ Άνταμς (Δ) (από τον Ιανουάριο του 2022)
Έκταση	1.213,369839 km²
Υψόμετρο	11 μέτρα
Πληθυσμός	Πόλη: 8.804.190 (1η) Μητροπολιτική περιοχή: 20.140.470 (1η)
Ταχ. κωδ.	10000–10499, 11004–11005, 11100–11499 και 11600–11699
Τηλ. κωδ.	212, 347, 646, 718, 917 και 929
Ζώνη ώρας	ανατολική ζώνη ώρας UTC−5 (επίσημη ώρα) UTC-4 (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η μητροπολιτική περιοχή της Νέας Υόρκης, έχει πληθυσμό, 20.140.470 κατοίκους (σύμφωνα με την απογραφή του 2020). Η συνδυασμένη στατιστική περιοχή της Νέας Υόρκης, έχει πληθυσμό 23.58 εκατομμύρια κατοίκους.

Αποτελεί μία ισχυρή πόλη που ασκεί πολύ σημαντική επίδραση στο εμπόριο, την οικονομία, τα μέσα ενημέρωσης, την τέχνη, τη μόδα, την έρευνα, την τεχνολογία, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία, η Νέα Υόρκη αποτελεί ένα σημαντικό κέντρο για τη διεθνή διπλωματία και έχει περιγραφεί ως η πολιτιστική, η τεχνολογική και οικονομική πρωτεύουσα του κόσμου. Το σύγχρονο όνομά της το έλαβε προς τιμήν του τότε δούκα Ιακώβου της ιστορικής πόλης της Αγγλίας, της Υόρκης. Αρχικά ονομάστηκε Νέο Άμστερνταμ κατά τη διάρκεια της Ολλανδικής παρουσίας στην περιοχή της Νέας Υόρκης.

Βρίσκεται σε έναν από τους μεγαλύτερους φυσικούς λιμένες του κόσμου. Αποτελείται από πέντε δήμους, καθένας από τους οποίους είναι μια κομητεία της Νέας Υόρκης Οι πέντε δήμοι, Μπρούκλιν, Κουίνς, Μανχάταν, Μπρονξ και Στάτεν Άιλαντ, ενοποιήθηκαν σε μία ενιαία πόλη το 1898. Σύμφωνα με την απογραφή του 2020 στις Ηνωμένες Πολιτείες, η πόλη της Νέας Υόρκης, έχει πληθυσμό 8.804.190 κατοίκων, κατανεμημένοι σε μια έκταση μόλις 305 τετραγωνικών μιλίων / 780 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Στη Νέα Υόρκη ομιλούνται πάνω από 800 γλώσσες, κάνοντάς την ως αποτέλεσμα την πιο γλωσσικά ποικιλόμορφη πόλη του κόσμου..

Πολλές συνοικίες και μνημεία στην πόλη της Νέας Υόρκης έχουν γίνει γνωστά σε περίπου 62 εκατομμύρια επισκέπτες που δέχεται ετησίως. Αρκετές πηγές την έχουν κατατάξει ως την πιο φωτογραφημένη πόλη στον κόσμο. Η Πλατεία Τάιμς, που έχει ονομαστεί ως το "Σταυροδρόμι του Κόσμου" , είναι κομβικό σημείο στην καρδιά του Μανχάταν που οδηγεί στον δρόμο του Μπρόντγουεϊ , ενώ θεωρείται μια από τις πιο πολυσύχναστες διασταυρώσεις πεζών στον κόσμο , καθώς και ένα σημαντικό κέντρο για τη βιομηχανία της ψυχαγωγίας. Ονόματα από γέφυρες, ουρανοξύστες, και πάρκα της πόλης είναι γνωστά σε όλο τον κόσμο.

Η οικονομική συνοικία, στη Γουόλ Στριτ στο Κάτω Μανχάταν, έχει χαρακτηριστεί ως το σημαντικότερο χρηματοοικονομικό κέντρο του κόσμου. Όσον αφορά την εκπαίδευση περιλαμβάνει πάνω από 120 κολέγια και πανεπιστήμια συμπεριλαμβανομένων του Πανεπιστημίου Κολούμπια (ανήκει στην Ivy League), του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, του Πανεπιστημου Ροκεφέλερ, του Πανεπιστημίου Φόρνταμ, τα οποία έχουν καταταχθεί μέσα στα 35 κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου.

Η Νέα Υόρκη βρίσκεται στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ, στα βορειοανατολικά της χώρας. Το κέντρο της πόλης είναι χτισμένο επί της νήσου Μανχάταν στις εκβολές του ποταμού Χάντσον στον Ατλαντικό ωκεανό, με υψόμετρο περίπου 6 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας. Σήμερα η πόλη έχει επεκταθεί και στις γύρω όχθες του ποταμού Χάντσον αλλά και ενδότερα αυτών.

Η Νέα Υόρκη αποτελείται από 5 μεγάλα διαμερίσματα (που ονομάζονται boroughs στα Αγγλικά). Το καθένα από αυτά αποτελεί μια ξεχωριστή κομητεία.

Γενικά στοιχεία

 

Κουίνς

Το Κουίνς (Queens) είναι το μεγαλύτερο σε έκταση διαμέρισμα της Νέας Υόρκης, με πληθυσμό 2.405.000 κατοίκων περίπου και έκταση 282 τ.χλμ. Ιδρύθηκε το 1683. Εκεί βρίσκονται και τα 2 μεγάλα αεροδρόμια της Νέας Υόρκης, το Λα Γκουάρντια και το Τζον Κένεντι.

Μανχάταν

 

Στην περιοχή του Μανχάταν κατοικούσαν οι Λενάπε, από τη γλώσσα των οποίων πήρε την ονομασία της. Το Μανχάταν μπορεί να χωριστεί σε τρεις περιοχές, το κάτω, κεντρικό και άνω Μανχάταν. Ως σύνορά του έχει δυτικά τον ποταμό Χάντσον (Hudson River), ανατολικά τον ποταμό Ιστ (East River), νότια τον κόλπο της Νέας Υόρκης και βόρεια τον ποταμό Χάρλεμ (Harlem River),όπου χωρίζεται με την περιοχή του Bronx και την ηπειρωτική χώρα.

Το Μανχάταν (Manhattan) έχει περίπου 1.700.000 κατοίκους και έκταση 59 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Eίναι η πιο πυκνοκατοικημένη κομητεία των Η.Π.Α. με πυκνότητα πληθυσμού 74.781 κάτοικοι ανά τετραγωνικό μίλι. Ουσιαστικά το διαμέρισμα αποτελείται από 4 νησιά συνολικά: το ίδιο το Μανχάταν, που είναι μακράν το μεγαλύτερο από τα 4 νησιά, το μακρόστενο νησί Ρούσεβελτ, το νησί Ουόρντς και το νησί Γκόβερνορς.

Μπρονξ

 

Το Μπρονξ (Bronx) έχει 1.475.000 κατοίκους και έκταση 108 τ.χλμ. Είναι το μοναδικό διαμέρισμα της Νέας Υόρκης που βρίσκεται στην ηπειρωτική χώρα και όχι πάνω σε νησί. Ονομάστηκε έτσι από έναν Σουηδό μετανάστη, ο οποίος ήταν ο πρώτος άποικος σε αυτή την περιοχή.

Μπρούκλιν

Το Μπρούκλιν (Brooklyn) έχει 2.740.000 κατοίκους και είναι το πολυπληθέστερο διαμέρισμα της Νέας Υόρκης. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό κομμάτι της πόλης και έχει έκταση 182 τετραγωνικών χιλιομέτρων.

 

Στάτεν Άιλαντ

Το Στάτεν Άιλαντ (Staten Island) έχει μόνο 500.000 κατοίκους και έκταση 151 τ.χλμ. Είναι νησί και βρίσκεται νότια του Μανχάταν. Ενώνεται ανατολικά με το Μπρούκλιν, μέσω της γέφυρας Βερρατζάνο Νάροους, και στα δυτικά με την πολιτεία του Νιου Τζέρσεϊ, μέσω των γεφυρών Άουτερμπριτζ Κρόσινγκ, Γκαθλς και Μπαγιόν.

Η πόλη της Νέας Υόρκης έχει εύκρατο κλίμα. Επηρεάζεται κυρίως από τις ηπειρωτικές αέριες μάζες δυτικά της περιοχής. Τα καλοκαίρια είναι γενικά αρκετά ζεστά, ενώ οι χειμώνες πολύ κρύοι, με συχνές χιονοθύελλες. Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο καταγράφονται σχεδόν καθημερινά θερμοκρασίες πάνω από 30 βαθμούς, ενώ τον Ιανουάριο η θερμοκρασία πέφτει μερικές φορές και κάτω των -7 βαθμών Κελσίου.

Η μέση βροχόπτωση είναι 1.000 mm και η μέση θερμοκρασία 12 βαθμοί Κελσίου.

17ος αιώνας

Οι πρώτες αποστολές στη σημερινή περιοχή της Νέας Υόρκης έγιναν το 1524 και το 1609. Από το 1610 ξεκίνησαν Ολλανδοί έμποροι ένα επικερδές εμπόριο γούνας με τους εκεί κατοικούντες Ινδιάνους. Στις 27. 3. 1614 ιδρύθηκε η εταιρεία των Νέων Κάτω Χωρών.

Οι πρώτοι άποικοι άρχισαν να φθάνουν στη Νέα Υόρκη το 1624 και ήταν Ολλανδοί. Το 1626 αγοράστηκε το νησί Μανχάταν από τους Ινδιάνους για 24 δολάρια και έτσι εγκαταστάθηκαν περισσότεροι Ολλανδοί. Η νέα αυτή αποικία πήρε το όνομα Νέο Αμστερνταμ. Με το πέρασμα των χρόνων χτίστηκε το πρώτο νοσοκομείο, το πρώτο σχολείο και η πρώτη φυλακή. Το 1652 χτίστηκε, εκεί που σήμερα βρίσκεται η περίφημη Γουόλ Στριτ, ένα προστατευτικό τείχος. Το 1664 η εξουσία πέρασε από τους Ολλανδούς στους Άγγλους, οι οποίοι επιτέθηκαν στην πόλη και την κατέλαβαν αναίμακτα. Τότε μετονομάστηκε σε Νέα Υόρκη προς τιμήν του δούκα της Υόρκης, αδελφού του τότε Βασιλέα της Αγγλίας, ο οποίος και διοικούσε τον Αγγλικό Στόλο. Το 1673 η αποικία πέρασε και πάλι στα χέρια των Ολλανδών, για λίγο όμως, καθώς από το 1674 η Νέα Υόρκη βρέθηκε οριστικά στα χέρια των Άγγλων.

18ος αιώνας

Στον 18ο αιώνα η Νέα Υόρκη συμμετείχε έντονα στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας των Αμερικανών όπου οι Αμερικάνοι αντιστάθηκαν στους Άγγλους και στους φόρους τους. Το 1776 έγινε το κυρίως καταφύγιο του Τζόρτζ Ουάσινγκτον. Το 1783 οι τελευταίοι Άγγλοι εγκατέλειψαν τη Νέα Υόρκη, καθώς αναγνωρίστηκε η Ανεξαρτησία της Αμερικής. Από το 1788 έως το 1790 η Νέα Υόρκη ήταν η πρωτεύουσα των (τότε) Η.Π.Α. Το 1792 ιδρύθηκε το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης.

19ος αιώνας

Στις αρχές του 19ου αιώνα η πόλη άρχισε να μεγαλώνει όσο ποτέ πριν. Το 1811 κατασκευάστηκαν σε ολόκληρο το Μανχάταν δρόμοι. Το 1825 εγκαινιάστηκε το κανάλι της λίμνης Ήρι, και έτσι οι Μεγάλες Λίμνες συνδέονταν με τη Νέα Υόρκη και τον Ατλαντικό Ωκεανό. Η Νέα Υόρκη έγινε το επίκεντρο του αμερικανικού κράτους. Στα μέσα του 19ου αιώνα ξεκίνησαν τα σχέδια για ένα μεγάλο κεντρικό πάρκο, το Σέντραλ Παρκ. Το 1866 αυτό το τεράστιο πάρκο ήταν έτοιμο. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα αυξήθηκε πάρα πολύ η μετανάστευση στη Νέα Υόρκη. Κυρίως μετανάστευαν Ιρλανδοί, Ιταλοί και Γερμανοί με την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Η εγκληματικότητα όμως ήταν μεγάλη και οι συνθήκες ζωής για τους νεοφερμένους αποίκους πολύ άσχημες.

20ός αιώνας

Ήδη στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, η Νέα Υόρκη έγινε το κέντρο του διεθνούς εμπορίου και της βιομηχανίας. Ωστόσο, η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929, επηρέασε πολύ βαθιά την πόλη (κραχ). Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε στο 25%. Η κατάσταση άρχισε να βελτιώνεται το 1933. Τότε άρχισαν να χτίζονται οι πρώτοι ουρανοξύστες. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο παρατηρήθηκε νέα οικονομική ύφεση. Η μεσαία αστική τάξη μετακινήθηκε στα προάστια και η βιομηχανία παρήκμασε. Στη δεκαετία του 1960 έγιναν έντονες και οι εκδηλώσεις ρατσισμού, κυρίως προς τους Αφροαμερικανούς. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας η πόλη έχασε τον τίτλο της ως το επίκεντρο της ναυτιλίας των Η.Π.Α. καθώς η εμπορευματοκιβωτιοποίηση άρχισε να αλλάζει τα δεδομένα και τις απαιτήσεις των λιμανιών. Μετά το 1980 άρχισε μία μεγάλη οικονομική ανάπτυξη. Η Γουόλ Στριτ, όπως αποκαλείται το Χρηματιστήριο της πόλης, που εδρεύει στον ομώνυμο δρόμο, έγινε και πάλι παγκόσμια δύναμη. Παράλληλα σημειώθηκε σημαντική μείωση της εγκληματικότητας με τη φιλοσοφία της "μηδενικής ανοχής" του τότε Δημάρχου Ρούντι Τζουλιάνι.

21ος αιώνας

Στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001, η Νέα Υόρκη επλήγη από τρομοκρατικό χτύπημα. Οι Δίδυμοι Πύργοι, το επονομαζόμενο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου (World Trade Center), χτυπήθηκαν από δύο μεγάλα επιβατηγά αεροσκάφη. Το αποτέλεσμα ήταν οι Πύργοι να καταρρεύσουν και να χάσουν τη ζωή τους συνολικά 3.000 άνθρωποι.

Η Νέα Υόρκη διαθέτει πολλά αξιοθέατα, μεταξύ των οποίων 500 γκαλερί τέχνης, 150 μουσεία, πάνω από 100 θέατρα, δεκάδες εμπορικά καταστήματα και 17.000 εστιατόρια. Η πόλη θεωρείται ως πολιτιστικό και καλλιτεχνικό κέντρο της Ανατολικής Ακτής των ΗΠΑ. Στο Μανχάταν βρίσκονται αποκλειστικά και μόνο πανύψηλοι ουρανοξύστες. Το 1902 χτίστηκε ο πρώτος ουρανοξύστης, ενώ κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού του 20ού αιώνα κατασκευάστηκαν ουρανοξύστες γοτθικού και Αρ Ντεκό ρυθμού, όπως το κτήριο της Chrysler το 1930, ενώ το 1931 κατασκευάστηκε το Empire State Building, ψηλότερο κτίριο στον κόσμο για πάνω από 40 χρόνια.

•  
  Το άγαλμα της ελευθερίας
•  
  Η γέφυρα του Μπρούκλιν
•  
  Η πλατεία Times Square στο κέντρο του Μανχάταν
•  
  Ο σιδηροδρομικός σταθμός "Grand Central Terminal" στο Μανχάταν
•  
  Το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης
•  
  Ο ουρανοξύστης Empire State
•  
  Απόψη του Σέντραλ Παρκ
•  
  Το κτήριο Κράισλερ
•  
  Το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου 1

Αναμφίβολα το ορόσημο της Νέας Υόρκης είναι το άγαλμα της ελευθερίας, που το 1886 τοποθετήθηκε στο νησί της Ελευθερίας, νότια του Μανχάταν, ως δώρο της Γαλλικής Δημοκρατίας. Δημιουργός του ήταν ο γλύπτης Φρεντερίκ Μπαρτολντί (Frédéric Auguste Bartholdi). Άλλα αξιοθέατα είναι η γέφυρα του Μπρούκλιν, το Madison Square Garden, και ο τεράστιος σιδηροδρομικός σταθμός "Grand Central Terminal", κατασκευασμένος το 1903. Παγκοσμίου φήμης είναι επίσης τα μουσεία Γκούγκενχάιμ (Guggenheim), Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (Νέα Υόρκη) και Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (ΜοΜΑ), αλλά υπάρχουν και δεκάδες άλλα αξιόλογα.

Η Νέα Υόρκη, έχει ένα ολοκληρωμένο, εκτεταμένο και αρκετά περίπλοκο σύστημα μεταφορών.

Σιδηροδρομικό δίκτυο

 

Το Μετρό της Νέας Υόρκης (New York Subway), είναι το μεγαλύτερο σύστημα μετρό στον κόσμο, με 472 σταθμούς σε λειτουργία, το οποίο λειτουργεί σε 24ωρη βάση, διαθέτοντας 36 γραμμές. Με συνεχή λειτουργία από το 1904, είναι από τα παλαιότερα συστήματα μετρό παγκοσμίως. Αποτελεί το πιο πολυσύχναστο μετρό στο δυτικό ημισφαίριο, δεχόμενο περίπου 1.76 δισεκατομμύρια επιβάτες ετησίως. Ο κεντρικός σιδηροδρομικός σταθμός της Νέας Υόρκης, είναι ο Τερματικός Σταθμός Γκραντ Σέντραλ (Grand Central Terminal), ο οποίος είναι ταυτόχρονα ο μεγαλύτερος σιδηροδρομικός σταθμός στον κόσμο.

Το ευρύτερο σιδηροδρομικό και προαστιακό δίκτυο της Νέας Υόρκης, είναι το μεγαλύτερο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι προαστιακοί σιδηρόδρομοι αποτελούνται από τους: Long Island Rail Road (Προαστιακός σιδηρόδρομος του Λονγκ Άιλαντ), Metro-North Railroad (Προαστιακός σιδηρόδρομος που συνδέει τα βόρεια προάστια της Νέας Υόρκης, με περιοχές στο Κονέκτικατ), και τον NJ Transit Rail Operations (Προαστιακός σιδηρόδρομος που συνδέει τη Νέα Υόρκη με την πολιτεία του Νιου Τζέρσεϊ).

Λεωφορεία

Το σύστημα δημόσιων λεωφορείων της Νέας Υόρκης, λειτουργεί όλο το 24ωρο και αποτελεί το μεγαλύτερο στη Βόρεια Αμερική. Ο κεντρικός τερματικός σταθμός Port Authority Bus Terminal, με πάνω από 7.000 λεωφορεία και πάνω από 200.000 επιβάτες καθημερινά, αποτελεί τον πιο πολυσύχναστο σταθμό λεωφορείων στον κόσμο.

Αεροπορική σύνδεση

 

Αεροπορικά, η Νέα Υόρκη, έχει τον πιο πολυσύχναστο εναέριο χώρο στις Ηνωμένες Πολιτείες, και έναν από τους πιο πολυσύχναστους εναέριους χώρους στον κόσμο. Τα κύρια πιο πολυσύχναστα αεροδρόμια στην πόλη, είναι το Διεθνές Αεροδρόμιο Τζον Φ. Κέννεντι (το οποίο βρίσκεται στο νοτιοανατολικό μέρος του Κουίνς), το Διεθνές Αεροδρόμιο Νιόυαρκ Λίμπερτι (το οποίο βρίσκεται στο Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ), και το Αεροδρόμιο Λα Γκουάρντια (το οποίο βρίσκεται στο Κουίνς, κοντά στην Αστόρια).

Το Διεθνές Αεροδρόμιο Τζον Φ. Κέννεντι (JFK), αποτελεί την πιο πολυσύχναστη διεθνής πύλη στις Ηνωμένες Πολιτείες από άποψη επιβατών, και επίσης αποτελεί από ένα από τα πιο πολυσύχναστα αεροδρόμια στις ΗΠΑ και στον κόσμο. Μαζί με το Διεθνές Αεροδρόμιο Νιούαρκ Λίμπερτι, αποτελούν από τις σημαντικότερες εναέριες αρτηρίες στη Βόρεια Αμερική.

• NYC.gov Η επίσημη ιστοσελίδα της Νέας Υόρκης
• NYCvisit.com Ο επίσημος τουριστικός οδηγός της Νέας Υόρκης
• Υόρκη Νέα Υόρκη στο Curlie

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ

•   Εξάντας: Η γη της ελευθερίας (μέρος 1ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
•   Εξάντας: Η γη της ελευθερίας (μέρος 2ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
•   Εξάντας: Η γη της ελευθερίας (μέρος 3ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)