Μάχη Ελαίας - Καλαμά

Η γραμμή του μετώπου της μάχης ξεκινούσε δυτικά από το Ιόνιο Πέλαγος, στις εκβολές του ποταμού Καλαμά, κατά μήκος του ποταμού και κατέληγε στην στρατηγική τοποθεσία Ελαία, κοντά στο Καλπάκι.

Μάχη Ελαίας-Καλαμά
Μέρος του Ελληνοϊταλικός Πόλεμος του Β' Π.Π.
Οχυρωματικές εργασίες στην περιοχή Ελαίας-Καλαμά (Μάρτιος 1939)
Χρονολογία	2 Νοεμβρίου 1940- 8 Νοεμβρίου 1940
Τόπος	Ήπειρος
Έκβαση	Νίκη των Ελλήνων
Αντιμαχόμενοι
Ελλάς Ιταλία
Ηγετικά πρόσωπα
Χαράλαμπος Κατσιμήτρος Σεμπαστιάνο Βισκόντι Πράσκα
Δυνάμεις
8η μεραρχία πεζικού 23rd Infantry Division 51st Infantry Division 131st Armoured Division
Απώλειες
60 αξιωματικοί και οπλίτες 371 αξιωματικοί και οπλίτες 658 αγνοούμενοι

Την άμυνα της περιοχής την είχε αναλάβει η «8η Μεραρχία», υπό τον υποστράτηγο Χαράλαμπο Κατσιμήτρο. Οι ιταλικές δυνάμεις αποτελούνταν από τμήματα της Μεραρχίας «Φερράρα», ενισχυμένες με άρματα από την Μεραρχία «Κενταύρων», καθώς και από το 25ο ιταλικό σώμα στρατού. Επίσης στον τομέα Καλαμά βρίσκονταν η Μεραρχία Σιένα και στον τομέα Θεσπρωτίας ιταλική Μεραρχία ιππικού.

 

Μόλις γίνεται γνωστή η κήρυξη του πολέμου, ο υποστράτηγος Χαράλαμπος Κατσιμήτρος εκδίδει την πρώτη πολεμική διαταγή:

Αξιωματικοί και οπλίται της 8ης Μεραρχίας,

διανοίγετε το στάδιον της εκτελέσεως του υπερτάτου προς την πατρίδα καθήκοντος, δια αντιστάσεως μέχρις εσχάτων συμφώνως προς το σχέδιον ενεργείας.
Αμυνθήτε του ιερού πάτριου εδάφους μετά φανατισμού εναντίον του επιδρομέως, όστις ήλθε να προσβάλη τούτο αναιτίως.

Αναμνησθήτε των ενδόξων παραδόσεων του Έθνους μας και πολεμήσατε με λύσσαν κατά του εχθρού.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 28ης Οκτωβρίου οι ιταλικές δυνάμεις εξαπέλυσαν γενική επίθεση σε όλα τα μέτωπα της ελληνοαλβανικής μεθορίου. Τα ελληνικά τμήματα αφού προέβαλαν αντίσταση, άρχισαν να υποχωρούν και να αναπτύσσονται στις προκαθορισμένες θέσεις, επιβραδύνοντας τον εχθρό βάσει γενικού σχεδίου. Στις 2 Νοεμβρίου η σύμπτυξη είχε ολοκληρωθεί και οι ελληνικές δυνάμεις εγκαταστάθηκαν στην κύρια αμυντική τοποθεσία Καλαμάς - Ελαία - Γκραμπάλα - Ύψωμα Κλέφτης.

Το πρωί της ίδιας μέρας ξεκίνησε σφοδρός βομβαρδισμός από την ιταλική αεροπορία και το πυροβολικό. Στις 15:00 η Μεραρχία Φερράρα εξαπέλυσε επίθεση στην τοποθεσία Ελαία, χωρίς όμως αποτελέσματα. Την επόμενη μέρα ύστερα από βομβαρδισμούς ακολούθησε επίθεση με τεθωρακισμένα κατά του τομέα Καλπακίου. Οι ελληνικές δυνάμεις διατήρησαν ακέραιες τις θέσεις τους. Στις 4 Νοεμβρίου, οι Ιταλοί περιορίστηκαν σε βομβαρδισμούς σε ολόκληρο το μέτωπο και την επόμενη το μεσημέρι μεγάλες δυνάμεις πεζικού και άρματα μάχης, με αεροπορική υποστήριξη εξαπολύουν επίθεση στον τομέα Ελαίας. Τα ελληνικά τμήματα παρά την σφοδρότητα της επίθεσης, απέκρουσαν την εχθρική επίθεση και προκάλεσαν σοβαρές απώλειες.

Οι ιταλικές επιθέσεις συνεχίστηκαν ως τις 8 Νοεμβρίου, κυρίως κατά του τομέα Ελαίας, χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα.

Οι απώλειες της ελληνικής μεραρχίας κατά τη μάχη Ελαίας-Καλαμά ανήλθαν σε 60 νεκρούς και 260 τραυματίες. Η ελληνική νίκη προκάλεσε μη αναστρέψιμες, υλικές και ηθικές, φθορές για την ιταλική πλευρά, που την ανάγκασε να αναστείλει τις επιθετικές επιχειρήσεις και να μεταπέσει σε κατάσταση άμυνας εν αναμονή ενισχύσεων.

• Εμείς οι Έλληνες. Σκάι 2008. Πολεμική Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας. ISBN 978-960-6845-16-1.
• Η Mάχη Ελαίας - Καλαμά. Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας.
• Καλπάκι 1940: η VIII Μεραρχία συντρίβει τους Ιταλούς.