Λεωνίδας Παπάζογλου: Έλληνας φωτογράφος

Βιογραφικά στοιχεία και έργο

Γεννήθηκε στην πόλη της Καστοριάς το 1872. Σε παιδική ηλικία μετακομίζει με τους γονείς του και τον μικρότερο αδελφό του, Παντελή, στην Κωνσταντινούπολη , όπου τα δύο αδέρφια σπουδάζουν φωτογραφία σε κάποιον άγνωστο έμπειρο φωτογράφο. Μετά το θάνατο των γονιών τους, τα αδέλφια επιστρέφουν στην Καστοριά και ανοίγουν το πρώτο τους φωτογραφείο το 1898 με 1899, κερδίζοντας στην αρχή το μονοπώλιο της λήψης φωτογραφιών στην περιοχή. Οι αδελφοί Παπάζογλου ήταν οι πρώτοι φωτογράφοι γεννημένοι στην Καστοριά, όταν παλαιότερα οι φωτογραφικές ανάγκες καλύπτονταν πρόσκαιρα από πλανόδιους φωτογράφους, που έρχονταν από άλλες περιοχές.

Η επαγγελματική του πορεία εκδηλώνεται σε μια περίοδο ιδιαίτερα ρευστή και εκρηκτική για την περιοχή της Καστοριάς, στις αρχές του 20ου αιώνα όταν οι εθνικοί ανταγωνισμοί έχουν κλιμακωθεί και η οθωμανική καταπίεση γίνεται πιο έντονη, αλλά και όταν εκδηλώνεται ο Μακεδονικός Αγώνας και έρχεται τελικά η απελευθέρωση της περιοχής το 1913 κατά τον Α' Βαλκανικό πόλεμο.^α[›] Οι φωτογραφίες του Λεωνίδα Παπάζογλου αποτελούν ντοκουμέντα της καθημερινής ζωής, των εκδηλώσεων και των κρίσιμων γεγονότων, που αποτυπώνονται μέσα από τα φωτογραφικά πορτραίτα των προσώπων, των ομάδων και των οικογενειών, των απλών και σημαντικών ανθρώπων, καθώς και των ανταρτών και των στρατιωτών των αρχών του 20ου αιώνα. Εργάστηκε κυρίως στην περιοχή της Καστοριάς, ενώ σπάνια δούλευε στη Σιάτιστα και στα Γρεβενά.

Ο Λεωνίδας Παπάζογλου πέθανε το 1918 στην ηλικία των 46 ετών, εξαιτίας της επιδημίας της ισπανικής γρίπης, η οποία μαστίζει την Μακεδονία εκείνη την περίοδο. Λίγες φωτογραφίες μπορούν να αποδοθούν στον αδελφό του.

Ανάδειξη φωτογραφικού υλικού

Μεγάλο μέρος του φωτογραφικού αρχείου δεν απέφυγε την καταστροφή^β[›], για να σωθούν τελικά σχεδόν 2.500 αρνητικά σε γυάλινες πλάκες. Η συλλογή που σώθηκε, φυλάχθηκε και αναδείχθηκε από τον γιατρό και συλλέκτη Γεώργιο Γκολομπία (1961-2009). Ο ίδιος γράφει για τον Παπάζογλου:

Είναι φανερό πως το αρχείο του Λεωνίδα Παπάζογλου, τόσο από άποψη όγκου όσο και από άποψη ποιότητας, αποτελεί μείζονος σημασίας εύρημα για την ιστορία της φωτογραφίας, όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε πανελλήνιο επίπεδο. Μπορεί κανείς να παραλληλίσει το έργο του με εκείνο ενός διευθυντή ορχήστρας, που με τη μπαγκέτα του κυριαρχεί πάνω στα μουσικά όργανα αποτρέποντας παραφωνίες και παράγοντας τελικά την αρμονία.

Ο Γεώργιος Γκολομπίας δεν διστάζει να συγκρίνει τους αδελφούς Παπάζογλου με τους Αδελφούς Μανάκη. Η σημασία της συλλογής είναι πολύ σημαντική, αν σκεφτούμε ότι το φωτογραφικό υλικό για την Δυτική Μακεδονία σε αυτή την περίοδο είναι σπάνιο, και ιδιαίτερα όσον αφορά τα πρωτογενή στοιχεία των γενονότων κατά την διάρκεια των εθνικών ανταγωνισμών στην περιοχή.

Μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις

Μια μεγάλη συλλογή του φωτογράφου μετά την παραχώρηση του συλλέκτη, φιλοξενείται στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης. Η πρώτη οργάνωση της έκθεσης πραγματοποιήθηκε το 2004, ως ειδική θεματική ενότητα για τα 100 χρόνια από την έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα. Έκτοτε έχουν διοργανωθεί περιοδικές εκθέσεις της συλλογής στην Ελλάδα και το εξωτερικό:

• Φθινόπωρο 2004, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης (Πρώτη έκθεση), Θεσσαλονίκη.
• Χειμώνας 2004, Μουσείο Μπενάκη (Κτήριο οδού Πειραιώς), Αθήνα.
• Χειμώνας 2005, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας, Φλώρινα.
• Άνοιξη 2008, Εθνογραφικό Μουσείο Σόφιας, Σόφια, Βουλγαρία.
• Άνοιξη 2009, Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής, Αιανή Κοζάνης.
• Φθινόπωρο 2009, Αρχοντικό Βέργου, Καστοριά.
• Άνοιξη 2011, Ριζάρειο Εκθεσιακό Κέντρο, Μονοδένδρι Ιωαννίνων.
• Καλοκαίρι 2013, Πνευματικό Συνεδριακό Κέντρο Δροσοπηγής, Δροσοπηγή Ιωαννίνων.

Από τον Νοέμβριο του 2018, η μόνιμη συλλογή του φωτογραφικού του έργου εκτείθεται στο αρχοντικό Βέργου στη Καστοριά.

•  
  Γυναίκα της Κλεισούρας Καστοριάς, αρχές 20ου αιώνα. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου.
•  
  Γυναίκα της Κλεισούρας Καστοριάς, αρχές 20ου αιώνα. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου.
•  
  Ο μακεδονομάχος Λάζος Αποστολίδης με συμπολεμιστές του. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου.
•  
  Ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης σε τμήμα φωτογραφίας του Λεωνίδα Παπάζογλου
•  
  Γυναίκα της Κλεισούρας Καστοριάς. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου.
•  
  Φωτογραφικό τρικ. Εικονίζεται ο ίδιος ο φωτογράφος Λεωνίδας Παπάζογλου.
•  
  Ο τάφος του Παύλου Μελά. Φωτογραφία του Λεωνίδα Παπάζογλου^α[›].
•  
  Η πινακίδα του φωτογραφείου των αδελφών Παπάζογλου^γ[›].
•  
  Παιδιά από την Κλεισούρα, αρχές 20ου αιώνα.

^ α: Ο φωτογράφος Λεωνίδας Παπάζογλου, είχε δηλώσει ότι μια από τις πιο δύσκολες φωτογραφίσεις του, ήταν όταν φωτογράφισε τον τάφο του Παύλου Μελά, αμέσως μετά την ταφή του σώματός του στην Καστοριά από τον Μητροπολίτη Γερμανό Καραβαγγέλη το 1904 και το σκηνικό στην περιοχή ήταν ιδιαίτερα τεταμένο. Μια άλλη περίεργη φωτογράφιση είναι η φωτογραφία του κεφαλιού του Λαζάρ Ποπτράϊκωφ, το οποίο αφαίρεσαν από το νεκρό σώμα οι σύντροφοί του για να μην ατιμαστεί, όπως είχε γίνει και στην περίπτωση του Παύλου Μελά.

^ β: Μέρος του αρχείου που βρίσκονταν στην οικία Παπάζογλου, καταστράφηκε κατά τον βομβαρδισμό της πόλης της Καστοριάς κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο το 1940.

^ γ: Το οπισθότυπο των φωτογραφιών, τυπωμένο σε λιθογραφείο της Βιέννης έγραφε: «Φωτογραφείον Καστορία αδελφών Π. Παπάζογλου. Αι φωτογραφικαί πλάκες διατηρούνται και δι' ακολούθους παραγγελίας».

• Γιάννης Σταθάτος, Λεωνίδας Παπάζογλου, Επιμέλεια Κωστής Αντωνιάδης & Γιώργος Γκολομπίας, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, 2004, Πρώτη δημοσίευση, περιοδικό Φωτογράφος, τ. 140, Αύγουστος 2005.
• Ιωάννινα: Φωτογραφικά πορτρέτα από την Καστοριά στο Ριζάρειο Εκθεσιακό Κέντρο, Εφημερίδα Το Βήμα, 04/02/2011.
• Ελένη Μπίστικα, Mε τη ματιά και τον φακό του Λεωνίδα Παπάζογλου (1872-1918) – Eκθεση Φωτογραφίας στο Pιζάρειο Eκθεσιακό Kέντρο Mονοδενδρίου Iωαννίνων, Εφημερίδα Η Καθημερινή,04/02/2011.

• Γιάννης Σταθάκος, Λεωνίδας Παπάζογλου: Φωτογραφικά πορτραίτα από την Καστοριά και την περιοχή της την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, 2004, ISBN 960-88028-2-2

• Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης Αρχειοθετήθηκε 2006-12-24 στο Wayback Machine.
• Ιστοσελίδα Red Creative, Κατάλογος έκθεσης Λεωνίδα Παπάζογλου, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, 2004
•   Δελτίο ειδήσεων: Θέμα 14: Έκθεση Φωτογραφίας-Καστοριά (Χρονολογία Παραγωγής/Πρώτης Εκπομπής: Κυριακή, 25 Οκτωβρίου 2009) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Αυτό το λήμμα σχετικά με τη Φωτογραφία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.