Κοινωνική Ψυχολογία

Ασχολείται με την μελέτη του τρόπου που διαμορφώνεται και μεταβάλλεται η συμπεριφορά και η προσωπικότητα του ανθρώπου. Μελετά τις αλλαγές που οφείλονται σε διαπροσωπικές σχέσεις (social interaction) στο πλαίσιο ιδεολογικά ομοιογενών ομάδων π.χ οικογένεια, σχολική τάξη, παρέα συνομηλίκων, ομάδες στο πλαίσιο θρησκευτικών ή πολιτικών οργανώσεων κ.α.. Είναι η επιστημονική μελέτη του πώς η κοινωνία επηρεάζει τον τρόπο που συμπεριφέρονται, σκέφτονται και αισθάνονται τα μέλη της.

 

Η κοινωνική ψυχολογία  δεν είναι ανεξάρτητη επιστήμη αλλά ειδικευμένο διεπιστημονικό πεδίο της κλασικής ψυχολογίας και της κοινωνιολογίας και δεν πρέπει να συγχέεται:

α) με την επιστήμη της ψυχολογίας που μελετά την διανοητική λειτουργία (mental process) και την συμπεριφορά και

β) με την επιστήμη της κοινωνιολογίας που μελετά τον τρόπο που οργανώνεται εσωτερικά η κοινωνία.

Ως συνδετική επιστήμη προσεγγίζει την ανθρώπινη συμπεριφορά ως τη συμπεριφορά ενός «υποκειμένου» το οποίο προσπαθεί να επικοινωνήσει με τους συνανθρώπους του και ταυτόχρονα να συνυπάρχει με αυτούς σε οργανωμένες δομές (οργανισμοί – κοινωνία).  

To αντικείμενο της απορρέει από αυτή την αμοιβαία προσέγγιση των δυο επιστημών (κοινωνιολογίας και ψυχολογίας).

Η κοινωνική ψυχολογία μελετά:

• τους παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν και καθοδηγούν το μεμονωμένο άτομο να συμπεριφερθεί με καθορισμένο τρόπο εξαιτίας της παρουσίας άλλων συνανθρώπων του σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό πλαίσιο.
• μελετά τις σκέψεις που κάνει το μεμονωμένο άτομο, τα συναισθήματα που του δημιουργούνται, τις πεποιθήσεις και τις στάσεις που διαμορφώνει, τον τρόπο που ιεραρχεί τις αξίες του, τις στάσεις (προθέσεις) που διαμορφώνει όταν συνεργάζεται με τους άλλους ανθρώπους σε καθορισμένα κοινωνικά πλαίσια (social interaction). .
• την διαμόρφωση της προσωπικότητας ως αποτέλεσμα της κοινωνικής αλληλεπίδρασης που υφίσταται το άτομο ως μέλος κοινωνικής ομάδας και όχι ως αποτέλεσμα μιας προκαθορισμένης ψυχικής, βιολογικής και σωματικής ιδιαιτερότητας.

Ιδιαίτεροι τομείς αυτής της κοινωνικής αλληλεπίδρασης είναι:

α) η αλληλεπίδραση κοινωνικών και ψυχολογικών διεργασιών στο επίπεδο συγκεκριμένων ατομικών συμπεριφορών

β) η αλληλεπίδραση προσώπων και ομάδων στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής

γ) το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης (εμπειρία) μεταξύ του κοινωνικού περιβάλλοντος (κοινωνία)- όπως το ορίζει η επιστήμη- και του ιδιαίτερου τρόπου που αντιλαμβάνεται αυτή την αλληλεπίδραση το άτομο που δραστηριοποιείται σε αυτήν.

Σύμφωνα με το Doise (1982) στο Μαντόγλου και Κυριάκος Μελέτης (2013) σελ. 39 η αλληλεπίδραση ατόμου και κοινωνικού περιβάλλοντος προσεγγίζεται:

 

1. ενδο-ατομικά: κατά την οποία μελετάται ο τρόπος με τον οποίο τα μεμονωμένα άτομα αξιολογούν και οργανώνουν τις εμπειρίες τους από το άμεσο κοινωνικό τους περιβάλλον σε σχέση με παλαιότερες απόψεις τους ώστε η εκ δηλούμενη συμπεριφορά τους να διατηρεί ή να ανακτά την εσωτερική γνωστική τους ισορροπία π.χ το φαινόμενο της γνωστικής ασυμφωνίας.
2. διατομικά: κατά τη οποία μελετάται ο τρόπος κατά τον οποίο τα άτομα αξιολογούν τόσο την δική τους ατομική συμπεριφορά όσο και των συνανθρώπων τους με βάση πρότυπα-κανόνες (norms) τους οποίους θεωρούν κοινά αποδεκτούς π.χ. η θεωρία κοινωνικής αποδοχής.
3. διομαδικά κατά την οποία μελετάται: ο τρόπος που αξιολογούν οι άνθρωποι τις ατομικές τους συμπεριφορές και των συνανθρώπων τους ως μέλη κοινωνικών ομάδων καθώς και οι μηχανισμοί που διέπουν την σχέση και την αλληλεπίδραση διαφορετικών ομάδων π.χ το φαινόμενο της κοινωνικής συμμόρφωσης και το φαινόμενο του κύρους και του γοήτρου που απολαμβάνουν τα άτομα ως κάτοχοι συγκεκριμένων κοινωνικών θέσεων.
4. Ιδεολογικά: κατά την οποία η μελέτη επικεντρώνεται στην επίδραση (λειτουργία) μηχανισμών οι οποίοι αποκρύπτουν όψεις και δυσλειτουργίες της υφιστάμενης κοινωνικής οργάνωσης ώστε τα άτομα ως μέλη της κοινωνίας να αποδέχονται (νομιμοποίηση- δικαίωση) τις επικρατούσες σχέσεις κυριαρχίας π.χ η συμβολή της κυρίαρχης ιδεολογίας στο σχηματισμό ατομικών και συλλογικών (ομαδικών) ταυτοτήτων.