Κέντρο Ελασσόνων Πλανητών

Ιδρυθέν το 1947, σήμερα λειτουργεί στο Αστροφυσικό Παρατηρητήριο του Σμισθόνιαν υπό την αιγίδα της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης.

Το Κέντρο Ελασσόνων Πλανητών είναι ο επίσημος παγκόσμιος οργανισμός υπό την ευθύνη του οποίου βρίσκεται η συλλογή παρατηρησιακών δεδομένων για μικρά πλανητικά σώματα (όπως οι αστεροειδείς), ο υπολογισμός της τροχιάς τους και η δημοσίευση των σχετικών πληροφοριών μέσω του ακαδημαϊκού περιοδικού Minor Planet Circulars. Λειτουργεί στο Αστροφυσικό Παρατηρητήριο του Σμισθόνιαν που, μαζί με το Κολλεγιακό Παρατηρητήριο του Χάρβαρντ (Harvard College Observatory), υπάγεται στο Κέντρο Αστροφυσικής Χάρβαρντ – Σμισθόνιαν.

 

Το ΚΕΠ προσφέρει πληθώρα δωρεάν διαδικτυακών υπηρεσιών για τους διάφορους παρατηρητές, με σκοπό την υποβοήθηση και διεύρυνση της παρατήρησης μικρών πλανητών και κομητών. Ο πλήρης κατάλογος των τροχιών μικρών πλανητών (συχνά αναφέρεται ως «Κατάλογος των Μικρών Πλανητών», Minor Planet Catalogue) διατίθεται δωρεάν στην ιστοσελίδα του Κέντρου Ελασσόνων Πλανητών. Ακόμα, το ΚΕΠ είναι υπεύθυνο για την αναγνώριση και την δημοσίευση της ταυτότητας γεωπλήσιων αντικειμένων (near-earth objects – NEOs) που ενδέχεται να προσκρούσουν στην Γη.

Το Κέντρο Ελασσόνων Πλανητών ιδρύθηκε στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι το 1947, υπό τη διεύθυνση του αστρονόμου Πολ Χέργκετ (Paul Herget). Μετά τη συνταξιοδότηση του Χέργκετ στις 30 Ιουνίου 1978, το ΚΕΠ μεταφέρθηκε στο Αστροφυσικό Παρατηρητήριο του Σμισθόνιαν, με τον αστρονόμο Μπράιαν Μάρσντεν (Brian G. Marsden) να αναλαμβάνει τη διεύθυνσή του. Από το 2006 ως το 2015, διευθυντής του ΚΕΠ ήταν ο Τίμοθι Σπαρ (Timothy Spahr), επιβλέπων ενός σώματος πέντε επιστημόνων. Από το 2015 ως το 2021, ο μεταβατικός διευθυντής Μάθιου Χόλμαν (Matthew Holman) ηγήθηκε της αναδιοργάνωσης και περαιτέρω ανάπτυξης του ΚΕΠ, διπλασίασε το προσωπικό του καθώς και των όγκο των δεδομένων που επεξεργάζονται κατ' έτος. Η παραίτηση του Χόλμαν στις 9 Φεβρουαρίου 2021, ακολουθήθηκε από την ανάληψη της διεύθυνσης από τον Μάθιου Πέιν (Matthew Payne).

 

Το ΚΕΠ εκδίδει τις αστρονομικές παρατηρήσεις μικρών πλανητών, κομητών και φυσικών δορυφόρων που συλλέγει και επεξεργάζεται στα ακαδημαϊκά περιοδικά του, το Minor Planet Circulars, το Minor Planet Electronic Circulars και τα συμπληρωματικά Minor Planet Supplements. Στην ιστοσελίδα του ΚΕΠ είναι διαθέσιμο ένα εκτενές αρχείο των περιοδικών σε μορφή PDF, με παλαιότερη έκδοση εκείνη της 1ης Νοεμβρίου 1977 (MPC 4937–5016).

• Το Minor Planet Circulars (M.P.C. ή MPCs), εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1947. Αποτελεί ακαδημαϊκό περιοδικό που εκδίδεται από το Κέντρο Ελασσόνων Πλανητών κατά τις ημερομηνίες οπότε παρατηρείται πανσέληνος, καθώς τότε οι αστρονομικές παρατηρήσεις ελαχιστοποιούνται εξαιτίας της υψηλής λαμπρότητας του ουρανού. Το M.P.C. περιλαμβάνει αστρονομικές παρατηρήσεις, τροχιές και εφημερίδες (ephemerides, πίνακες τροχιών ουράνιων σωμάτων) μικρών πλανητών, κομητών και ορισμένων φυσικών δορυφόρων. Τα παρατηρησιακά δεδομένα που αφορούν κομήτες δημοσιεύονται πλήρως, ενώ οι παρατηρήσεις των μικρών πλανητικών σωμάτων συνοψίζονται από έναν κώδικα και εκδίδονται στην πληρότητά τους σε συμπληρωματική έκδοση. Στο M.P.C. ανακοινώνονται νέες αριθμήσεις και ονοματοδοσίες μικρών πλανητών, καθώς και αριθμήσεις κομητών και φυσικών δορυφόρων.
• Το Minor Planet Electronic Circulars (MPECs) εκδίδεται από το ΚΕΠ και περιλαμβάνει παρατηρήσεις θέσης και τροχιάς ασυνήθιστων μικρών πλανητών και όλων των κομητών. Μηνιαίες λίστες παρατηρήσιμων ασυνήθιστων αντικειμένων, μακρινών αντικειμένων και κομητών, καθώς και η λίστα των αριθμημένων μικρών πλανητών επίσης εκδίδονται στο MPECs. Η έκδοση Daily Orbit Update MPECs περιλαμβάνει καινούργιες ταυτοποιήσεις και τροχιές μικρών πλανητών που έγιναν κατά τις 24 ώρες πριν την έκδοση.
• Το Minor Planets and Comets Supplement (MPS) εκδίδεται από το ΚΕΠ εκ μέρους του Τομέα F της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης (Τομέας Πλανητικών Συστημάτων και Βιοαστρονομίας, Planetary Systems and Bioastronomy).
• Το Minor Planets and Comets Orbit Supplement (MPO) εκδίδεται από το ΚΕΠ επίσης εκ μέρους του Τομέα F της ΔΑΕ. Σε αυτό περιλαμβάνονται καινούργιες τροχιές μικρών πλανητών.

Η Υπηρεσία Εφημερίδων Φυσικών Δορυφόρων του ΚΕΠ παρέχει εφημερίδες και τροχιακά στοιχεία των εξωτερικών ακανόνιστων δορυφόρων των γιγάντιων πλανητών.

• Η επίσημη ιστοσελίδα του Κέντρου Ελασσόνων Πλανητών.
• MPC/MPO/MPS Archive, all published circulars since 1977 (downloadable as PDF).
• The MPC Orbit (MPCORB) Database.
• The Minor Planet Center Status Report, Matthew J. Holman, 8 November 2015.
• Recent MPECs, list of most-recently published Minor Planet Electronic Circulars.

• Asteroid Hazards, Part 1: What Makes an Asteroid a Hazard? στο YouTube (min. 6:04)
• Asteroid Hazards, Part 2: The Challenge of Detection στο YouTube (min. 7:14)
• Asteroid Hazards, Part 3: Finding the Path στο YouTube (min. 5:38)