Ζυλιέν Οφρέ Ντε Λα Μετρί: Γάλλος ιατρός, φιλόσοφος και εμπιριστής

Είναι ευρύτερα γνωστός για το έργο του L'homme machine (Ο άνθρωπος μηχανή)

Ζυλιάν Οφραί ντε Λα Μετρί
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Julien Offray de La Mettrie (Γαλλικά)
Γέννηση	12  Δεκεμβρίου 1709 ή 25  Δεκεμβρίου 1709 Σαιν-Μαλό
Θάνατος	11  Νοεμβρίου 1751 Πότσδαμ
Τόπος ταφής	Friedrichstadt
Χώρα πολιτογράφησης	Γαλλία
Θρησκεία	αθεϊσμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Γαλλικά
Ομιλούμενες γλώσσες	Γαλλικά
Σπουδές	Πανεπιστήμιο της Ρεν
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	φιλόσοφος ιατρός μη μυθοπλαστικός συγγραφέας συγγραφέας
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Λα Μετρί γεννήθηκε στη Βρεττάνη στις 23 Νοεμβρίου 1709 και ήταν γιος εύπορου εμπόρου υφασμάτων. Τα πρώτα του σχολεία ήταν κολέγια στο Κουτάνς και το Καέν. Αργότερα παρακολούθησε το Collège du Plessis στο Παρίσι, και φαίνεται να απόκτησε ενδιαφέρον στο να γίνει ιερέας, αλλά όταν μελέτησε θεολογία για μερικά χρόνια, το ενδιαφέρον του ξεθώριασε και απομακρύνθηκε από την Καθολική Εκκλησία. To 1725 ο Λα Μετρί εισήχθη στο College d'Harcourt για να μελετήσει φιλοσοφία και φυσική επιστήμη, και πιθανόν να αποφοίτησε γύρω στο 1728. Τότε το D'Harcourt was ήταν πρωτοπόρο στη διδασκαλία του Καρτεσιανιασμού στη Γαλλία. Το 1734, ξεκίνησε να σπουδάζει υπό τον Hermann Boerhaave ένα γνωστό ιατρό ο οποίος, και αυτός αρχικά επιθυμούσε να γίνει ιερέας. Υπό τον Boerhaave ο Λα Μετρί επηρεάστηκε για τις μεταρρυθμίσεις ιατρικής εκπαίδευσης στη Γαλλία..

Με το πέρας των σπουδών του μαζί με τον D'Harcourt, ο Λα Μετρί αποφάσισε να ακολουθήσει το επάγγελμα του ιατρού. Ένας φίλος της οικογένειας του, ο François-Joseph Hunauld, ο οποίος θα ελάμβανε την έδρα της Ανατομίας στο Jardin du Roi, φαίνεται να τον επηρέασε σε αυτή του την απόφαση.

 

Το 1733, πάντως, αναχώρησε για το Λέιντεν για να μελετήσει υπό τον διάσημο ιατρό Herman Boerhaave. Η παραμονή του στην Ολλανδία θα ήταν σύντομη αλλά αρκετά σημαντική. Τα επόμενα χρόνια, ο Λα Μετρί άσκησε την ιατρική στην γενέτειρά του κάνοντας γνωστές τις θεωρίες και το έργο του. Νυμφεύθηκε το 1739 αλλά ο γάμος του, στον οποίο απέκτησε δυο παιδιά, δεν του πρόσφερε ευτυχία και έτσι, το 1742 εγκατέλειψε την οικογενειακή στέγη και ταξίδεψε στο Παρίσι. Εκεί δούλεψε ως στρατιωτικός χειρουργός στο ‘’Gardes Françaises’’ και έλαβε μέρος σε αρκετές μάχες του πολέμου διαδοχής της Αυστρίας. Η εμπειρία του, του προκάλεσε απέχθεια για τη βία, κάτι το οποίο φαίνεται στα φιλοσοφικά γραπτά του. Αυτά τα χρόνια, κατά τη διάρκεια ενός πυρετού έκανε παρατηρήσεις στον εαυτό του, σε σχέση με την ταχυκαρδία που προέκυπτε καθώς σκεφτόταν, κάτι τον οποίο οδήγησε στο συμπέρασμα πως η σκέψη ήταν αποτέλεσμα οργανικών αλλαγών στο μυαλό και νευρικό σύστημα. Το συμπέρασμα αυτό το κατέγραψε στο πρώτο του φιλοσοφικό βιβλίο ‘’Histoire naturelle de l'âme’’ (1745). Τόσο μεγάλη όμως ήταν η κατακραυγή που προκάλεσε ώστε ο Λα Μετρί αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη θέση του στον στρατό και να βρει καταφύγιο στο Λέιντεν. Εκεί ανέπτυξε περισσότερο τη θεωρία του, πιο θαρραλέα και ολοκληρωμένα την οποία κατέγραψε στο ‘’L'Homme machine’’ μια βιαστικά γραμμένη πραγματεία, βασισμένη σε συγκροτημένη υλιστική και σχεδόν αθεϊστική βάση.. Ο υλισμός του Λα Μετρί ήταν προϊόν των ιατρικών του ανησυχιών, συνεχίζοντας τα ανησυχίες προκατόχων του, όπως ο επικουριστής ιατρός Guillaume Lamy.

 

Τις ηθικές συνέπειες των πιο πάνω συμπερασμάτων και αρχών του, θα τις επεξεργαζόταν στο έργο του «Discours sur le bonheur» το οποίο ο Λα Μετρί το θεωρούσε ως magnum opus. Σε αυτό το βιβλίο ανέπτυξε τη θεωρία της μετάνοιας, δηλαδή την άποψή του για τις επιβλαβείς επιπτώσεις που έχουν τα αισθήματα τύψης που προκαλούνται στα παιδιά κατά τη διάρκεια ένταξης τους σε μια κουλτούρα. Αυτή ήταν η ιδέα που τον έφερε σε εχθρότητα σχεδόν με όλους τους φιλόσοφους και μελετητές του Γαλλικού διαφωτισμού και του επέφερε damnatio memoriae το οποίο αναιρέθηκε ένα αιώνα αργότερα από τον Friedrich Albert Lange στο βιβλίο του για την ιστορία του υλισμού «Geschichte des Materialismus».

Ο Ζουλιέν ντε λα Μετρί θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς ντετερμινιστές του 18ου αιώνα. Ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του ως μηχανιστικό υλιστή. Ο Λα Μετρί πίστευε πως οι σκέψεις είναι προϊόν του σώματος. Εξέφρασε αυτές τις σκέψεις στο πιο σημαντικό του έργο: Άνθρωπος Μηχανή. Εκεί εξέφρασε την εκτίμηση του πως όλος ο ανθρώπινος οργανισμός δούλευε σαν μηχανή. Η θεωρία αυτή φαίνεται να είναι κτισμένη στο έργο του Καρτέσιου. Πάντως, παρόλο που βοήθησε να γίνουν πιο γνωστές οι απόψεις του Ντεκάρτ, επιχειρηματολόγησε εναντίον της δυικότητας του μυαλού.

Άνθρωπος και ζώο

Πριν το «Άνθρωπος Μηχανή», εξέδωσε το The Natural History of the Soul το 1745. Επιχειρηματολόγησε πως οι άνθρωποι ήταν τόσο περίπλοκοι όσο τα ζώα. Αρκετή συζήτηση προκλήθηκε από την άποψη του ότι από τα ζώα στον άνθρωπο δεν υπάρχει ασυνέχεια.Αργότερα, ισχυρίστηκε πως τα ζώα και οι άνθρωποι είναι κατασκευασμένοι από ενόργανη ύλη. Εκτιμούσε πως οι άνθρωποι και τα ζώα διέφεραν στην πολυπλοκότητα της οργάνωσης της ύλης. Συνέκρινε τις διαφορές ανθρώπου με ζώα, ως να ήταν όμοιες με τις διαφορές των ωρολογίων ακριβείας με εκκρεμές, με τα συνηθισμένα ρολόγια. Έλεγε «Ο άνθρωπος είναι για τον πίθηκο και για το πιο έξυπνα ζώα, ότι είναι το εκκρεμές του Κρίστιαν Χόυχενς για το ρολόι του Julien Roy.» H ιδέα ότι δεν υπήρχαν διαφορές βασιζόταν στον εντοπισμό αίσθησης στα ζώα και τα φυτά Παρόλο που αναγνώριζε πως μόνο οι άνθρωποι μπορούν να μιλάνε μια γλώσσα, πίστευε πως τα ζώα ήταν ικανά να μάθουν μία. Έφερνε για παράδειγμα τους πιθήκους για τους οποίους πίστευε ως αν εκπαιδεύονταν καλά, θα γίνονταν τέλειοι άνθρωποι Επίσης, τόνιζε πως οι άνθρωποι μαθαίνουν μέσω μίμησης, όπως τα ζώα

Οι απόψεις του για την σχέση ανθρώπων και ζώων βασιζόταν σε δύο τύπους συνέχειας. Ο πρώτος τύπος- αδύναμης συνέχειας- ήταν ότι τα ζώα και οι άνθρωποι είναι κατασκευασμένοι από την ίδια ουσία, διαφορετικά όμως οργανωμένη. Ο δεύτερος τύπος ισχυρής συνέχειας ήταν ότι η ψυχολογία και συμπεριφορά των ζώων και των ανθρώπων δεν ήταν διαφορετική.

«Άνθρωπος Μηχανή»

O Λα Μετρί πίστευε πως ο άνθρωπος ζούσε ως μηχανή, καθώς οι σκέψεις του ήταν αποτέλεσμα του σώματος του. Υποστήριξε πως η οργάνωση της ύλης σε υψηλό και πολύπλοκο επίπεδο, είχε ως αποτέλεσμα την ανθρώπινη σκέψη. Δεν πίστευε στην ύπαρξη θεού. Επέλεξε να υποστηρίζει πως η οργάνωση των ανθρώπων ήταν τέτοια ώστε να προκαλεί την καλύτερη δυνατή διαχείριση της ύλης.. Ο Λα Μετρί κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα μετά από μια ασθένεια που επηρέασε το σώμα και το μυαλό, έτσι οδηγήθηκε να συνδέσει μυαλό και σώμα. Αφού συνέλεξε αρκετά στοιχεία, τα παρουσίασε σε βιβλίο του.. Μερικές από τις αποδείξεις τις οποίες παρουσίασε ο Λα Μετρί, απορρίφθηκαν λόγω της φύσης τους. Για παράδειγμα, υποστήριξε πως γεγονότα όπως ένα αποκεφαλισμένο κοτόπουλο να τρέχει, ή μια καρδιά από ένα ζώο η οποία αφαιρέθηκε πρόσφατα και ακόμη είναι σε λειτουργία, δείχνουν πως το μυαλό συνδέεται με το υπόλοιπο σώμα. Παρότι αρκετές θεωρίες του Λα Μετρί επιβεβαιώθηκαν αργότερα, το έργο του δεν ήταν απαραίτητα επιστημονικό. Μάλλον τα έργα του ήταν περισσότερο προκλητικά και αμφιλεγόμενα.

Ανθρώπινη φύση

Ο Λα Μετρί, επιπλέον εξέφρασε τις απόψεις του λέγοντας πως είναι ντετερμινιστής. Διαφωνούσε με τις χριστιανικές απόψεις και τόνιζε πόσο σημαντικές ήταν οι ηδονιστικές εμπειρίες. Επιπλέον, εξετάζοντας την ανθρώπινη συμπεριφορά, αμφισβητούσε πως οι άνθρωποι έχουν περισσότερη ηθική από τα ζώα. Σημείωνε πως τα ζώα σπανίως βασάνιζε ένα το άλλο, και υποστήριζε πως έχουν κάποιο επίπεδο ηθικής.

Επίδραση

O Λα Μετρί επηρέασε τον Pierre Jean Georges Cabanis, ένα γνωστό Γάλλο ιατρό. Συνέχισε να ασχολείται με τις απόψεις του Λα Μετρί αν και τις λείανε για να μην είναι τόσο ακραίες. Οι ακραίες απόψεις του Λα Μετρί απορρίφθηκαν, όμως η εργασία του βοήθησε την ψυχολογία, κυρίως τον συμπεριφορισμό. Πάντως, η επίθεση κατά του Λα Μετρί ήταν τόσο έντονη, που αρκετοί συμπεριφοριστές δεν ήξεραν τίποτε σχεδόν για τον Λα Μετρί, αλλά έκτισαν τις γνώσεις τους από υλιστές με παρόμοια επιχειρήματα.

Φυγή στην Πρωσία

 

Ο ηδονισμός του Λα Μετρί και οι υλιστικές αρχές του, προκάλεσαν οργή μέχρι και στη σχετικά ανεκτική Ολλανδία. Τόσο ισχυρό ήταν το εναντίον του κλίμα, ώστε το 1748 αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Λέιντεν και να βρει καταφύγιο στην Πρωσία του Μεγάλου Φρειδερίκου, ο οποίος όχι μόνο τον άφησε να εργάζεται ως γιατρός, αλλά τον διόρισε και στο δικαστήριο ως αναγνώστη. Εκεί ο Λα Μετρί έγραψε το Discours sur le bonheur (1748), το οποίο εξόργισε τους κορυφαίους διανοητές του Διαφωτισμού όπως οι Βολταίρος, Ντιντερό, Βαρώνος του Χόλμπαχ για τις αισθησιακές και αχαλίνωτες ηδονιστικές αρχές, τις οποίες έθετε σε προτεραιότητα και υπεράνω οτιδήποτε άλλου.

Θάνατος

Η αναζήτηση της ηδονής από τον Λα Μετρί, φαίνεται να οδήγησε στον θάνατό του. Ο Γάλλος πρέσβης στην Πρωσία, ο Tirconnel, για να ευχαριστήσει τον Λα Μετρί ο οποίος τον είχε θεραπεύσει από μια ασθένεια, οργάνωσε φεστιβάλ προς τιμή του. Υποστήριξε πως ο Λα Μετρί, θέλοντας να δείξει ότι μπορούσε να φάει αρκετά, ή τη δυνατή του κράση, κατανάλωσε μεγάλη ποσότητα από φασιανό πατέ με τρούφες το οποίο τον οδήγησε σε γαστρικά προβλήματα, πυρετό και θάνατο.

Ο Μέγας Φρειδερίκος έδωσε ομιλία για την κηδεία του, η οποία παραμένει σημαντική βιογραφική πηγή για την ζωή του Λα Μετρί. Είπε: «Ο Λα Μετρί, πέθανε στο σπίτι του Milord Tirconnel, Γάλλου πρόξενου, τον οποίο είχε επαναφέρει στη ζωή. Φαίνεται, πως η ασθένεια, γνωρίζοντας με ποιον είχε να κάνει, ήταν έξυπνη αρκετά να του επιτεθεί πρώτα στο μυαλό, ώστε να τον καταστρέψει με ασφάλεια. Ένας υψηλός πυρετός με έντονο παραλήρημα ακολούθησε. Ήταν αναγκασμένος να απευθυνθεί σε άλλους συναδέλφους του, αλλά δεν βρήκε κάποιο τόσο ικανό όσο ήταν ο ίδιος.»’.[1]" Ο Φρειδερίκος τον περιέγραψε ως καλό διάβολο και γιατρό, αλλά πολύ κακό συγγραφέα..

•   Το παρόν λήμμα ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Lamettrie, Julien Offray de» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 16 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σσ. 129–130 

Επιλεγμένα έργα

• Histoire Naturelle de l'Âme. 1745 (anon.)
• École de la Volupté. 1746, 1747 (anon.)
• Politique du Médecin de Machiavel. 1746 (anon.)
• L'Homme Machine. 1748 (anon.)
• L'Homme Plante. 1748 (anon.)
• Ouvrage de Pénélope ou Machiavel en Médecine. 1748 (pseudonym: Aletheius Demetrius)
• Discours sur le bonheur ou Anti-Sénèque [Traité de la vie heureuse, par Sénèque, avec un Discours du traducteur sur le même sujet]. 1748 (anon.)
• L'Homme plus que Machine. 1748 (anon.)
• Système d'Épicure. 1750 (anon.)
• L'Art de Jouir. 1751 (anon.)

Συλλογικά έργα

• Œuvres philosophiques, 2 vols., Paris: Fayard 1984, 1987 (ISBN 2-213-01839-1); (ISBN 978-2-213-01983-3)
• [vol. 3] Ouvrage de Pénélope ou Machiavel en Médecine, Paris: Fayard 2002 (ISBN 2-213-61448-2)
• Œuvres philosophiques, 1 vol., Paris: Coda 2004 (ISBN 2-84967-002-2)

Εκδόσεις σχετικά με τις εργασίες του Λα Μετρί

• Aram Vartanian (ed.): La Mettrie's L'homme machine. A Study in the Origins of an Idea, (Princeton: Princeton University Press, 1960)
• John F. Falvey (ed.): La Mettrie. Discours sur le bonheur in Studies on Voltaire and the Eighteenth Century, vol. cxxxiv (Banbury, Oxfordshire: The Voltaire Foundation, 1975)
• Ann Thomson (ed.): La Mettrie's Discours préliminaire. in Materialism and Society in the Mid-Eighteenth Century (Genève: Librairie Droz, 1981)
• Théo Verbeek (Ed.): Le Traité de l'Ame de La Mettrie, 2 vols. (Utrecht: OMI-Grafisch Bedrijf, 1988)