Επτά Θανάσιμα Αμαρτήματα: ταξινόμηση σοβαρών αμαρτημάτων

Τα αμαρτήματα αυτά ονομάζονται «θανάσιμα» καθώς μπορούν να στερήσουν τη θεία χάρη και να οδηγήσουν στην αιώνια καταδίκη της ψυχής του ανθρώπου, εκτός αν συγχωρεθούν με την εξομολόγηση που ακολουθεί τη μετάνοια.

Η σοβαρότητα των αμαρτημάτων υπολογίζεται με βάση την κατάχρηση των ιδιοτήτων που θα μπορούσαν να είναι πιο κοντά στον Θεό. Κατά τον Δάντη και άλλους στοχαστές, η λογική είναι η ιδιότητα του ανθρώπου που τον κάνει να πλησιάζει προς το θεϊκό. Η κατάχρηση αυτής της ιδιότητας, μέσω της αλαζονείας ή της ζηλοφθονίας, φθείρει την ψυχή στον μέγιστο βαθμό. Ακολουθούν σε βαρύτητα οι καταχρήσεις που έχουν να κάνουν με τα πάθη του ανθρώπου, δηλαδή η οργή (υπερβολικό πάθος) και η οκνηρία (έλλειψη πάθους). Στο τέλος βρίσκεται η κατάχρηση των φυσικών αναγκών, σύμφωνα με τις οποίες ομοιάζουμε προς το ζωικό, συγκεκριμένα η απληστία, η λαιμαργία και η λαγνεία. Κάθε αμάρτημα εκπροσωπείται από έναν δαίμονα, ο οποίος μπορεί να είναι κοινός και με άλλες θρησκείες. Το Καθαρτήριο, όπως περιγράφεται στη «Θεία Κωμωδία» του Δάντη, περιλαμβάνει τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα κατά σειρά:

 

Αμάρτημα	Επεξήγηση	Δαίμονας
Αλαζονεία (Superbia)	υπεροψία, το να θεωρεί κανείς τον εαυτό του ανώτερο	Αζαζέλ (Azazel)
Ζηλοφθονία (Invidia)	φθόνος, ζήλια, αυτός που ενοχλείται με την επιτυχία των άλλων	Λεβιάθαν (Leviathan)
Οργή (Ira)	θυμός, μνησικακία και εκδικητική συμπεριφορά	Σατανάς (Satan/Amon)
Οκνηρία (Acedia)	φυγοπονία, τεμπελιά	Βεελφεγώρ (Belphegor)
Απληστία (Avaritia)	πλεονεξία, όταν ένας θέλει όλο και περισσότερα	Μαμωνάς (Mammon)
Λαιμαργία (Gula)	βουλιμία, όταν κάποιος τρώει πολύ, ασταμάτητα και γρήγορα	Βελζεβούλ (Beelzebub)
Λαγνεία (Luxuria)	φιληδονία, κατάσταση στην οποία ο άνθρωπος δεν ελέγχει τις σεξουαλικές του επιθυμίες	Ασμοδαίος (Asmodeus)

Αρκετοί αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι είχαν ασχοληθεί με τις έννοιες της Αρετής και της Ηθικής, καταλήγοντας σε ιδανικές ιδιότητες ή αξίες του ανθρώπου, όπως για παράδειγμα ο Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια. Επίσης επιζητούσαν το μέτρο, έτσι η έλλειψη ή η υπερβολή θεωρούσαν ότι οδηγεί σε ανεπιθύμητες καταστάσεις. Τις πιο σημαντικές αρνητικές συνέπειες, συγκέντρωσε τον 4ο αιώνα ο μοναχός Ευάγριος Ποντικός, φτιάχνοντας την παρακάτω λίστα:

1. Γαστριμαργία     2. Πορνεία     3. Φιλαργυρία     4. Ὑπερηφανία     5. Λύπη     6. Ὀργή     7. Κενοδοξία     8. Ἀκηδία

Στη συνέχεια μεταφράστηκε στα λατινικά και υιοθετήθηκε από τον Χριστιανισμό. Το έτος 591, ο Πάπας Γρηγόριος Α΄ αναθεώρησε τα θανάσιμα αμαρτήματα, συνενώνοντας τη λύπη με την ακηδία, και την υπερηφάνεια με την κενοδοξία, ενώ προσέθεσε επιπλέον τη ζηλοφθονία.

 

Κατά την Αναγέννηση, οι καλλιτέχνες αποτύπωσαν τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα σε πίνακες και γλυπτά, γνωρίζοντάς τα στο ευρύ κοινό, και προωθώντας με αυτό τον τρόπο τη χριστιανική κουλτούρα. Ανάμεσα στους σημαντικούς ζωγράφους της εποχής ήταν και ο Ιερώνυμος Μπος (1485).

•  
  Αλληγορική ζωγραφιά που απεικονίζει την ανθρώπινη καρδιά περικυκλωμένη από τα θανάσιμα αμαρτήματα (Βάτραχος = πλεονεξία, Φίδι = φθόνος, Λιοντάρι = οργή, Σαλιγκάρι = νωθρότητα, Γουρούνι = λαιμαργία, Κατσίκα = λαγνεία, Κόκκορας = υπερηφάνεια)
•  
  Οργή σε χαρακτικό του Γκυστάβ Ντορέ
•  
  Οκνηρία
•  
  Φιλαργυρία
•  
  Ματαιοδοξία
•  
  Βιτρώ σε εκκλησία με τρία από τα εφτά αμαρτήματα (λαιμαργία,λαγνεία,οκνηρία)

Στο Θέατρο

Ο θεατρικός συγγραφέας Μπέρτολτ Μπρεχτ και ο μουσικός συνθέτης Κουρτ Βάιλ έγραψαν την όπερα-μπαλέτο «Οι Εφτά Θανάσιμες Αμαρτίες των Μικροαστών» (Γερμ.: Die sieben Todsünden der Kleinbürger), μια σάτιρα για τον καπιταλισμό και τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει στην κεντρική ηρωίδα. Συγκεκριμένα περιγράφει τις εσωτερικές διαμάχες της (προβαλλόμενες σε δύο διαφορετικά πρόσωπα) όταν διαπράττει από ένα θανάσιμο αμάρτημα σε κάθε μία από τις 7 πόλεις που επισκέπτεται, με σκοπό να μαζέψει χρήματα για την οικογένειά της.

• Prose F.: Λαιμαργία. Τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα. Μετάφρ. Εριφύλη Μαρωνίτη, εκδ. "Νεφέλη", Αθήνα, 2006.
• Wasserstein W, Οκνηρία. Τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα. Μετάφρ. Ελεάννα Πανάγου, εκδ. "Νεφέλη", Αθήνα, 2006.
• Thurman R., Οργή. Τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα. Μετάφρ. Αθανάσιος Σαμαρτζής, εκδ. "Νεφέλη", Αθήνα, 2005.
• Summa Theologica του Θωμά Ακινάτη