Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων

 

Ιδρύθηκε από αντιπροσώπους πολιτικών και αντιστασιακών οργανώσεων νέων της εποχής (Αγροτική Νεολαία Ελλάδος, Ενιαία Εθνικοαπελευθερωτική Εργατοϋπαλληλική Νεολαία, Ενιαία Μαθητική Νεολαία, Ένωση Νέων Αγωνιστών Ρούμελης, Θεσσαλικός Ιερός Λόχος, Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία, Λεύτερη Νέα, Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος, Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδος, Φιλική Εταιρεία Νέων, Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Νέων, ΕΑΜΝ Μακεδονίας και Πελοποννήσου και Εθνικό Συμβούλιο των φίλων της νέας γενιάς), οι οποίοι αποφάσισαν τη διάλυση όλων των παραπάνω οργανώσεων και τη συγχώνευσή τους στην ΕΠΟΝ που τέθηκε υπό την καθοδήγηση της ΠΕΕΑ και του ΕΑΜ. Τα μέλη της ΕΠΟΝ καλούνταν ΕΠΟΝίτες και ΕΠΟΝίτισσες. Η Κούλα Ελευθεριάδου, η Ζωρζ Σαρή και η Άλκη Ζέη ήταν ενεργά μέλη της ΕΠΟΝ.

Στόχοι

 

Σκοποί της ΕΠΟΝ αναφέρονταν στο ιδρυτικό κείμενό της:

• Η εθνική απελευθέρωση με βάση την ακεραιότητα της Ελλάδας.
• Η εξόντωση του φασισμού και η αποκατάσταση της λαϊκής κυριαρχίας.
• Η καταπολέμηση των ιμπεριαλιστικών πολέμων και η υπεράσπιση της ειρήνης με βάση την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών.
• Η υπεράσπιση των οικονομικών, πολιτικών, εκπολιτιστικών και μορφωτικών δικαιωμάτων και επιδιώξεων της νέας γενιάς.

Στο ιδρυτικό κείμενο η ΕΠΟΝ αυτοπροσδιορίζεται ως οργάνωση εθνικοαπελευθερωτική, αντιφασιστική-προοδευτική, αντιπολεμική-φιλειρηνική. Γεγονός είναι ότι η ΕΠΟΝ ανδρώθηκε μέσα σε μια κρίσιμη εποχή. Κατά ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες φέρεται ότι περί αυτής είχαν συσπειρωθεί πανελλαδικά περισσότεροι από 600.000 νέοι και νέες, ενώ περί τους 30.000 εξ αυτών είχαν ενταχθεί στον ΕΛΑΣ. Εμβατήριο της ΕΠΟΝ ήταν το "Εμπρός ΕΠΟΝΙΤΕΣ". Άλλη χαρακτηριστική επωδός που επαναλάμβαναν οι Επονίτες ήταν:

"ΕΠΟΝ, ΕΠΟΝ, είσ΄ ο εχθρός των φασιστών,
άξια γενιά των δουλευτών,
καμάρι του λαού ΕΠΟΝ".

Παρανομία και διάλυση

Η ΕΠΟΝ τέθηκε εκτός νόμου με τον περιβόητο νόμο Ν.509 του 1947. Έκτοτε, συνέχισε να διατηρείται ως ο δεύτερος παράνομος μηχανισμός του ΚΚΕ, που τον διεύθυνε ο Στ. Κασιμάτης (τον πρώτο διεύθυνε ο Νίκος Πλουμπίδης). Η ΕΠΟΝ διαλύθηκε με απόφαση της 8ης Ολομέλειας του ΚΚΕ, που διεξήχθη τον Ιανουάριο του 1958, η οποία αποφάσισε επίσης τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων Βάσης του ΚΚΕ και την αναστολή έκδοσης του παράνομου Ριζοσπάστη, διαχέοντας το ΚΚΕ στην ΕΔΑ.

Ιστορική Μνήμη

 

Το σπίτι στο οποίο ιδρύθηκε η ΕΠΟΝ βρίσκεται στους Αμπελόκηπους, στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3. Το σπίτι διασώζεται μέχρι και σήμερα και η κυριότητά του ανήκει στο Δημόσιο, ωστόσο παραμένει κλειστό και μη επισκέψιμο. Πρόσφατα έχουν γίνει κάποιες κινήσεις προκειμένου ο Δήμος Αθηναίων να το αξιοποιήσει προκειμένου να συνεχιστεί η ιστορική μνήμη.

Λίγα μέτρα πιο πέρα από το σπίτι που ιδρύθηκε η ΕΠΟΝ, βρίσκεται η Πλατεία ΕΠΟΝ, η οποία ονομάστηκε έτσι από τον Δήμαρχο Δημήτρη Μπέη το 1981.