Δημοκρατία

Η Δημοκρατία (ετυμ.: δημοκρατία < (δῆμος) δημο- + -κρατία (< κρατέω < κράτος)) είναι το πολίτευμα όπου η εξουσία πηγάζει από τον λαό, ασκείται από τον λαό και υπηρετεί τα συμφέροντα του λαού.

Κεντρικό χαρακτηριστικό της δημοκρατίας είναι η λήψη αποφάσεων με ψηφοφορία των πολιτών (στην άμεση δημοκρατία, στις εκλογές ή στα δημοψηφίσματα) ή κάποιων αντιπροσώπων τους (στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία). Οι ακρογωνιαίοι λίθοι της, περιλαμβάνουν την ελευθερία του συνέρχεσθαι και του λόγου, την κοινωνική ισότητα, τη συμμετοχή στα κοινά και το δικαίωμα στη ζωή. Θεσπίστηκε από τον Κλεισθένη για πρώτη φορά, στην Ελλάδα (στην Αθήνα συγκεκριμένα) το 508 π.Χ.

Δημοκρατία
Όλες οι χώρες στον κόσμο ισχυρίζονται πως είναι δημοκρατίες, με εξαίρεση το Αφγανιστάν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ και το Ομάν.

Κατά τον Αριστοτέλη, είναι το πολίτευμα στο οποίο επικρατούν οι απόψεις της πλειοψηφίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι πολίτες της μειοψηφίας δεν έχουν και αυτοί τα ίδια δικαιώματα. Με την προϋπόθεση ότι οι ενέργειες όλων των πολιτών περιορίζονται μέσα σε ορισμένα όρια. Τα όρια αυτά στις δημοκρατίες τα καθορίζουν οι νόμοι και δεν πρέπει να τα υπερβαίνει κανείς. Γιατί η υπέρμετρη δραστηριότητα (ασυδοσία) του ενός περιορίζει την ελευθερία του άλλου.

Στα κράτη του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού, συνήθως με τον όρο δημοκρατία εννοείται η Φιλελεύθερη (Αστική) Δημοκρατία, που θεωρείται ο κυρίαρχος τύπος δημοκρατίας της εποχής μας. Η ταύτιση τους όμως δεν είναι σωστή, καθώς πρόκειται απλά για έναν τύπο δημοκρατίας. Για παράδειγμα ακόμα και μια κοινωνία με αυταρχικά στοιχεία μπορεί να θεωρηθεί δημοκρατική εφόσον η διακυβέρνησή της γίνεται με βάση την αρχή της δημοκρατίας. Επίσης υπάρχουν κι άλλοι τύποι δημοκρατίας, όπως η Λαϊκή, η Συμμετοχική και η Άμεση, ενώ πολλά δημοκρατικά πολιτικά κόμματα από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους, είναι σκεπτικιστικά (αφού υποστηρίζουν διαφορετικές ιδεολογίες) απέναντι στην σύγχρονη Αστική Δημοκρατία.

Ετυμολογία

Δημοκρατία 
Ο Περικλής αγορεύων στην Πνύκα, τοιχογραφία στο Μαξιμιλιάνειο Παλάτι του Μονάχου, του Φίλιπ Φολτζ (1852).

Η ετυμολογία της λέξεως βρίσκεται στα συνθετικά «δήμος» (το σύνολο ή η συνέλευση των ανθρώπων που έχουν πολιτικά δικαιώματα) και «κράτος» (δύναμη, εξουσία, κυριαρχία). Ο όρος επινοήθηκε κατά τον πέμπτο αιώνα π.Χ., στην κλασική Ελλάδα, και χρησιμοποιήθηκε κατ' αντιδιαστολή με τη μοναρχία, την αριστοκρατία και την ολιγαρχία, με τον Κλεισθένη να είναι ο ιδρυτής της πρώτης δημοκρατίας κατά το 508-507 π.Χ. μετά το τέλος της τυραννίας του Πεισίστρατου, και τον Περικλή να συνεχίζει την παράδοση κατά τον χρυσό αιώνα των Αθηνών. Σήμερα, στην καθομιλουμένη, χρησιμοποιείται συνήθως κατ' αντιδιαστολή με τον όρο δικτατορία.

Είναι πιθανό ο όρος «δημοκρατία» να επινοήθηκε από τους δυσφημιστές της που απέρριπταν την πιθανότητα μίας, ούτως ειπείν, «δημαρχίας»[εκκρεμεί παραπομπή]. Οποιαδήποτε κι αν ήταν η αρχική απόχρωση, ο όρος υιοθετήθηκε από τους Αθηναίους δημοκρατικούς ώστε να δηλώνει «το πολίτευμα εκείνο στο οποίο η εξουσία βρίσκεται στα χέρια της συνέλευσης των εχόντων πολιτικών δικαιώματα». Η λέξη παρουσιάζεται στον Ηρόδοτο, αλλά ίσως δεν χρησιμοποιήθηκε πριν το 440-430 π.Χ. Δεν είναι σίγουρο ότι η λέξη χρησιμοποιήθηκε από τη στιγμή της γέννησης της δημοκρατίας, αλλά από το 460 π.Χ. γνωρίζουμε την ύπαρξη του ονόματος «Δημοκράτης», που προφανώς δόθηκε από τους γονείς στο παιδί τους ως ένδειξη δημοκρατικής νομιμότητας.

Ιστορία

Ιστορία της άμεσης δημοκρατίας

Η δημοκρατική αρχή

Μπορούμε να δούμε ότι ο ορισμός της δημοκρατίας, όπως δίνεται πιο πάνω, έχει τρία μέρη:

  • Η εξουσία πηγάζει από τον λαό. Αυτό σημαίνει, κι αν πάρουμε σαν δεδομένο ότι η λειτουργία του πολιτεύματος θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την ύπαρξη κυβέρνησης, ότι για να είναι η κυβέρνηση δημοκρατική θα πρέπει να είναι δημοφιλής, ή τουλάχιστον να τυχαίνει της αποδοχής των πολιτών. Ή αλλιώς αντλεί τη νομιμότητα της από το λαό.
  • Η εξουσία ασκείται από τον λαό. Αυτό σημαίνει ότι για να είναι ένα πολίτευμα δημοκρατικό θα πρέπει με κάποιους τρόπους να εξασφαλίζει τη συμμετοχή των πολιτών στις πολιτικές διαδικασίες, τις διαδικασίες διακυβέρνησης και λήψης αποφάσεων. Για παράδειγμα, πέρα των εκλογών ανάδειξης των οργάνων της πολιτείας, αυτό μπορεί να σημαίνει τη διενέργεια δημοψηφισμάτων.
  • Η εξουσία εξυπηρετεί τα συμφέροντα του λαού. Αυτό σημαίνει ότι τα όργανα της πολιτείας που είναι φορείς εξουσίας (κυβέρνηση, βουλή κ.ο.κ.) πρέπει να υπηρετούν και να προασπίζουν τα συμφέροντα του συνόλου της κοινωνίας, και όχι π.χ. κάποιου εκτός της κοινωνίας ή π.χ. κάποιων μόνο τμημάτων της. Για παράδειγμα, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι πρέπει να επιδιώκουν την ευρύτερη δυνατή συναίνεση. Επίσης σημαίνει ότι ταυτόχρονα με την αρχή της πλειοψηφίας πρέπει να υπάρχουν μηχανισμοί που προασπίζουν τα συμφέροντα της μειοψηφίας.

Τύποι δημοκρατίας

Δημοκρατία 
Η Δημοκρατία στον κόσμο το 2019 σύμφωνα με το Economist Intelligence Unit

Κατά μία κατηγοριοποίηση η δημοκρατία μπορεί να είναι έμμεση, όπως είναι η αντιπροσωπευτική δημοκρατία αλλά και άμεση, όπως εκείνη της αρχαίας Αθήνας. Ιστορικά εμφανίστηκε πρώτα η δεύτερη και ακολούθησε, κατά την περίοδο του διαφωτισμού, η πρώτη. Η πρακτική του δημοψηφίσματος εμφυτεύει, έστω και σε περιορισμένο βαθμό, στοιχεία άμεσης στην έμμεση δημοκρατία. Μία προσπάθεια ριζικότερης ανάμειξης των δύο, σε φιλελεύθερο συνήθως πλαίσιο, αποκαλείται συμμετοχική δημοκρατία.

Αναλυτική ταξινόμηση

Σημειώσεις

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

Περαιτέρω ανάγνωση

  • Niheer Dasandi, Έχει Αποτύχει η Δημοκρατία; Ένας βασικός οδηγός για τον 21ο αιώνα, επιμέλεια: Matthew Taylor, μετάφραση: Ελένη Κοτσυφού, Εκδόσεις Επίκεντρο, Αθήνα 2018. ISBN: 978-960-458-812-1, ISBN13: 9789604588121.

Δείτε επίσης

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Tags:

Δημοκρατία ΕτυμολογίαΔημοκρατία ΙστορίαΔημοκρατία Η δημοκρατική αρχήΔημοκρατία Τύποι δημοκρατίαςΔημοκρατία ΣημειώσειςΔημοκρατία ΠαραπομπέςΔημοκρατία ΒιβλιογραφίαΔημοκρατία Περαιτέρω ανάγνωσηΔημοκρατία Δείτε επίσηςΔημοκρατία Εξωτερικοί σύνδεσμοιΔημοκρατίαΆμεση δημοκρατίαΑθήναΑντιπροσωπευτική δημοκρατίαΔημοψήφισμαΕκλογέςΕλλάδαΙσότηταΚλεισθένηςΠολίτευμαΨηφοφορία

🔥 Trending searches on Wiki Ελληνικά:

Μπενίτο ΜουσολίνιΒασίλης ΠαπακωνσταντίνουΚανέλλος ΔεληγιάννηςΚίναΚομοτηνήΝέα ΥόρκηΗλιακό σύστημαΤάκης ΦύσσαςΦουσιδικό οξύΤεχνητή νοημοσύνηΔεινόσαυροιΝότιγχαμ ΦόρεστΚαταστροφή των ΨαρώνΙωάννης ΜακρυγιάννηςΒιετνάμΣχιζοφρένειαΙθαγένειαΌθων Α΄ της ΕλλάδαςΖάκυνθοςΕθνική ομάδα ποδοσφαίρου ΕλλάδαςΠέτρος ΜάνταλοςΒιέννηΚαρπενήσιΜεσολόγγιΤατζικιστάνΔημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη2021Ντόρα ΜπακογιάννηΠαναθηναϊκός (ποδόσφαιρο ανδρών)ΛουξεμβούργοΜέριλαντΓιώργος Τζαβέλλας (ποδοσφαιριστής)Εθνική Ισπανίας (ποδόσφαιρο ανδρών)Τράπεζα ΠειραιώςΒεργίναPoor Things (ταινία)Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου 2004Ελληνικές βουλευτικές εκλογές Μαΐου 2023ΈλληνεςΝΑΤΟΕλληνική Επανάσταση στη ΜολδοβλαχίαΣούλιΠομάκοιΣωκράτης ΔιούδηςΚύθηραΜογγολίαΕγκλήματα (τηλεοπτική σειρά)Κάκια ΠαναγιώτουΣύγκριαΗρακλής26 ΜαρτίουΠολιορκία του Μεσολογγίου (1825-1826)ΆνθρωποςΑθήναΟλυμπιακός Σ.Φ.Π. (ποδόσφαιρο)De Lorean DMC-12ΠολωνίαΓιάννης Μανιάτης (πολιτικός)Γιάννης Βογιατζής (ηθοποιός)Εθνική Ελλάδας (ποδόσφαιρο ανδρών)Κατάλογος χωρών ανά πληθυσμόΑίγιναΑφροδίτη (μυθολογία)Άγγελος ΧαριστέαςΕιλεόςΔιαγωνισμός Τραγουδιού Eurovision 2024Μέγα Σινικό ΤείχοςΣέρρεςΜητροπολίτης Θεσσαλονίκης ΦιλόθεοςΚατάλογος χωρών ανά έκτασηΜάρκος ΜπότσαρηςΣκωτίαΤελικός Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου 2004Κωστής ΠαλαμάςΛιονέλ ΜέσιΕυρωλίγκα ανδρώνΠαναθηναϊκό Στάδιο🡆 More