Γολοντομόρ

Ο λιμός επηρέασε και άλλες περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης, ωστόσο εκδηλώθηκε με μεγαλύτερη ένταση και περισσότερα θύματα στην Ουκρανία και σε γειτονικές περιοχές της.

Οι αρχικές εκτιμήσεις για τον αριθμό θανάτων από ιστορικούς και κυβερνητικούς αξιωματούχους έχουν μεγάλες αποκλίσεις. Σύμφωνα με τις μερικές εκτιμήσεις, μέχρι και 12 εκατομμύρια εθνικά Ουκρανοί πέθαιναν από τον λιμό. Μια κοινή δήλωση των Ηνωμένων Εθνών που υπογράφηκε από 25 χώρες το 2003 κάνει λόγο για 7-10 εκατομμύρια θανάτους. Περαιτέρω έρευνες έχουν μειώσει τον εκτιμώμενο αριθμό θανάτων σε 3,3 με 7,5 εκατομμύρια. Σύμφωνα με ευρήματα του Δικαστηρίου Κιέβου του 2010, οι δημογραφικές απώλειες εξαιτίας του λιμού ανήλθαν σε 10 εκατομμύρια, με 3,9 άμεσους θανάτους από το λιμό και επιπλέον 6,1 εκατομμύρια ως έλλειμμα γεννήσεων.

Οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν πως ο λιμός της Ουκρανίας ήταν συνέπεια της οικονομικής πολιτικής που ακολούθησε η Σοβιετική Ένωση υπό την ηγεσία του Στάλιν και ειδικότερα του προγράμματος κολεκτιβοποίησης που εφαρμόστηκε. Χωρίς να έχει επίσημα αναγνωριστεί, συχνά σε κρατικά έγγραφα των ΗΠΑ αναφέρεται ως γενοκτονία και υποστηρίζεται πως ήταν απόρροια πολιτικού σχεδίου. Στις 28 Νοεμβρίου 2006, αναγνωρίστηκε επίσημα από το ουκρανικό κοινοβούλιο ως γενοκτονία και ορίστηκε ως ημέρα μνήμης η 25η Νοεμβρίου. Αρκετές ακόμα χώρες έχουν επισήμως αναγνωρίσει το λιμό της Ουκρανίας ως γενοκτονία.

Αντίθετα υπάρχουν ακαδημαϊκοί που θεωρούν ότι δεν ήταν υποκινούμενη γενοκτονία, ενώ υπάρχει αναφορά στις σκοπιμότητες και στην έντονη πολιτικοποίηση του θέματος που εκπορεύεται από τη σύγχρονη αντιπαλότητα της Δύσης με τη Ρωσία.

Η διετία 1932-1933 ονομάστηκε από τη Σοβιετική Ένωση ως «Αγροτική Μεταρρύθμιση». Το Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ένωσης, που τότε είχε το όνομα Πανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα (Μπολσεβίκων), σε συνεργασία με τη διοίκηση της Ουκρανικής ΣΣΔ, με το πρόσχημα της κολεκτιβοποίησης, διέταξε να κατασχεθούν πρώτα όλα τα σιτηρά προϊόντα από τους αγρούς και τις αποθήκες και στη συνέχεια όλα τα μη σιτηρά προϊόντα και τα ζώα. Επιπλέον, απαγορεύτηκε η μετακίνηση του αγροτικού πληθυσμού στις πόλεις.

Στις 16 Σεπτεμβρίου 1932 εφαρμόστηκε ο νόμος του Στάλιν σχετικά με τα 5 κότσαλα καλαμπόκι. Τιμωρούνταν με θάνατο όσοι έπαιρναν έστω και μια χούφτα καλαμπόκι.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Σύμφωνα με μια πηγή με τον νόμο αυτό 6000 εκτελέστηκαν και εκατοντάδες φυλακίσθηκαν.

Σε ό,τι αφορά τα θύματα του λιμού οι εκτιμήσεις αποκλίνουν πολύ.

Μαρτυρίες

 

Μια επιζήσασα του λιμού, η Νίνα Πόποβιτς, περιέγραψε τα γεγονότα:

«Ήταν τρομακτικά χρόνια. Οι μητέρες έκοβαν κομμάτια τα παιδιά τους, τα έριχναν σε κατσαρόλες να τα μαγειρέψουν και τα έτρωγαν. Η μητέρα μου πήγε σε ένα χωράφι, όπου υπήρχαν μερικά άλογα και έφερε πίσω το κεφάλι ενός αλόγου - άλλες πέντε γυναίκες έπεσαν πάνω του και άρχισαν να το δαγκώνουν. Ήταν φριχτό! Οι άνθρωποι πέθαιναν μέσα στον δρόμο, αν τους τρυπούσες, το αίμα τους ήταν σαν νερό. Θυμάμαι τα πάντα στο χωριό, όπως για παράδειγμα, τη στιγμή που έβγαλαν τους σταυρούς από τις εκκλησίες. Δύο μέλη της Κομσομόλ (Κομμουνιστικής Νεολαίας) έβγαλαν τους σταυρούς, τους έθαψαν δύο μέτρα κάτω από το έδαφος. Ηλικιωμένες γυναίκες πήγαιναν και φιλούσαν αυτό το κομμάτι γης. Μετά, γέμισαν την ξύλινη εκκλησία με άχυρα. Τη νύχτα, ποντίκια μπήκαν από τους τοίχους, αφήνοντας τρύπες, από τις οποίες οι γυναίκες γέμιζαν τους κουβάδες τους με άχυρο. Η Κομσομόλ πήρε τα άχυρα από την εκκλησία και μετά από αυτό ήταν άδεια. Πέθαναν τόσοι άνθρωποι στο χωριό, που αναγκάστηκαν να σταματήσουν να βάζουν σταυρούς στο νεκροταφείο. Το χειμώνα μια ηλικιωμένη πήρε έναν σταυρό από το νεκροταφείο για τον χρησιμοποιήσει για προσάναμμα στο σπίτι της, για να μην παγώσουν τα παιδιά της».

Η άρνηση του Γολοντομόρ είναι η θέση ότι η γενοκτονία του 1932-1933 στην Σοβιετική Ουκρανία είτε δεν συνέβη, είτε δεν ήταν προμελετημένη πράξη, είτε ήταν και είναι αντικομμουνιστική προπαγάνδα. Η άρνηση της ύπαρξης του λιμού ήταν η θέση του Σοβιετικού κράτους, την οποία αντανακλούσε και η Σοβιετική προπαγάνδα, και το έργο κάποιων δυτικών δημοσιογράφων και διανοούμενων, περιλαμβανομένων των Τζορτζ Μπέρναρντ Σω, Ουόλτερ Ντουράντι, και Λούις Φίσερ. Στη Σοβιετική Ένωση οι Αρχές ουσιαστικά απαγόρευαν κάθε συζήτηση για το λιμό, και ο Ουκρανός ιστορικός Στάνισλαβ Κουλτσίτσκι έχει δηλώσει ότι η σοβιετική κυβέρνηση τον είχε διατάξει να παραποιήσει τα ευρήματά του και να αποτυπώσει το λιμό ως αναπόφευκτη φυσική καταστροφή για να αποποιηθεί το Κομμουνιστικό Κόμμα των ευθυνών του και να διατηρηθεί η κληρονομιά του Στάλιν.

• Λιμός της Βεγγάλης